Аутэкология- ағзалар экологиясы

                       Қазақстан Республикасы білім  және ғылым министрлігі 

         Ы.Алтынсарин атындағы  Арқалық  мемлекеттік педагогикалық институты

 

 

 

    СОӨЖ

 

Тақырыбы:

                      Аутэкология- ағзалар экологиясы

 

Орындаған: БОП-11 тобының студенті Қуанышова Ж.К

 

Тексерген:  Жиенбай С.Б

 

 

 

 

 

                                    Арқалық  2012

 

 

 

 

Жоспар:

 

1.Жарық және оның экологиялық маңызы

 

2.Шелфордтың толеранттылық заңы

 

3.Биотикалық факторлар және оларға мысалдар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Аутэкология-түрлердің қоршаған ортадағы тіршілік ету шектері

мен қалыпты жағдайларын  және ортаның ластануының ағзаға әсерін

зерттейді.

Экологиялық  фактор дегеніміз- ағза бейімдеушілік реакциялар, не адаптациялар арқылы жауап беретін қоршаған ортаның кез-келген элементі немесе жағдайы.Экологиялық фактор-ағзалардағы және экожүйедегі процестердің жылдамдығы мен бағытын реттеп отырады.

Экологиялық факторлар 3 топқа  бөлінеді:

1.Абиотикалық  факторлар

2.Биотикалық факторлар

3.Антропогендік  факторлар

Абиотикалық факторларға:

Жарық,температура,ылғалдылық,жел, қысым т.б жатады.

Жарық. Белгілі француз астрономы  К.Фламмарион (1842-1925):”Біздің

планетамызда жүрген,қозғалған,өмір сүрген нәрселердің барлығы

күннен жаралған ”- деді.Биосферадағы ең маңызды процесс фотосинтез тек жарықта ғана жүзеге асырылады.Жасыл өсімдіктерде электрондардың доноры су болып табылады.Сондықтан фотосинтез нәтижесінде оттегі түзіледі.

    Жалпы алғанда  жарық өсімдіктердің даму жылдамдығына , фотосинтездің интенсивтілігіне, жануарлардың белсенділігіне , қоршаған  ортаның ылғалдылығы мен температурасының  өзгеруіне әсер етеді.Тәуліктік  және маусымдық циклдерді қамтамасыз  ететін маңызды фактор болып  табылады.

 

 

 

 

1913 жылы Шелфорд  толеранттылық заңын ұсынды:

 

Экологиялық фактордың минимумы ғана емес,оның максимумы да шектеуші фактор бола алады,ал олардың арасындағы ауытқу диапазоны толеренттылық шамасын (латын тілінен аударғанда “tolerantia”-шыдау,төзім) яғни ағзаның белгілі бір факторларға төзімділігін анықтайды.

Ағзалардың тіршілігіне  қолайлы әсер тигізетін әр фактордың  өзіне тән белгілі шама аралығын оңтайлы (оптимизм белдемі)деп атайды.Осы өлшемнен,әсер күшінен жоғарлап не төмендеп ауытқыса ағзаның тіршілік қабілеті төмендейді(фистимум белдемі).Ал ағзаның тіршілік белгілі бір орта факторының жағымсыз ықпалына төзімділік қабілетін шыдамдылық немесе толеранттылық деп аталады.

 

 

 

 

 

 

 

 Биотикалық фактор дегеніміз –бір ағза тіршілігінің екінші ағза тіршілігіне,сондай-ақ өлі мекен ортасына тигізетін әсер ықпалының жиынтығы.Биотикалық фактор-даралар мен популяциялар арасындағы өзара әсердің түрлері.

Биотикалық факторлың 2 тобы белгілі:

1.Түрішілік

2.Түраралық

Түрішілік (гомотиптік) реакциялар бір түрдің дараларының арасында байқалады.

Түраралық (гетеротиптік) реакциялар әр түрге жататын даралар арасында байқалады.

Гетеротиптік реакциялардың  түрлері:

-бәсекелестік

-симбиоз

-жыртқыштық

-паразитизм т.б жатады.