Файлдық жүйе

?-файлдың атындағы болуы  мүмкін кез келген таңбаны  немесе оның болмауын да көрсетеді.

Мысалы:

-KOL*.*  аты KOL әріптерінен басталатын барлық  файлдар тобын көрсетеді;

-*. EXE –типі EXE болып келген барлық файлдар  тобы;

• *.* -жұмыс істеп отырған ағымдағы катологтағы барлық файлдарды топтап белгілейді;
• *-типі көрсетілмеген файлдар тобын көрсетеді.
• ???. BAS типі BAS болып келген аты бір, екі және үш таңбадан тұратын файлдар тобы;
• А?.*-аты А таңбасынан тұратын және А әрпінен басталып екі таңбадан тұратын типі кез келген сөз болатын файлдар тобы;

3.2 Файлдар каталогы

 

Дискіде сақталған файлдар  өте көп болып, олар бірнеше мыңдаған сандарға жетуі мүмкін. Мұндай көп  файлдармен жұмыс сітейтін адам қай  файлдың қайда орналасқанын ұмытып қалып, арықарай жұмыфс барысында көп  қиыншылықтар тууы мүмкін. Файлдарды  дискілерде сақтауды белгілі бір  жүйеге келтіру үшін оларды каталогтарға біріктіреді.

 Каталог белгілі бір ортақ қасиеттеріне қарай бір магниттік дискіде орналастырылған файлдар тобына қойылған атау. Windows жүйесінде бұл каталог бума деп аталады. Әрбір каталогтың өзіндік аты болады,  аты ондағы орналасқан файлдарға және қасиеттеріне қарай беріледі. Каталогтар бірінің ішіне бірі орналаса береді, мұндайда ол бағынышты атанып, сатылы түрде бұл каталогқа басқа бір каталог бағынышты болып орналасуы мүмкін. Осындай түрде бірінің ішіне бірі орнасақан каталогтар бұтақ тәрізді көп сатылы (иерархиялы) файлдар жүйесін құрайды.

Дискіде міндетті түрде  түпкі немесе 1-деңгейдегі католог  болуы тиіс. Оған файлдар және 2-деңгейдегі каталогтар енеді., ал оның ішіне 3-деңгейдегі каталог, т.с.с. енуі мүмкін.

C:\DEMO> -Demo 1-деңгейдегі каталог, С: түпкі каталог;

C:\DEMO>SYS> -SYS 2деңгейдегі каталог, Demo 1-деңгейдегі каталог, С: түпкі каталог;

Әрбір мезетте бір каталог  жұмыс атқаратын болып, ол екпінді  күйде болуы тиіс. ЭЕМ іске қосылған кезде мұндай каталог рөлін түпкі  каталог атқарады немесе ЭЕМ өшірілер алдында әрбір кезедегі екпінді  болған каталог атқарады, пайдаланушы  өз қалауынша команда көмегімен  басқа каталогты екпінді ете  алады.

3.3 Файлдар  маршруты

 

Файлдар бұтақ тәрізді  күрделі түрде құралса, онда оның тек өз атын ағана емес, сонымен  қатар тұрағын, басты каталогын, оның деңгейлерін көрсету қажет. Мұндай файлдың нақты тұрағын  көрсететін каталогтар тізбегін –маршрут немесе жол деп атайды. Сонымен, файл толық түрде мынандай элементтермен  беріледі:

1. дискінің аты, ол бірақ кейде көретілмей де кетеді;
2. бірінің ішіне бірі кіретін каталогтар тізбегінің аттарынан тұратын маршрут;
3. тізбекті аяқтайтын файлдың өз аты (файл тізіміндегі ең соңғы уақытта орналасады)

Уақыттың әрбір мезетінде  бір дискжетек ағымдағы күйде  болады, оның айғағы ОЖ шақыруы, яғни жұмыс  сітеп тұрған дискжетек пен файлдар  маршруты атының көрсетілуі.

Мысалы:

А:\> немесе C:\>

C:\DEMO\VICTOR> немесе C:\SYS\BLAD\LORA>

Сонымен файлдың маршрутын немесе адресін толық көрсету үшін дитскінің атын, каталог аттарының тізбегін, ең соңында файлдың атын және типін толық көрсету қажет. Жалпы ереже бойынша файлдың толық аты төмендегідей болады.

[дискінің аты:\] [маршрут\] файлдың аты [.типі]

Тік (квадрат) жақшаның ішіндегі сөздер көрсетілмеуі де мүмкін. ЭЕМ  іске қосылып ОЖ жұмысқа кіріскен соң экранға жұмысқа шақыру немесе дайындық белгісі шығарылып отырады. Ол жұмыс істеп тұрған ағымдағы диск аты мен ағымдағы каталог аты  тізбегінен тұрады, мысалы,

C:\DOS\>- C: дискісінің DOSкаталогы жұмыс сітеп тұр;

C:\>- С: дискісінің түпкі,  ең жоғарғы деңгейдегі каталогы  іске қосылып, жұмыс істеуге  дайын тұр;

D:\BAS\STUDENT\> - D: дискісінің BAS каталогындағы бағынышты STUDENT каталогы ағымдағы күйде жұмысқа дайын тұр;

А:\>-А дискісінің түпкі  каталогы жұмысқа дайын т.с.с.

Әрбір іс әреет орындалған сайын экранға ЭЕМ-нің келесі команданы орындауға дайын екендігін  көрсететін осындай шақыру тізбегі  автоматты түрде экранға шығып  отырады. Маршрутта ағыдағы диск аты көрсетілмесе де болады. Егер маршрут  С: таңбаларынан басталса, файл орны осы  дискінің түпкі каталогынан есептеледі, диск көрсетілмесе, файл орны ағымдағы каталогтан бастап есептеледі. Мысалдар:

C:\>prog1.bas-ағымдағы каталогтағы файл іске қосылады.

C:\>\EXE\format.com- ағымдағы дискінің 1-деңгейіндегі EXE каталогындағы format.com файлы жұмысқа кіріседі;

A:\PR> \VICA\help.txt- ағымдағы А: дискінің PR каталогына кіретін VICA каталогындағы help.txt файлы іске қосылады.

3.4 Пайдалануға болмайтын файл аттары

 

Кейбір үш әріп тіркестерінен тұратын аттар стандартты құралғылардың аттары болып келеді. Оларды файлдардың  аттары немесе типтері ретінде пайдалануға болмайды. Мысалы,

PRN (LPT1) – негізгі баспа құрылғысы, 1-ші принтер;

LPT2-қосымша 2-ші принтер;

CON-консоль, яғни мәліметтерді енгізгенде-пернетақта, мәліметтерді экранғашығарғанды –дисплей;

AUX(COM1)-негізгі (1-ші) коммуникациялық арна;

NUL-програманы қалыптастыру, жетілдіру және орындау мақсатында қолданылатын жалған (бос) құралығы,

3.5 Файл аттарының стандартты типтері

 

Файлдың аты немесе типі онда сақталынатын ақпараттың тегіне, мазмұнына, типіне қарап беріледі. Файлдарды толық аттары бойынша айырып тануға мүмкіндік беретін мына төмендегідей стандартты типтері бар:

.ASM- ассемблер тіліндегі программа;

.BAK-негізгі файлға зақым келген жағдайларда пайдаланылатын резервтік файл;

.BAS- BASIC тіліндегі программа;

.BAT-дестелік түрде өңдеуге арналған командалық файл;

.COM - тікелей атқарылуға арналған командалық файл;

.DAT- мәліметтер файлы;

.DOC- мәтіндік өңдеуге арналған құжаттық файл;

.EXE- ОЖ басқаруымен атқарылатын файл;

.PAS- Паскаль тіліндегі программалық файл;

.TXT-мәтіндік файл;

CAL- Supercalc программасында құрылған мәліметтер кестесі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Бірнеше ФЖ жұмыс істеу мүмкіндігі болу үшін, ОЖ бірнеше ФБЖ болуы мүмкін. ФЖ және оған сәйкес ФБЖ-нің негізгі  міндеті – деректерге ыңғайлы  қатынауды ұйымдастыру  файл сияқты ұйымдастырылған,  яғни жазбаға қажетті  нақты физикалық адресті көрсетумен деректерге төменгі деңгейде қатынау  орнына  файлдың атауы және одағы  жазбаны көрсету арқылы логикалық  қатынау қолданылады.

ФЖ термині  файлда ұйымдастырылған деректерге қатынау принципін анықтайды. ФБЖ  термині нақты ФЖ жүзеге асуына байланысты, яғни бұл нақты ОЖ файлымен жұмысты  қамтамасыз ететін бағдарламалық модульдер  кешені. Мысал ретінде FAT (Fill Allocation Table) ФЖ келтіруге болады. FAT атауы  MS-DOS ФБЖ қатысты қолданылады. OS/2 арналған ФБЖ  жүзеге асыруда, Super-FAT атты FAT жүйесінің  негізгі принципін қолданылған. Оның негізгі айырмашылығы – әрбір  файл үшін кеңейтілген атрибуттарды қолдауы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

 

1. Дейтл Г. Введение в операционные системы. – М., 1987
2. Клочко В.И. Теория вычислительных процессов и структур. – Краснодар, 1999
3. Олифер В.Г., Олифер Н.А. Сетевые ОС. – СПб., 2002
4. Стивенс У. Unix, взаимодействие процессов. – М., 2002
5. Гордеев А.В., Молчанов А.Ю. Системное программное обеспечение. – СПб., 2001
6. Бек Л. Введение в системное программирование. – М., 1988
7. Краковяк С. Основы организации и функционирования ОС ЭВМ. – М., 1988
8. Хелен Кастер Основы Windows NT и NTFS. – М., 1996
9. Системное программное обеспечение /А.В.Гордеев, А.Ю.Молчанов. - Спб., 2001
10. Таненбаум Э. Современные операционные системы. 2-ое изд. - СПб., 2007