Қазақстан республикасының мамандалған ақша несие институттары

    ^{Өз  қызметiн Қазақстан  Республикасы аймағында  жүзеге асыратын  шетел азаматтары, азаматтығы жоқ тұлғалар, шетеелдiк заңды тұлғалар сақтандырушылық қорғау құқығын Қазақстан Республикасы азаматтарымен жеке заңды тұлғалармен бiрдей пайдаланады.}

    ^{Шетелдiк  иневесторлардың  Қазақстан Республикасы сақтандыру ұйымының жарғылық қорындағы қатысу үлесi 50%-дан аспауы тиiс.}

    ^{Мемлекеттiк  емес сақтандыру ұйымдары олардың құрылтайшыларының  таңдауы бойынша  жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк немесе акционерлiк қоғам  формасында құрылады.}

    ^{Мемлекеттiк  сақтандыру ұйымдары олардың құрылтайшыларының таңдауы бойынша жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк немесе акционерлiк қоғам формасында құрылды.}

    ^{Сақтандыру  ұйымының жарғылық қоры меншiк түрiне және ұйымдастыру-құқықтық формасына байланысты 40 мың минималды айлық жалақыдан кем болмауы керек. Сақтандыру ұйымын  мемлекеттiк тiркеу мезетiне жарғылық қорындағы ақша қаражатының үлесi 75%-дан кем болуы мүмкiн емес. Сақтандыру ұйымын мемлекеттiк тiркеу мезетiне жарғылық қор минималды мөлшердiң 50%-дан кем емес сомада қалыптастырылуы керек, бұл тиiстi банк берген     құжаттармен расталуы қажет. Қордың қалған бөлiгi құрылтайшылық құжаттармен қарастырылған мөлшерге дейiнгi, яғни сақтандыру қызметiн жүзеге асыру құқығына   лицензия алу мезетiнде қалыптастырылуы тиiс.}

    ^{Дүниежүзiлiк  нарық глобализацияда қазақстандық сақтандыру көрсеткiшi өте қарапайым.   1997-2004 ж.ж. аралығында  Қазақстанда сақтандыру премияларының қатынасы IЖӨ (ВВП)-ға 0,19%-дан 0.8%-ға өстi. 2004 жылы халыққа сақтандыру премиялардың қатынасы 2629,6 теңге құрайды (135,92 теңге немесе 19,3 доллар бiр адамға шаққанда).(1-шi таблица)} 
 
 
 
 
 

    ^{Сақтандыру секторының негiзгi көрсеткiшiнiң динамикасы} 

^{* Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiнiң сатистикалық бюллетенi}  

     ^{1997-2004 ж.ж. аралығында Қазақстанда жалпы сақтандыру компаниялар 32-ке азайды, қазiр 36 сақтандыру компаниялары бар, оның iшiнде екеуi «Ингострах» және ААҚ «Қазақстан-Росно» «Ресейлiк Халықтық сақтандыру қоғамы» «Росно». Сонымен қатар өмiрдi сақтайтын компаниялар бiреуге азайды, екеу-ақ қалды. 29-ы көлiктi сақтандыруға арналған. (сақтандыру компаниялардың тiзiмiн 1-қосымша-дан қара) Алматыда – 27, Қарағандыда – 5, Ақтөбеде – 2, Астанада – 1, Павлодарда – 1,Өскеменде – 1 компаниялар бар.}

     ^{2004 жылы Қазақстан Республикасының реттеу және қадағалау агенствосы жалпы сақтандыруға мынадай жаңа ұйымдарға лицензия бердi:}

• ^{АҚ «Государственная страховая корпорация по страхованию экспортных  кредитов и инвестиций»}
• ^{АҚ «СК Номад Иншуранс»}
• ^{АҚ «Зерновая страховая компания»}

      ^{2004 жылы 19 қантарда «өмiрдi сақтандыру үшiн»   АҚ «ӨСК Валют-Транзит Life» лицензия берiлдi.}

    ^{Қазiргi нарықта тұрақты  және iрi сақтандыру компаниялары:}        

• ^{«Казахинстрах»}
• ^{«Евразия»}
• ^{«Нефтяная страховая компания»}
• ^{«AIG Казахстан»}
• ^{«Казкоммерц-Полис»}

      ^{Соңғы 3 жылда сақтандыру брокерi 3 компанияға, актуриялар 1 компанияға және аудиттi iске асыруға құқығы бар лицензиялы 6 компания бар. Нарықта 12 сақтандыру брокерi, 36 аудиторлық мекемелер және 70 аудиттер бар.}

      ^{Соңғы 7 жылда тұтас меншiктi капиталы бар сақтандыру компаниялар 2169%-ға немесе 22,8 млрд. теңгеге өстi. Сонымен қатар 1997-2004 ж.ж.-дар арлығында сақтандыру компаниялардың активi 40,3 млрд. теңгеге немесе 1152,7%-ға өстi. Осындай көрсеткiштердiң себебi – нарықта жаңа компаниялардың пайда болу. Соңғы 7 жылда мемлекеттiң сақтандыру резервi өсуге тенденциясы бар. Егер де 1997-1999 ж.ж.-дар аралығында сақтандыру резервi 1,5 млн. Теңгеге өссе, 2000ж.-ғы жинақ бойынша 1,5 млн. теңгеге (59,1%-ға) кемiдi, ал келесi жылы ол 6,3 млрд. теңгеге (277,9%-ға) өседi. Бiрақ 2003 ж. сақтандыру резервiнiң көрсеткiшi 2004ж.-ға қарағанда 10,2 млрд. теңгеге (326,7%-ға) едәуiр өстi. Қорыта айтқанда 1997-2004 ж.ж. аралығында  көрсеткiштер 12,4 млрд. теңгенi немесе 633,2%-ды құрайды. (2-шi таблица)} 

^{* Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiнiң сатистикалық бюллетенi}  

    ^{2-шi таблицада сақтандыру резервi бойынша үлкен үлесi АҚ «СК Евразия» (18,4%), сосын ААҚ СК «Казкоммерцполис» оған барлық 2004 жылғы жинақтан 10,2%-ы тиедi.}

    ^{Сақтандыру  институты елдiң  экономикалық жүйесiнiң  маңызды рөлiн  атқарады. Қазақстанда  сақтандыру нарығы құрылу сатысында тұр: заңдық нормативтерi жетiлiп, сақтандыру инфрастуктурасы құрылып жатыр. Қазiргi кезде сақтандыру неарығында негiзгi проблемалар – өмiрдi және жеке сақтандырудың жақсы дамымауы. Сонымен қатар сақтандыру секторындағы негiзгi проблемалар:}

• ^{Ұсынылған қызметтердiң шектелуi;}
• ^{Сақтандыру өнiмнiң қымбаттылығы және талапқа сай келмеуi;}
• ^{Нарықта сақтандыру ұйымдарының активтiлiгi төмен;}
• ^{Сақтандыратындардың сақтандыруға, әсiресе өмiрдi сақтандыруға көңiлi төмен;}
• ^{Сақтандыру компаниялардың басқару сапасы төмен;}
• ^{Займдарды беру системасы дамымаған;}
• ^{Халықтың сақтандыру компанияға сенбеушiлiгi;}
• ^{Сақтандыру ұйымдарда қызмет көрсету сапасы төмен;}
• ^{сақтандыру бизнес обласындағы аздылығы;}

    ^{Сақтандыру  нарығындағы өзгерiстер туралы айтсақ, онда Қазақстан Республикасының  2004-2006 ж.ж.-ға арналған сақтандыру нарығының мемлекеттiк бағдарламасы туралы айтуға болады. Оның мақсаты – ұлттық сақтандыру индустриясын реформалау. Осы бағдарламадан күтiлетiн нәтиже:}

• ^{Ұлттық сақтандыру индустриясының нығайтылуы;}
• ^{Жеке сақтандыруға сұраныстың көбеуi;}
• ^{Сақтандыру нарығында қазiргi тұстас инфраструктураның құрылуы;}
• ^{Халықтың сақтандыру мәдениетiнiң өсiуi;}
• ^{Мiндеттi түрдегi сақтандырудың нәтижелi   жүйесiнiң құрылуы;}  
• ^{Сақтандыру өрiсiнде кадрлық потенциалдың жақсаруы;}
• ^{Жаңа сақтандыру өнiмдердi және технологияларды енгiзiiлуi;}
• ^{Сақтандыру премиялардың көлемi 2007 ж.-да 3-3,5 есе өсуi;}
• ^{Жалпы өнiмде сақтандыру премиялардың көлемi 20%-ға көбеуi;}
• ^{Сақтандыру қызметiнiң сапасының жақсаруы;}

    ^{Қазiргi уақытта республикада және сақтандыру аса  дамымаған. Қған мынадай  проблемалар әсер етедi:}

• ^{Халықтың табыс деңгейi молшылық емес;}
• ^{Советтiк периодтан кейiнгi кезеңдегi жеке сақтандырудың тарихы пассивтi}
• ^{Сенiмдi қаржы инвестициялық құралдардың  шектiлiгi;}
• ^{Потенциалдық сақтандырушылардың келешегiнiң сенiмсiздiлiгi;}
• ^{Халықтың, жеке сақтандыру делдалдардың және сақтандырушылардың сақтандыру мәдениетiнiң төмендiлiгi;}
• ^{Халықтың ұзақ мерзiмдi жеке сақтандырудағы қатысудың экономикалық стимулдың жоқ болуы;}
• ^{Халықтың сақтандыруға сенiмсiздiлiгi;}

    ^{ААҚ «СК Евразия» сақтандыру премияларды жинау бойынша 1-шi 2004 ж. 18%-ды құрайды, 2003 ж.-мен салыстырғанда 9,5%-ға көп. 2-шi орында ЖАҚ КНС «Казахинстрах», оның үлесi 15%.  3-  шi орында ААҚ «Нефтяная страховая компания» оның үлесi 13,4%.}

    ^{2004 ж. сақтандыру төлемiнiң көлем 6,7 млрд. теңгеге өседi, 2003 жылмен салыстырғанда 60%-ды құрайды. 31 желтоқсан 2004ж.-ғы мәлiмет бойынша жалпы сақтандыру 6,6 млрд. теңге төлемi. 2010ж. Қазақстан қаржы нарығы өте жақсы дамиды. 
 Қазақстандық сақтандыру нарығында СК «Аско» бiрiншi болып жаңа сақтандыру қызметiнiң жаңа әдiстерiн енгiздi. Олар жаңа технологиялар, соның iшiнде бинарлы сеттiк маркетингтi қолданады. Назар аударатын бiр жағдай осы компания қызметiнде жаңа жанұлы сақтандыру бағдарламасы қолданылады. Бұрыннан бiзге мәлiм сақтандырудың жеке және коллективтi болған, осы саақтандыру өнiмi басқалардан айырмашылығы: бiрiншiден, сапасы жоғары, екiншiден, сақтандыру нарығындағы жүрi әдiсi. Жеке жанұлы сақтандыру полисi көп деңгейлi сеттiк маркетингт негiзiнде жасалынады. Осы маркетинг арқылы клиентке таңдауға мүмкiндiк бередi. Полис алған клиент, осы бағдарламаны одан әрi жалғастырып, өзiндiк агенттерiн жинап, СК «Аско» компаниясында жұмыстей алады. Осындай бағдарламаны  СК «Аско» 1998-2004 ж. аралығында сақтандыру сомасы 33,3 млн. АҚШ долларын құрады. Клиенттердiң саны 31 мыңнан асты. Қазiр  СК «Аско» жаңа сату жүйесiн дамытып жатыр, олар бинарлы маркетингтiң артықшылықтары мен кемшiлiктерiн талдап жатыр. Қазiргi сұранысқа сәйкес жаңа сату жүйесiнiң көдлемi мен сапасы жақсартылып жатыр. Сетевой агенттер сатылатын өнiмнiң артықшылығын және сатып алатын клиенттiң психологиясын жақсы бiледi, тренинг өткiзiледi.}

    ^{Өмiрдi сақтандыратын компанияның  бiрi – «Династия». Ол 1991 ж. құрылған. Ол әрқашан өз мiндеттемесiн атқарады. Мәселен, ТРК «31 каналда» жұмыс iстеген журналиске авариядан кейiн компенсация төлендi. Компанияның филиалдары Қазақстанның әр регионында бар және жоғары маманданған агенттер бар. Өзiнiң жұмыс мерзiмiнде 30 мыңнан астам адам өз өмiрiн сақтандырды.}