Строительство автомобильных дорог

            В_р =10

 

 

 

Құламаны тегістеп жүйелеу

 

                                           

Sқа=Sжтқа+Sрқа

(17)

 

Мұндағы: Sжтқа-жер төсемесінің  құлама ауданы, м;

           Sрқа –резервтің құлама ауданы, м;

 

       - Hнас;

       - Hнас*m;

       -hрез;

       -hрез*m;

 

Sжтқа== = 824.621
Sрқа=== 1649.2
Sқа= 824.621 + 1649.2 = 2473.821

 
4.6 Жер төсемееін салудың технологияльщ жүйесі.

 

Жер төсемесін салу жүйелілігі келесі технологиялық операциялардан тұрады: (12 қосымшаны қараңыз)

- өсімдік қабатын алу 

- негізді тығыздау

- топырақты өңдеу және тасу 

- топырақты тегістеу

- топырақты ылғалдандыру           әрбір қабатты төгінді үшін

- топырақты тығыздау

 

- жер төсемесі бетінің,  резерв және құлама түбінің  тегістеп жүйелеу

- өсімдікті топырақтың  рекультивациясы (өсімдік қабатының  жер төсемесі құламасына және  резерв құламасына кері тарту).

 

Жер төсемесін салудың  технологиялық жүйелілігі және саналған көлемдердің негізінде студенттер ТЭК (техника-экономикалық көрсеткіштер) бойынша жетекші жол-құрылыс машиналарының  варианттарын салыстыру және таңдалған  вариант бойынша еңбек шығынының  калькуляциясын есептеулері керек (9-12 қосымшаларды қараңыз).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Өндірістік  жұмыстардың  технологиясы

3 – кесте

 

№	Операцияның атауы	Формула
1	Құнарлы  қабатты  алу	Sққа=Вотв*Lкул=43*100=4300м2;
2	Негізді  тығыздау	Sд= B*Lкул=15*100=1500 м2;
3	Резервтен  үйіндіге   топырақты  тасымалдау  II  тоб	V1 = 658.4 м3; V2= 593 м3; V3 = 527.8 м3;
4	Топырақты  тегістеу	Бульдозер 30 %  –  V1 = 197.52 м3; V2=  177.9 м3; V3 = 158.34 м3; Скрепер 50% - V1 =  329.2 м3; V2=  296.5 м3; V3 = 293.9 м3;
5	Топырақты  ылғалдау	5%; V1 = 32.92 м3; V2=  29.65 м3; V3 = 26.39 м3;
6	Топырақты  тығыздау	V1 = 658.4 м3; V2= 593 м3; V3 = 527.8 м3;
	Келесі  қабаттарды   тұрғызғанда   бірдей  есептеледі
7	Жер  төсемесінің  үстін  жүйелеп   тегістеу	Sж.аудан = Sж.жт + Sж.рт =       39000 + 41600 = 80600 м2;
8	Үйіндінің   құламасын   және  резервтің   құламасын  тегістеп  жүйелеу	Sү ж т= 824.621 м2; Sржт  = 1649.2 м2;
9	Құнарлы  қабатын  рекультивациялау	Vққ=Sққа*hққ=4300*0,25=860м3;

 

 

 

 

4.7 Техника-экономикалық көрсеткіштер (ТЭК) бойынша варианттарды салыстыру.

 

 Жұмыс өндірісі тәсілдерін  таңдау жер төсемесі конструкциясын, топырақты-гидрологиялық жағдайларды,  машиналар паркінің бар болуын  есепке ала отырып жүргізіледі.  Жобада қабылданған жер жұмыстары  өндірісінің тәсілдері қабатты  төсеу мен біртекті топырақты  үйіндіні тығыздау, машиналарды  максималды қолдану, өнім бірлігінің  минималды өзіндік құнын қамтамасыз  етуде жұмысты белгіленген мерзімде  орындауды қарастыруы керек.

Бульдозерлерді 1,0÷1,5 м дейін  биіктікте жанама резервтерден үйіндіні салу немесе 100 м дейін топырақты жылжытуда ойықты жасау үшін, сонымен қатар, ойықтар үстінен немесе жер төсемесі табанынан өсімдік қабатын алу үшін де пайдаланады.

Спектрлерді жанама және шоғырланған  резервтерден үйінділерді салуда, әсіресе, бульдозермен жұмыстардан кейін  жер төсемесін толтыруда, 0,5 м тереңдіктегі ойықты топырақты үйіндіге жылжытумен жасауда: 100 ден 500 м дейінгі сүйретпелі және 500 м ден 3000 м дейін өзі жүретін скрепер қолданады.

Тығыз топырақты өңдеуде  скрепер ожауын жақсы толтыру  үшін қопсытуды қолданады және трактор-итергіштің көмегімен жоңқалау жүргізеді. Топырақты  кесілген жоңқа қалыңдығыда қопсытады.

Бір итергіш-трактормен қызмет көрсетілетін скреперлер саны (ЕНиР бойынша  минималды ұсынылған) 3/4/ кестеде берілген.

 

Скреперлерді  таңдау

 

 

                                                                                                  3 кесте.

Топыракты тасу  қапіықтығы, м	Скрепер ожауының көлемінде бір итергішке  келетін скреперлер саны, м3
		3	4,5-7	8-10	15-18
200-250	3	4	3	3
300-400	4	4	3	3
450-500	4	4	4	4
750-950	-	5	4	4
1000	-	-	6	5

 

 

Ескерту: Ауыр топырақпен жұмыс істегенде, скрепер ожауына топырақты жинау ушін трактордың күші жетпегенде, итергіш-тракторларды тек жоңқалау кезеңінде  қолданылады.

 

 Грейдер-элеваторларды  негізінен тегіс аудандарда жақты  резервтерді үйіндінің 1,2м дейін  биіктігінде және екі жақты  резервтерде 500-600м аз емес ұзындықта  құлашпен ылғалданған топырақта  0,2м аспайтын шекте өзгеретін  жұмыс белгісінде салу мүмкіндігінде  пайдаланады. 

Бір ожаулы экскаваторлар  көлік құралдарымен кешенді түрде  терең ойықтарды, топырақ карьерлерін  және 3,0м тереңдікте шоғырланған  резервтерде, тасу қашықтығы 1000м астам, қолданылады.

Варианттарды салыстыруды  жетекші механизмдердің 2-3 варианттары  бойынша еңбек шығыны калькуляциясы  негізінде жасаймыз.

 

 

Еңбек шығындарының калькуляциясы

(жетекші механизмдерді  салыстыру үшін)

 

4 кесте.

№	ЕниР	Технологиялық операция	Өлшем бірлігі	жұмыстың V	Өнімділік м/смена	Есептелген  машиналрдыңсаны	Қабылданған машиналардың саны	Загрузка коэфициенті	Жұмыс ұзақтылығы	Отряд құрамы	Бригада құрамы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1	§2-1-22 т.2 п.2б+п.2д	Резервтен үйіндіге топрақты тасымдау IВ Бульдозер 1тас= 20м	100	2205	672	3,28	4	0,82	6,724	Машинист-6р	Д3-8
2	§2-1-21 т.2 п.2б	II В.   тасымдау скрепер	100	2205	482,4	4,57	5	0,914	7,49	Тракторист-6р	Д3-20(7  )
3	§2-1-26 т.2 п.1б	III В. Грейдер элеватор	100	2205	1223,88	1,8	2	0,9	7,38	Машинист-6р	Д3-501(0,8)

 

Тасылып әкелген топырақтан үйінділерді салу мен толтыру  бойынша жұмыс өндірісінде, жетекші  жер қазушы машина экскаватор болғанда, оның ауысымдағы өнімділігі (жұмыс  қарқыны) бойынша қажетті автомобиль көліктерінің санын анықтау керек.

Экскаваторлармен жұмыс  үшін авттосамосвалдарды таңдауда экскаватор ожауының сыйымдылығы мен автосамосвал кузовының сыйымдылығы қатынасы 1:3 – 1:5 құрауы керек.

 

Автосамосвалдардың өнімділігі мен олардың санын есептеуде  – топырақтың сәйкес карьерлерден жеке жерлерге тасымалдаудың орташа ұзақтығын есептеп шығару қажет.

Автомобтль-самосвалдардың топырақты тасудағы өнімділігі мына формуламен анықталады:

 

(18)

 

 

мұнда: T-ауысым ұзақтығы, сағат (8,2 немесе 12,3с.);

    Q-автомобиль-самосвалдың  жүк көтергіштігі, т;

    K=0,85- автомобиль-самосвалды  пайдалану коэффициенті;

    l- материалды тасу  қашықтығы, км;

   V-қозғалыстың орташа  жылдамдығы, км/с;

    t-автомобиль-самосвалдың  тиеуде, түсіруде және маневр                 жасауда тұрып қалуының орташа  уақыты, с (кузовтың жүк көтерілімдігінде 5 т – 0,2 с; 8 т – 0,25 с; 10 т –  0,32 с.)

Жүк машиналарының жетілдірілген  жамылғыларды 35-60 км/с орташа қозғалыс жылдамдылығының есептеулері; өтпелі жамылғыларда 27-35 км/с; топырақты жолдарда – 22-30 км/с.

Жетекші машиналардың варианттардың  салыстыру негізгі ТЭК бойынша  жүргізіледі:

Өнім бірлігінің өзіндік  құны:

 

(19)

 

Бір жұмысшының ауысымдағы жұмыс көлемі:

 

мұнда: – машина-ауысымының бағасының суммасы ( СНиП бойынша, қосымшаны қараңыз)

- үстеме шығындарды есепке  алатын коэффициент;

- жер жұмыстарының ауысымдық  көлемі;

 – топтағы адамдар  саны.

Варианттарды салыстыру  кесте түрінде жүргізіледі.

 

 

Жетекші машиналар  варианттарын салыстыру.

 

5 кесте.

Вариант №	Жол машиналарының маркасы	Машиналардың талап етілетін саны/см	Қабылданған машиналар  саны	Бір машина ауысымының бағасы	Барлық машина ауысымының бағасы
1	2	3	4	5	6
1	Д3-8	3.28	4	18.94	75.76
2	Д3-20(7)	4.57	5	30.42	152.1
3	Д3-501(0,8)	1.8	2	21.24	42.48

 

C_{бульдозер} = 18,94 * 20,04 * 5 / 4830 = 1897,8 / 4830 = 0,4;

 

C_{скрепер} = 30,42 *30,42 *11 / 4830 = 10179 / 4830 = 2;

 

C_{грей.-элеват.} = 21,24 * 21,24 * 4 / 4830 = 1804,5 / 4830 = 0,4;

 

                        В_{бульдозер} =  4830 / 5 = 966;

 

                        В_{скрепер}= 4830 / 11 = 439,1;

 

                        В _{грей.-элеват.} = 4830 / 4 = 1207,5;

 

 

 

Жол  төсемесін өндіру  үшін  таңдалатын  механизмнің   жұмыс  өндіріс  өнімділігі  көп  болуына  байланысты,  және  одан өнімнің  құндылығы  аз  болуына   байлынысты  грейдер - элеваторды таңдаймын.

 

4.8 Жол-құрылыс бөлімшелерін жасақтау.

 

Жетекші машиналарды таңдап алғаннан кейін жинақтаушыларды  таңдау қажет, олардың қатарына топырақты  тегістеуге және жер төсемесін тегістеп жүйелеу арналған машиналар, су-шашатын  және тығыздаушы машиналар және т.б. жатады. Жинақтау  машиналарына  қажеттілік  жетекші  машиналардың  ауысымдылық  өнімділігімен  байланысты  болуы керек. Тығыздау  машиналарын   таңдауды /4/  келтірілген  деректерге  сәйкес жүргізу  үсынылады.

 

Машиналарды  жасақтау  тапсырмасымен  анықталған, жер  төсемесін салудың  ерекше  жағдайларына  тәуелді  жүргізіледі:

а) тұзды  топырақтармен  жұмыс кезінде   жер  төсемесін  салу әлсіз, орта  тұзды  топырақтардан  қарапайым  технолгия   бойынша  мүмкін  болады. Күшті  тұзды  және артық  тұзды  топырақтар  жер  төсемесін  салуға  қолданылмайды.  Резервтерден  суды  қиындатылған  ағызумен  және  қамтамасыз  етілмеген   кесіп  берумен  сорлар мен  тұзды  топырақтарда, үйінді  табанымен  және  резерв  арасында  1,5 – 2,0 м енді  бермалар  салынады.

б)құмды  далалар   аумағында  құрылыс   жақты  резервтерден   немесе  шоғырланған   резервтерден   құмды  жылжыту   жолымен жүргізіледі. Дайын  үйіндінің  құмды  бетін  жер  эрозиясынан  сақтау   мақсатында   тұтасқан  немесе  сыныққты   топырақтардан   қабат  жасайды  немесе тұтқырлымен  бекітеді.

Қорғаныс  қабатын  жасау  үшін келесі  операциялар  қажет:

• жер төсемесінің  үстін  автогрейдермен  тегістеу  және  тегістеп  жүйелеу;
• тұтасқан  топырақты  шығару  және  оны  өзінен  тиеу;
• топырақты  бөлу  және   оны тегістеп  жүйелеу;

тұтқырлымен бекіткен  жағдайда:

• тұтқырлыны  автогудронатормен  шығару  және  бөлу;
• бір  жүруде  топырақты  тұтқырлымен  жол  фрезасымен  араластыру;
• бір  із  бойынша  8 – 10 жүруде   өңделген  топырақты  катокпен   тығыздау.