Автор: Пользователь скрыл имя, 31 Марта 2013 в 12:41, реферат
Су — тіршілік көзі, табиғатта ең көп таралған зат. Су Жер шарының 3 / 4 бөлігін алады.
Тіршілік құбылыстарының бәрі судың қатысуымен жүреді, табиғаттағы барлық тіршілік атаулының құрамына кіреді.Тірі ағзалардың 60-70 %-ы , ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады.
Су — тамақ рационының маңызды құрамдас бөлігі. Сусыз тіршілік жоқ. Адам шөлдегеннен гөрі аштыққа шыдамды келеді екен. Зат алмасудың барлық процестері судың қатысуымен атқарылады.Тамақты сіңіру, қанға нәрлі заттардың жетуі сұйық ортада өтеді. Зат алмасудың зиянды өнімі организмнен су арқылы шығарылады. Организмде судың жеткіліксіз болуы шөлдеуге әкеліп соқтырады да, судың артық болуы жүрек-қан тамыр жүйесінің жұмысын қиындатады.
Жоспар
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім: Су - тіршілік көзі
a) Судың физикалық-химиялық және биологиялық қасиеті
b) Гипогидратация немесе сусыздану
c) Гипергидратация немесе сулану
d) Су алмасуының бұзылыстары.
III. Қорытынды
IV.Падаланылған әдебиеттер
Жоспар
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім: Су - тіршілік көзі
III. Қорытынды
IV.Падаланылған әдебиеттер
Су — тіршілік көзі, табиғатта ең көп таралған зат. Су Жер шарының 3 / 4 бөлігін алады.
Тіршілік құбылыстарының бәрі судың қатысуымен жүреді, табиғаттағы барлық тіршілік атаулының құрамына кіреді.Тірі ағзалардың 60-70 %-ы , ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады.
Су — тамақ
рационының маңызды құрамдас бөлігі.
Сусыз тіршілік жоқ. Адам шөлдегеннен
гөрі аштыққа шыдамды келеді екен. Зат
алмасудың барлық процестері судың қатысуымен
атқарылады.Тамақты сіңіру, қанға нәрлі
заттардың жетуі сұйық ортада өтеді. Зат
алмасудың зиянды өнімі организмнен су
арқылы шығарылады. Организмде судың жеткіліксіз
болуы шөлдеуге әкеліп соқтырады да, судың
артық болуы жүрек-қан тамыр жүйесінің
жұмысын қиындатады. Судың пайдалы қасиеттеріне
келесілері жатады:
– Су қоректік заттектерді
(жасушаларға), алмасу өнімдерін және гормондар,
ферменттер, тромбоциттер және қан жасушалары
сияқты түрлі заттарді (жасушадан) тасымалдайды.
Соған сәйкес ол жасушалық зат алмасудың
өтуіне септігін тигізеді және жасушалардың
химиялық қызметтеріне аса қажет.
– Су еру мен суспензиялау үшін
тамаша орта. Көптеген субстраттар суда
ериді немесе суспензияға айналады, осылайша
жаңа заттектер түзетін реакцияларға
түсе алады. Судың бұл қасиеті ағзадағы
алмасу заттары мен улы заттардың зәрмен
шығуына септігін тигізеді.
– Су еріткіш ретінде тұтқыр
молекулалармен қосылып, буындарға арналған
майлайтын сұйықтық және ас қорыту жүйесі
мен несеп-жыныстық жолдарды майлайтын
шырыш, ішкі органдарды майлайтын ұйыма
сұйықтықтарды және асқорыту жолдары
арқылы өткенде асты ылғалдандыратын
басқа да секреттерді түзеді.
– Су өз температурасын салыстырмалы
түрде аз өзгерте отырып, жылу сіңіреді.
Судың жылуды сақтау қасиеті жылуды сіңіріп,
оны жылу өнімі және тер булануы ретінде
шығара отырып, дене температурасын реттеуге
көмектеседі.
Су ағзаның маңызды құрылымдық
компоненті болып саналады. Ол жасушалардың
пішінін сақтайды және барлық ағзаның
жасуша жарғақшаларының ажырамас бөлігі
болып табылады.
Ағзаның жалпы суы (АЖС) деген қабылданған
атау бар, адам ағзасындағы судың мөлшері
жасына, жынысына, бұлшық ет және май тінінің
көлеміне қарай өзгеріп отырады. Дені
сау адамдарда ағзаның жалпы суы өзгеруі
өсу кезі, дене массасының артуы, дене
массасының азаюы, жүктілік және бала
емізу жағдайларын есептемегенде, болар-болмас.
Дегенмен, ағзаның жалпы суы мөлшері әртүрлі
факторларға байланысты түрлі адамдарда
өзгеріп отырады. Ересек адамның майсыз
массасының шамамен 70-75℅-ы су үлесіне
келеді, ал май тінінде судың 10-40℅-ы бар.
Соған сәйкес, салыстырмалы түрде майдың
пайыздық көрсеткіші жоғарырақ болғандықтан
әйел адамдардың ағзасында ер адамдардың
ағзасына қарағанда су азырақ. Егер адам
салмақ қосса, май тініндегі су мөлшері
азаяды. Жас ұлғайған сайын, бұлшық ет
массасын жоғалтуға байланысты ағзаның
жалпы суының мөлшері азаяды. Мысалы, туылған
кезде денесінің 74℅-ы судан тұрған қыз
балада бұл көрсеткіш 51 жасқа қарай 47℅,
ал осы жастағы ер адамда 56℅ болады.
Ағзаның қалыпты жағдайдағы су
шығынының түрлі жолдары бар болса, ағзаға
су түсуінің екі жолы бар: судың зат алмасу
процесінде пайда болуы мен ауыз арқылы
тұтыну.
Судың зат алмасу процесінде
пайда болуы – белгілі бір субстраттардың
есебінен болатын болар-болмас түзетулері
бар тұтынылған энергияға пропорционалды
зат алмасуының қосалқы өнімі. Осылайша,
энергия неғұрлым көп тұтынылса, зат алмасуының
суы да соғұрлым көп болады. Мәліметтер
бойынша күніне 2500 ккал энергия шығыны
күніне шамамен 250 мл зат алмасу суының
пайда болуына алып келеді, ол шамамен
8,5 унцияны құрайды.
Тұтыну. Біздің тамақпен
және ішетін сұйықтығымызбен бірге тұтынатын
суымыз тәуліктік судың жалпы көлемінің
азғана мөлшерін құрайды. Ұлттық зерттеулердің
мәліметтері бойынша, күнделікті тұтынылатын
судың 20-30℅-ы тамақпен, 75-80℅-ы ішілетін
сұйықтықпен ағзаға түседі. Дегенмен айтарлықтай
айырмашылықтар бар. Мысалы, NHANES III мәліметтері
бойынша, 31 мен 50 жас аралығындағы ер адамдардың
күніне 761 мл-ді құрайтын күнделікті тамақпен
бірге түсетін суының бірінші процентилі
264 мл/ күн, 99-шы процентилінде дәл осы жас
аралығы үшін орта есеппен 1519 мл/күн құрайды.
Күнделікті ішетін сұйықтықпен
түсетін су мөлшері үшін де айырмашылық
өте жоғары. 31 мен 50 жас аралығындағы ер
адамдар үшін орташа сұйықтық тұтыну (жай
суды қоса алғанда) күніне 1-ші және 99-процетилдерімен
сәйкесінше күніне 1054 мл мен 1114 мл-ді құрады.
Дені сау нәресте үшін толық
су қажеттілігі күніне шамамен 75-100 мл/кг
құрайды, бірақ нәрестелерде дегидратация
дамуының қаупін арттыратын түрлі факторларға
байланысты тұтынылатын сұйықтықтың кеңес
берілетін мөлшері күніне 150 мл/кг құрайды.
Осылайша, 5 килограмдық 6 айлық бала үшін
сұйықтықтың кеңес берілетін тұтынылуы
шамамен 750 мл-ді құрайды. Нәресте денесінің
пайыздық қатынастағы көп бөлігін су құрайды,
орта есеппен туылған кезінде 74℅ болып,
6 айына қарай шамамен 60℅-ға дейін төмендейді.
Нәрестелік кезінде байқалатын
ағзаның жалпы суы мен су айналымындағы
жылдам өзгерістер бір жастан кейін бәсеңдейді.
Ағзаның жалпы суы балалық және жасөспірімдік
кезінде тез азаяды. Дене салмағына қатысты
су айналымы да нәрестелік және ерте балалық
кезеңнің арасында айтарлықтай азаяды.
Суды тұтыну бойынша мәліметтер оның алмасуының
төмендеуіне сәйкес келеді. Су теңгерімін
зерттеу қорытындылары су тұтынылуының
өмірінің бірінші күнінен бастап 6-12 айға
дейін екі есеге артқандығын көрсетеді.
2 жас пен 9 жас аралығындағы тұтынудың
артуы 5-10℅-ды ғана құрайды.
Су теңгерімінің зерттеулері
қоңыржай климатта өмір сүретін, белсенді
емес ересек адамдардың ең аз су қажеттілігі
шамамен 1-1,3л/күн құрайды, бұл мөлшер судың
деммен, зәрмен, үлкен дәретпен және сезілмейтін
шығындарын дәлме-дәл толтыруы керек.
70-тен асқан адамдар үшін қалыпты мөлшерде
ерлер үшін 3,0-3,7л сұйықтық ішу түрінде,
әйелдер үшін 2,2- 2,7л сұйықтық ішу түрінде
болу керек.
Тамақтану рационындағы
су көздері және оны тұтынуға ықпал ететін
факторлар: дене белсенділігі немесе қоршаған
орта жағдайларының (мысалы, күннің ыстықтығы)
салдарынан бірнеше сағаттан кейін су
жетіспеушілігі туындау мүмкін. Алайда
күнделікті деңгейде, сұйықтықты шөлдеуге
байланысты тұтынуы және тамақтану уақытында
сусындарды тұтыну гидратацияны және
ағзадағы судың жалпы мөлшерін қалыпты
деңгейде қолдануға мүмкіндік береді.
Адамдар суды таза ауыз суы,
сусындар түрінде және тамақпен бірге
тұтынады, ол тамақтың құрамында болуы
мүмкін немесе оны даярлау кезінде қосылған
су түрінде тұтынуы мүмкін.
Шыжыған ыстық кезде денеден
тер мен бірге көп мөлшерде натрий тұзы
сыртқа шығады. Мұндай кезде мөлшерден
тыс тұзсыз су ішу қанды сұйылтып жібереді.
Су жасуша қабықшасы арқылы жасуша ішіне
өтіп, жасуша сулы ісігін тудырады да,
судан улану туындауы мүмкін. Сондықтан
көп мөлшердегі суды бір жолата ішуге
болмайды. Өте мұздай суық су ішу де зиянды.
Көп мөлшерде өте мұздай суық су ішкенде
асқорыту жүйесінде шұғыл бұзылыстар
пайда болуы мүмкін.
Су – жақсы энергия ақпараттық
сақтаушыларының бiрi. Ол адам бойындағы
энергияны өзіне сіңріп алатындығы ғылыммен
дәлелденді.
Барлық малдар және өсiмдiктер,
жанды заттар сулардан тұрады: малдар
– 75%ке, балық – 75%ке, медуза – 99%ке, картоп
– 76%ке, алмалар – 85%ке, қызанақтар – 90%ке,
қиярлар – 95%ке, қарбыздар – 96%ке.
Адам организм 86%судан тұрады. Су мөлшерi
әр түрлi мүшеде, әр түрлі көлемде болады:
бауыр – 69%ке дейiн, бұлшық еттер – 70%ке
дейiн, ми – 75%ке дейiн, бүйректер – 82%ке
дейiн, қан – 85%ке дейiн.
Адам баласының бас экологиялық мәселелерi:
1)Экологиялық таза азықтар жоқ.
2) төмен сапалы ауыз сулар, тұрғынның денсаулық жағдайының негiзгi белгiсi,
3)дәрiгерлiк және әлеуметтiк сипаттың мәселелерiнiң аласа шешiмi.
85% барлық
аурулар сумен берiледi. Жыл сайын 25
миллион адам сумен тараланатын аурулардан
өледі. Адам күнделікті өмірде суды пайдаланады.
Ол iшу және азық үшiн оны қолданады, жуыну
үшiн, қыстыгүнi – жылыту үшiн.
Бiз судан 80%ке тұрамыз. Су – бiздiң дене
құрастырылған бас материал.
Су адам үшiн алмастырылмайтын темiр, газ,
көмiр, мұнайға қарағанда бағалырақ жаратылыс
байлығы болып табылады,
Адам организмдағы судын пайдалылығы:
1)Энергия айналымын өзгертуге көмектеседі,
2)организмға нәрлi затты сiңiруге көмектеседi,
3)тыныс үшiн оттектi дымдайды
4)дене ыстығын реттейдi
5)зат алмасуда қатысады
6)тiршiлiк маңызды органдарды қорғайды
7)организмнан әр түрлi қалдықтарын шығарады
Судағы
ересек адамның тәулiктiк қажеттiгi –
дене салмақты 1 кг-ға 30-40 грамм. Судағы
организмнің күн сайынғы қажеттiгi 40% шақты
азықпен қанағаттанады, бiз өңге әр түрлi
сусындардың түрiнде қабылдауымыз керек.
50% шақтыдан нанда ботқалардағы 80% суға
дейiн болатынын көңiл қоймастай емес,
етте – 58-67%, көкөнiстер және жемiстердегi
– 90% суға дейiн, яғни қурап қалған тағам
судаң тұрады.
Адам күніне суды 1, 5-2 литр жоғалтады.
Демек соншама оған су iшуi керек.
Сонымен қатар суды тек қайнаған
түрде ішу керек. Өйткені суда әр түлі
зиянды микроорганизмдер болуы мүмкін.
Су мен тұздар алмасуы
Денеде
химиялық таза су болмайды. Ол не минералды
заттармен, не коллоидтармен байланыста
болады. Денеде су не жасуша құрамында,
не одан тыс орналасады. Қан плазмасы,
ұлпалық сұйық және лимфа құрамындағы
су жасушадан тыс орналасқан су фракциясын
түзеді. Денедегі судың жалпы мөлшерінің
шамамен 70 пайызы жасуша ішінде, 30 пайызы
одан тыс орналасады.Жасушадағы судың
маңызы оның химиялық және құрылымдық
қасиеттеріне, атап айтқанда, молекулалық
мөлшерінің ықшамдығына, зарядталғыштығына
және бір-бірімен сутектік байланыстармен
біріге алатын қабілетіне байланысты.
Судың жылу
сіңіртіштік қасиеті зор болады. Денеде
жиналған жылу судың температурасын онша
көтере қоймайды, себебі жылу энергиясының
көп мөлшері су молекуласының қозғалыстарын
шектеп туратын сутекті байланыстарды
үзуге жұмсалады. Судың жылу сыйымдылығының
зор болуы ұлпаларды катты қызын кетуден
сақтайды.
Су не үшін қажет?
1. Су дене температурасын тұрақтандырады.
2. Азық, қалдық, оттегіні тасымалдайды.
3. Бүйрек және бауырдағы қалдықтарды (шлак)
тазалайды.
4. Дәруменнің және минералдардың таралуын
қамтамасыз етеді.
5. Денені жарақаттанудан қорғайды.
6. Жасушалардың және бұлшық еттердің бірігуін
қамтамасыз етеді.
7. Тері жасушаларын ылғалдандырады және
сауықтырады.
8. Ас қорытуда жоғарыдан төмен қарай ретімен
астың қорытылуынан сіңірілуіне және
де ең соңында қалдықтардың шығуына дейін
судың атқаратын міндеті мол.
9. Денеде болатын күніне 2-4 литр су шығынының
орнын қайта толтырып отыру қажет. Ересек
адамның денесінде 40-50 литр су болады.
Қанның 83 пайызы, бұлшық еттердің 75 пайызы,
мидың 74 пайызы, сүйектердің 22 пайызы судан
тұрады. Денеде 20 пайыз су жетіспеушілігінің
болуы өте қауіпті және ол өлімге дейін
жетелейді.
Қажетті мөлшерде су ішпегенде
1. Мидың жұмыс істеуі баяулайды.
2. Қан қоюланады.
3. Жүрек көп жұмыс істеуге мәжбүр болады.
4. Нәжіс сары түсті болады.
5. Іш қатуына (запор) себеп болады.
Су жетіспегенде
1. Бас ауырады.
2. Бас айналады.
3. Шаршау, әлсіздік пайда болады.
5. Тәбетсіздік
туады.
6. Биік жерлерде, ауа ыстық қапырық болса,
тұмау болса, температура артса ішетін
су мөлшерінің көбірек болғаны жөн
Судың физикалық-химиялық және биологиялық қасиеті:
.
Өмір шекарасы нашар сілтілік ортада!
1931ж. физиология және
Сілтілі ортада олардың бәрі қалыпқа
келеді, ал онкологиялық жасушалар – дамымайды.
Қышқылдық – сілтілік балансты үйлесімді
қолдану - бұл өз өміріңді ұзарту мен оны
жоғары сапалы деңгейде сақтау деген сөз!
Кез келген сұйық ортада ағып кететін
тотығу- тотықсыздану реакциясының параметрлерін
реттеудің ең маңызды факторларының бірі
тотығу-тотықсыздану әлеуеті (ТТӘ) болып
табылады. Судың қышқылдану (+) бола алады,
яғни қартаю үрдісіне мүмкіндік туғызады
немесе тотықсыздану (-), яғни бұл үрдіске
кедергі жасайды. Адам ағзасы (-100 -200 милливольт,
мВ) мен ауыз судың (+150 -+400мВ, норма бойынша
+60 мВ жоғары емес) ішкі ортадағы ТТӘ ерекшелігі
ағзадағы ауыз судың ТТӘ өзгертіп, аса
зор энергия жұмсау керектігін білдіреді.
Ағза тозады, қартаяды, өмірлік маңызды
органдардың қызметі ауырлайды. Бұл үрдіс
ағзаның ішкі ортасына жақындаған (аз
сілтілі, ТТӘ 100-300 мВ дейін) ТТӘ бар су енген
кезде бәсеңдеуі мүмкін. Бұл ағзаның ішкі
энергиясын сақтауға көмектеседі. Су құрылымдалған
болу керек. Ағзадағы барлық су құрылымдалған,
соымен қатар бүлінбеген жемістер мен
көкөністердегі суда құрылымдалған. Кез
келген тірі ағза, өсімдік өзінің тіршілік
әрекетінде сырттан келген суды құрылымдауға
тырысады. Осы кезде көп энергия жұмсалады.Су молекулалары орналасуының құрылымдық
– кристалдық үлгісСу туралы жағымсыз
ақпараттар аз болуы керек. Жасушаға берілген
жағымсыз ақпарат оның биоэнергоақпараттық
сипаттамасын бұзады (судың емдік қасиеті
мен оны ұзақ сақтау сыры «киелі негіздерден»,
«Зам-Зам-Су»).
ГИПОГИДРАТАЦИЯ НЕМЕСЕ СУСЫЗДАНУ
Организмнің сусыздануы организмге су
жеткіліксіз түсуінен (сусыз жерде адасып
кеткенде, әртүрлі апаттардың нәтижесінде
адам сыртқа шыға алмай қалғанда, өңеш
тарылуынан жұту бұзылғанда, ауыр сырқаттарда,
шала туған балаларда, кейбір ми ауруларында
ж. б.) немесе судың организмнен тым артық
шығарылуынан (іш өту, құсу, қан кету, полиурия,
гипервентиляция, қатты терлеу, гиперсаливация,
күйіктік ауру ж.б. кездерінде тері жаралары
арқылы т.с.с.) немесе бұлардың біріккен
әсерлерінен болуы мүмкін.