Теңіз мұнай және газ кен орындарын игерудің ерекшеліктері

Мазмұны

    Кіріспе

    Теңіз кен орындарын меңгеру ерекшеліктері

    Теңіз кен орындарын игеруді қиындататын факторлар

    Қорытынды

    Пайдаланылған әдебиеттер

Теңіз мұнай және газ кен орындарын игерудің ерекшеліктері.

        Континенталды шельф деп топографиялық жағынан теңіз жағына қарай құрлықтың созылуын түсінеміз. Ол таяз судың деңгейінен еңісі күрт өзгеретін түбекке дейін континенттің жанындағы аймақ. Күрт өзгеретін жерді континенталды шельфтің шеті деп атады. Көбінесе шетті 200 м тереңдікте шартты белгілейді, бірақ кей жағдайда еңістің күрт ұлғаюы 400 м тереңдіктен немесе 130 м-ден аз тереңдікте болады.

        Теңіз және мұхит шельфтарының мұнай газ ресурстары меңгерудің тәжірибесі бойынша, өте үлкен күрделі қаржыға қарамастан теңіз кен орындарына көмірсутек шикізатын өндіру көп пайданы әкеледі. Шельфте табылған мұнай және газды сатудан келетін пайда шығындарды 4 есе өтейді. Акваторияларда іздеу-барлау жұмыстары жалпы кен орынды меңгеруге келетін шығындардан 10-нан 20% дейін құрайды.

        Теңіз кен орындарды игеруге қажетті жалпы күрделі қаржы – климаттық жағдайлардан, кен орынның тереңдігінен және қызмет көрсету жаға базасының алыстығынан, алынатын қордан, ұңғылар дебитінен, жалпы бұрғылау үрдісінен, теңіз жабдықтарын орналастырудан, өндіруде, теңіз жағдайында өнімді жинау, дайындау және тасымалдаудан, автоматизациялау аумағында ғылыми-техникалық прогрестен тәуелді болады.

        Теңіз мұнай газ кен орындарын меңгеру ерекшеліктеріне келесілерді жатқызады:

- теңіз гидрометереологиялық жағдайларын ескере отырып, арнайы гидротехникалық құрылымдарды (жүзбелі кранмонтажды кемелер, қызмет көрсету кемелер, құбыр құю баржалар және т.б.), геофизикалық, геология ізденіс жұмыстары және мұнай кәсіптік объектілерді құру, бұрғылау, ұңғыларды пайдалану және жөндеу өнімді жинау, тасымалдау үшін құру ;

- жеке   стационарлы     платформалар,    эстакадалық     алаңдар,   жасанды құрылатын түбектер, өздігінен көтерілетін және жартылай батпалы жүзбелі қондырғылар және басқа құрылымдар арқылы көлбеу бағытталған ұңғылар

тобын бұрғылау;

-берілген кен орын немесе кеніш үшін жобалау кезінде рационалды ұңғылар торын таңдау, өйткені теңіз жағдайында үлкен қиындықтармен байланысты олардың тығыздығын өзгертуде, алдын ала құрылған су асты коммуникация желілерін өзгерту қиындық туғызады, ал кей жағдайда мүмкін болмайды.

- ұңғылардың тиімді санын орналастыру үшін стационарлы платформалар, эстакадалық алаңдар, жүзбелі пайдалану палубаларын және басқа құрылымдардың рационалды конструкциясын және санын таңдау (қабаттардың орналасуына, ұңғыларды өткізу мерзімдеріне, ұңғылар арасындағы арақашықтықтан, олардың дебиттеріне байланысты);

- гидротехникалық құрылымдар мұнай және газ кен орындарын игеру мерзімдерінде ұзақтылығымен, беріктігімен сәйкес болдыру.

Теңіз кен орындарын игеруді қиындататын факторлар

        Табиғи көмірсутектер кеніштерін игеруді қиындататын және тиімділігін төмендететін көптеген әртүрлі факторлар бар. Тиімділігін төмендететін факторлар көбінесе мұнай кен орындарына келеді.

        Ең маңызды факторлар болып келетін:

      кеніштің соғылуы бойынша фильтрация – сыйымдылық қасиеттерінің біртекті еместігі;

      қабаттағы фазалардың жағымсыз жылжымалы қатынасы;

      газды жоғарғы жағынан, су төменгі жағынан фильтрациялануға алып келетін фазалардың гравитациялы бөлінуі;

      су және газ конустарының пайда болуы.

        Жеке немесе бірге орындалатын осы факторлар қабатты қоршап алу әсерінің төмендеуіне, яғни мұнайбергіштіктің төмендеуіне әкеледі. Мұнайбергіштікке әсер ететін тағы бір факторы – ол, сумен мұнайды ығыстыру тиімділігі. Бұл факторды көбінесе, микроскопиялық қоршап алу коэффициенті деп аталады.

        Мұнай «тұтастарының» пайда болуы (яғни, мұнай ығыспайтын зона) көбінесе өткізгіштігі бойынша біртекті емес қабаттарда мұнайды сумен немесе газбен ығыстыру әдісімен байланысты болады. Бұл тиімділік жоғары тұтқырлы мұнайды ығыстыру жағдайда өседі, ығыстырушы (су, газ) және ығысушы (мұнай) фазалардың қозғалуларының жағымсыз қатынастары анық болады.

        Өткізгішті бойынша қабаттың біртекті болуы «сулану тілдерін» құрап, өткізгіштігі төмен қабат участоктерінен өтіп, жоғары мұнайға қанығатын аймақтарда мұнай «тұтастары» пайда болады.

Су және газ конустарының пайда болуы.(сурет 3).

        Статикалық теңдестіру жағдайларында, яғни ығысу үрдісіне дейін қабаттарда мұнай, газ және су тығыздықтарына сәйкес орналасады. Еркін газ болған жағдайда, ол құрылымның жоғарғы жағында орналасқан газ шапкасын құрайды.

Сурет 3 – Су конусының пайда болуы: а - өндіру алдында фазалардың стационарлы таралуы; б – конус пайда болуының бірінші стадиясы: СМШ – бетінің қисаюы; в – конустың перфорациялық тесіетерге өтуі, мұнай және судың бірмезгіл өндірілуі.

        Одан кейін қабаттың мұнайға қаныққан бөлігі немесе мұнай аймағы, оның астында табан суы орналасады.

       Өндіру үрдісінде бұл теңдесу қысым градиентін құрудан бұзылып, әсіресе үлкен мәнге өндіру ұңғылардың түп аймағы ие болады. Қысым градиенттердің үлкен мәндері фазалардың шартты бөліну шекараларының пішінінің өзгеруіне әкеліп (яғни, су – мұнайлы және газ – мұнайлы шектесу), олар ұңғы тесіктерінің жағына қарай иімді. Қысым градиентін тым үлкейткенде судың немесе газдың ұңғыға өтуі жылдам болып, нәтижесінде мұнай дебиті азаюы мүмкін. Суретте су конусының пайда болу үрдісін анық көруге болады.

        Газ бен судың мұнайға қарағанда жылжуы жоғары болғандықтан конустың болуы қабатты ығыстыру үрдісімен қоршауға азайып, мұнайды өндіру жағдайы нашарлайды (үлкен газды фактор, өнімнің тым сулануы, мұнай дебитінің азаюы және т.б).

Қабат қоршауына әсер етудің төмен коэффициеті.

      Жоғарыда айтылғандай, қабаттың біртекті еместігі және фазалардың жылжуларының, тығыздықтарының  жағымсыз қатынастары қабат қоршауына әсер етуді төмендететіні белгілі, яғни игерудің жоғарғы көрсеткіштерін алуға мүмкіндік бермейд

        Континентальды шельфте мұнай және газ ресурстарын игерудың қазіргі жағдайы. Қазақстан шельфиндігі кенорындарының  болашағы.

Мұнай және газ кенорындарын шельфтегі жобалаудағы ерекшеліктері.  Платформаларды соғу және тасымалдау және жабдықтарды монтаждау.

Жүзгіш бұрғылау жабдықтары. Негізгі түрі мен қолдану аймақтары. Ұңғыма конструкциясы. Жүзгіш және стационарлы теңіз бұрғылау қондырғыларымен бұрғылау технологиясы. Бұрғылау кезіндегі платформалар мен кемелердегі тұрақтандыру тәсілдері. Ұңғымаларды аяқтау. Теңіз ұңғымаларын жабдықтарының түрі мен қызметі. Суасты жабдықтарын  монтаждаудың техникасы мен технологиясы. Жабдықтардың жалпылама және арнайы түрлері. Суасты-техникалық жұмыстарды өтізуді ұйымдастыру.  Қамтамасыз ету техникалық құралдары. Мұнайды және газды шельфтік кенорынгдарынан жағаға және қажетті жерге дейін тасымалдау тәсілдері. Теңіз құбырлар жүйесі және олардың конструкция ерекшеліктері. Пайдалану және соғу ерекшеліктері. Жаға құраластарының құрылымы мен қызметі. Теңіз кемелері, кемелер түрлері.

Қорытынды

Шельфті кен орны үшін игеру торын таңдағанда оптимальды шешім қабылдау керек, және де ол келесіде қосымша скважиналарды бұрғылау жолымен скважина торының қоюлылығын болдырмау керек. Теңіз шарттарында бұл үлкен қиындықтармен және қауіппен байланысты: қосымша скважиналардың құрылысы қажет, қосымша платформалар тұрғызылуы керек, және су асты коммуникация желісі керек. Көлбеу скважиналардың жаңа топтарын бұрғылау қиындайды, олар бұрын тұрғызылған скважиналардың ортасына қосымша тұрғызылады, оның өзі отырғызылатын тізбектердің бұзылуына әкеліп соқтырады.
Мұнай газ кен орындарын игеруді жобалаудың әртүрлің сатысында гидрометеорологиялық мәліметтердің әрқилы көлемі қажет болады. Технико-экономикалық негіздерді игеру кезінде үлкен градациядағы гидрометеорологиялық мәліметтер қажет және ол үлкен акваторияға салыстырмалы келтірілген.

Пайдаланылған әдебиеттер

       http://www.leuza.ru/gti/bur/bur_sea.htm

       http://www.oilbooks.ru/

      http://www.google.ru/search?q=%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5&hl=ru&newwindow=1&prmd=imvns&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=OpE6T-2mOpHLsgbUg7jPBg&sqi=2&ved=0CGAQsAQ&biw=1280&bih=923

      УМК