Аймақта жұмыс орнын құрудың ролі және экономикалық ерекшеліктері

Өзін-өзі жұмыспен қамту жұмыссыздықты қысқартудың маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Өзін-өзі жұмыспен қамтудың нысандары жеке еңбек қызметі немесе шағын кәсіпкерлік саласындағы қызмет болып табылады.

Экономиканың мемлекеттік және жеке секторларындағы жұмыспен қамту  түрлерімен бірге халықты жұмыспен қамтудағы жаңа құбылыс экономиканың ресми емес секторындағы жұмыспен қамту болып табылады.

Халықаралық еңбек ұйымы экономиканың ресми емес секторына шағын капиталмен, төменгі еңбек өнімділігімен, тұрақсыз жұмыспен қамтылумен, жоғары емес және тұрақсыз табыспен қамсыздандырушы  тауарлар мен қызмет өндірісінің орындарын жатқызады. Әдетте бұл орындарды статистикалық орындар есепке алмайды, үкімет оларға қолдау көрсетпейді, оларға әлеуметтік қорғау жүйесі қолданылмайды және олар көбінесе еңбектік заңдылықтарға сүйенбейді.

Экономикада ресми емес сектордың  пайда болуы дамыған елдерге  тән. Ресми емес қызметтің түрлері  алуан, негізгілері мыналар:

• көшедегі сауда ;
• жөндеу жұмыстары;
• компьютерлерді бағдарламалық қамсыздандыруға байланысты жұмыстар;
• бухгалтерлік жұмыстар мен хатшылық қызметтер;
• шығындарды төмендету және өндірістің икемділігін арттыру үшін ресми сектордағы бірқатар салаларда келісім-шартпен жұмыс жасау.

 

Ресми емес жұмыспен қамтудың арту факторлары төмендегідей:

• заңды бизнес үшін қолайсыз жағдайлар ( бұл жағдайлар нашарлаған сайын ресми емес жұмыспен қамту да арта түседі);
• экономиканың ресми секторларында жұмыс орындарының жетіспеушілігі (өңірлерді жаңадан ашылған жұмыс орындары аз болған сайын ресми емес жұмыс орындары көбейеді);
• жұмыссыздық деңгейі (жұмыссыздық деңгейі жоғары өңірлерде ресми емес жұмыспен қамту деңгейі де жоғары болып келеді).

 

Ресми емес сектордағңы жұмыспен қамтылғандардың  көпшілігі 65 % жуығы көшеде өнекәсіптік  және азық –түлік саудасымен айналысады, онан соң делдалдық және басқа да қызмет түрлері тұр – 22 %, ауыл шаруашылық өнімдерінің өндірісі мен оны өткізу – 8 %, тауарлар өндірісі - 5%.

Экономиканың ресми емес секторында жұмыспен қамтылудың оң жақтары мыналар:

• ресми емес жұмыспен қамтылу арқылы жұмыссыздықты қысқарту;
• ресми емес секторда ұйымдастырылған шағын кәсіпорындар өз ісінің бастамасы болып ,олар кейін кәсіпкерліктің қомақты түріне айналып, жаңа жұмыс орындароын ашуға қабілетті болуы мүмкін.

Ресми емес секторда жұмыспен қамтылудың теріс жақтары:

• еңбеккерлердің экономикалық және құқықытық қтындықтары (ресми емес сектордағы қатынастардың көпшілігі еңбек заңдылықтарымен реттелмейді);
• мемлекетке төлейтін салықтың тым жоғарылығы;
• жұмыспен қамтылғандардың көпшілігінің капиталы аз, техникалық және басқарушылық деңгейі төмен, өз қызметін жарамсыз ғимараттар мен көшеде жүзеге асырады;
• әлеуметтік сақтандыру мен әлеуметтік қорғаудың басқа да шараларының болмауы;
• түрлі сауда келісімдерінде немесе делдалдық операцияларда қаржылық жоғалтудың жоғары тәуекелі.

<p class="dash041e_0441_043d_043e_0432_043d_043e_0439_0020_0442_0435_043a_0441_0442_0020_0441_0020_043e_0442_0441_0