Өндірістік және өткізілетін өнімдерді талдау

     ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ  ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

                                           МИНИСТРЛІГІ 

  С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан  Мемлекеттік университеті

    
 
 

                        

                                   «Менеджмент және маркетинг» 
 
 
 
 

 
 

 Тақырыбы: Өндірістік және өткізілетін өнімдерді талдау. 
 
 

                                                                     
 

                                                                  

                                                                    Орындаған: Қамза И. Эк-08А

                                                                    Тексерген:  Байгужинова А.Ж 
 
 
 

                                          
 
 

                                   

                                     
 

                                         Өскемен,2010   
 

Жоспар 

1. Өндірістік  және өткізілетін өнімдердің жоспарлық орындалуы

     мен динамикасын талдау

2. Өткізілетін өнім талдауы өнімді жеткізу бойынша келісім-шарт

     міндеттемесін   орындау талдауымен тығыз байланысты

3.  Өнімнің құрылымын және ассортиментін талдау

4.  Нарықта өткізілетін тауарлардың орнын талдау

5.  Өнімнің сапасын талдау

6.  Өнімнің бәсеке қабілеттілігін талдау

7. Кәсіпорынның ырғақтылық жұмысын талдау

8.  Өнімнің өткізілуін және шығарылуының

     факторлық және резервтік көбеюін талдау. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Өндірістік  және өткізілетін  өнімдердің жоспарлық  орындалуы

мен динамикасын талдау. 

    Өндіріс көлемі мен өнімді өткізу көлемі өзаратәуелділік көрсеткіші болып табылады.Сату көлемін анықтау жағдайында шектелген өндірістік мүмкіндіктер мен шектелмеген сұраныс басымдылығы өнімнің өндіру көлеміне жіберіледі. Бірақ нарықтың толуын және бәсекелестің күшеюін сату көлемінің шараларын өндіріс анықтамайды, керісінше сату көлемінің мүмкіндігі негізінде өндірістік бағдарламаны игеру болып табылады. Кәсіпорын тек қана өткізілетін көлемді тауарларды өндіру керек.

     Өндіріс көлемінің өсу темпі және өнімді өткізудегі сапаның жоғарлауы, кәсіпорынның тиімділігіне, пайдалылығына, шығындар мөлшеріне тікелей әсер етеді. Сондықтанда талдау мәліметтер көрсеткіштерінің маңызы зор.

    Негізгі талдау міндеттері:

• өндірілген өнім және өндіріс динамикасы жоспардың орындалуының бағалау   дәрежесі;
• көрсеткіштер мөлшерінің өзгеруіндегі факторлардың ықпалын анықтау;
• өткізілген өнім және шаруаішілік қорларының өсуінің шығарылуын анықтау;
• қорларды игерудегі іс-шаралардың әзірленуін анықтау.

     Өндіріс көлемі және өткізілген өнімдер натуралды, шартты-натуралды, еңбектілік және құндылық өлшемдерді білдіреді. Құндылықтарды бағалау көмегімен кәсіпорын қызмет көрсеткішінің көлемінің қорытындысын алу үшін, ағымдағы бағаны немесе салыстырманы қолданады.

     Өткізілетін өнім  көлемі сатып алушының төлемі бойынша немесе өнімді жіберу бойынша анықталады; ағымдағы бағалылықты және салыстырмалылықты, жоспарлылықты білдірілуі мүмкін. Нарықтық экономика жағдайындағы бұл көрсеткіш бірінші дәрежелі мәнді сатып алады. Өнімнің қалай сатылуына, нарықта оған сұранысы қандай екеніне оның өндіріс көлемі тәуелді болады.

     Өндірістік бағдарламаның бағалануының  орындалу бойынша аз емес маңызды  мағына болып табылады және  табиғи көрсеткіштердің көлемі  өндірістің және өнімнің таратылымы (даналап, метрлап, тонналап). Оларды  өндірістің көлімінің нәтижесінде қолданылады және басқадай түрлерде өнімнің таратылуы бойынша және біркелкі топтағы өнімдерде.Оларды талдау барысында өндіріс көлемін және өткізілген өнімнің қорытындылау түрінде және біркелкі өнім тобында қолданылады.

     Шартты-натуралды көрсеткіштер,бағалық секілді, өнімнің өндіріс көлемінің сипаттамалық қорытындысы үшін қолданылады, мысалы консерврінді зауыттарда осындай көрсеткіш қолданылады, мың шартты банк секілді, жөндеу кәсіпорындарында – жөндеу шартының мөлшері, аяқ киім өндірісінде – қос аяқ киім шарты, еңбек сыйымдылығының коэффицентінің негізіне есептеледі және т.б.                

    Нормативті еңбек шығындары сонымен қатар өнімді шығару көлемінің бағасын қорытындылау үшін қолданылады – осындай кезде, кашан өндірістің мол өнімінің шартын жалпы оның натуралды көлемімен немесе шартты-натуралды өлшемімен ұсынылмауын білдіруі мүмкін.

    Өткізілетін өнім, базистік есептеу және тізбек қарқынының өсуі және өсімі, шығару динамикасын зерттеуде талдаудан басталады. (кесте-1) 

Кесте-1

Өндіріс динамикасы және өткізілетін өнім  
 

     

     Кестеде көрсетілгендей, бірінші 3 жылдықта өнімді өндіруде құлдырау болды, ал соңғы үшеуінде кейбіреулерінің өсуі байқалды. Қорыта келгенде 5 жыл ішінде өндіріс көлемі - 3,3℅  өсті, ал өткізілген өнім – 2,8℅. Егер алдыңғы жылдың өндірісі мен өткізудегі өсу қарқыны шамамен біркелкі болса, онда алдыңғы жылдың өндірістің өсу қарқыны өнімнің өткізу қарқынынан едәуір озды. Кәсіпорынның қоймасындағы сатылмаған өнімдердің қалдықтарының жиналуы және сатып алушылардың төленбегені туралы куәлік етеді.

     Ортажылдық қарқынының өсуі (өсімі)  шығару және өткізу өнімін  ортагеометриялық немесе ортаарифметикалық бойынша өлшемдермен өлшеуге болады.

      Ортагеометриялық бойынша есептейік:

         

         ТВП = ⁿ    Т1 * Т2 * Т3 * Т4 * Т5 * Т6 =  1,0*0,98*0,0955*1,011*1,03*1,06 =  

                   = 1,033 = 1,0065 = 100,65℅;    Тпр = 100,65-100 = 0,65℅  

                          Трп  = 1,028 = 100,55;     Тпр = 100,55-100 = 0,55℅ 

сонда ТВП - өнімнің шығарылу қарқынының өсуі;

           Трп - өткізілетін өнімнің өсу қарқыны;

           Тпр - өсім қарқыны.

     Келтірілген мысалда өсім қарқыны  шығару өнімі – 0,65 ℅-ға, ал  өткізу өнімі – 0,55℅  -ды құрайды.

     Есеп беру кезеңнен (ай, токсан, жыл)  өткізілетін өнім және өндіріс бойынша жоспардың орындалуынның бағалауын келтірілген 2 кесте бойынша әдістеме жүргізіледі.

Кесте-2

 

Кәсіпорынның  өткізетін өнімінің және шығарылым  бойынша жоспардың орындалуын талдау                             200      жыл бойынша. 

   

    

 
 

     Кестеде көрсетілгендей, өнімнің жылдық шығарылым бойынша есеп беру жылдық жоспары – 4,5℅-ға асырылды, ал өнімнің орындалуы бойынша – 2,39℅-ға, сондай-ақ сатылмаған өнім қалдықтарының өсуі туралы куәлігі.