Базы данных

Мазмұны

Кіріспе	4
1 Тапсырма	5
2 Деректер қоры құрылымын өңдеу	6
2.1 Пәндік аумақтың сипаттамасы	6
2.2 Ақпараттық ағындарды талдау	7
2.3 Инфологиялық модельді құру	8
2.3.1 Мәндерді нормализациялау процедурасы	14
2.4 Даталогиялық модельдің құрылуы	14
2.5 Мәліметтер базасын іске асыру үшін техникалық-бағдарламалық құралдарды және клиент қосымшасын таңдау	27
3 «Жұмысшылар» мәліметтер базасын құру	28
3.1 Мәліметтер базасының құрылымының сипаттамасы	28
3.2 Мәліметтер базасының кесте қасиеттерінің сипаттамасы	28
3.3Мәліметтер базасының кестелерінің арасындағы қатынастың және мәліметтің бүтінді шарттарының сипаттамасы	34
3.4 Сақталатын процедура сипаттамасы	37
4 Ақпараттық жүйенiң қолданбалы интерфейсiнiң жасалуы	40
4.1 Қолданушы мәзірі	40
4.2 Мәліметтер базасына мәліметтерді өзгерту, қосу, өшіру, көру үшін формалар	41
4.3 Мәліметтер базасының сұраныстарының дайындалуы	44
4.4 Есептеу негіздерінің құрылуы	46
4.5 Сақталатын процедурамен жұмыс	48
4.6 Анықтамалық жүйе	49
Қорытынды	50
Қолданылған әдебиеттердің тізімі	51
Қосымша А	52
Қосымша Б	74

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Мәліметтер базасының  пайда болуы жалпы алғанда  есептеуіш техникалардың жетілдірілуі мен олардың құнының төмендеуіне  байланысты. Алғашқы кезде есептеуіш  техникалар тек "қолмен” шығаруға болмайтын математикалық кұрделі есептеулерді шығару үшін қолданылды. Кейін компьютерлік техпологиялардың дамуына байланысты бұндай есептеулер тек автоматтандырылған жүйелер арқылы есептеле бастады. Сол уақытта компьютерлерді ақпаратты сақтау мен өңдеу үшін қолдану ойластырылды. Адам өмірінің кез келген саласында қажет болатын ақпараттар мен мәліметтерді есептеуіш техника арқылы сақтау, өңдеу және беру/алу өте ыңғайлы болып шықты. Соған сәйкес қазіргі заманда адамдар өз қызметтерінде ақпаратты көп пайдаланатындықтан есептеуіш техникалар ақпаратты сақтау мен өңдеуге ыңғайлы етіліп жетілдірілуде.

Мәліметтер базасы (МБ) - белгілі бір арнаулы ауқымға    қатысты мәлтеттерді баяндау, сақтау мен амал-тәсілдермен ұқсата білудің  жалпы прииңиптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша үйымдастырылған мәлімет-тердің жиынтыгы. Адамның қатысуы ықтимал, автоматтық  құралдармен  өңдеуге  жарамды  түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі. Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі.

ДҚ жасау, оның көкейкесті күйде сақтау және ДҚ-да сақталған  әр қолданушыларға өз мақсаттарында  мәліметтерді пайдалануды жүзеге асыратын программалар кешені деректер қорын басқару жүйесі деп аталады(ДҚБЖ). ДҚБЖ-ның ішінде ең көп таралған түрі Microsoft SQL Server 2008 R2 болып саналады.

Курстық жобаны әзірлеуде пайдаланылатын ДҚБЖ Microsoft SQL Server 2008 R2 ең көп таралған және ДҚБЖ мұмкіншіліктері зор, клиент-сервер технологиясымен жұмыс істей реляциялық деректер қоры болып табылады.

Осы курстық жобаның мақсаты болып тапсырманың жеке варианты бойынша (вариант №4 – ішкі жүйе «Жұмысшылар») деректер қорын және клиенттік қосымшаны құру болып табылады.

 

1 Тапсырма

 

Есептің қойылуы. Тапсырманың жеке варианты бойынша (вариант №4 – ішкі жүйе «Жұмысшылар») ДҚЖБ MS SQL Server 2008 R2 құралдарын пайдаланып деректер қорын және клиенттік қосымшаны құру. Келесі тапсырмаларды орындау үшін меню мен анықтама жүйесінен, қолданушыға ыңғайлы интерфейстен тұратын клиенттік қосымшаны жасау:    

• қолданушы енгізген мәліметті сипаттау, енгізу, оалрды қарау, түзеті және өшіру;
• мәліметті өңдеу кезінде логика сақтау;
• монитор экранына немесе принтерге басу немесе мәліметтерді  MS Office-қа экспорттау, сұраныстарды және есептеу нәтижесін құрастыру;

 

Тапсырманың жеке варианты №4:

4

Подсистема  «Кадры»: - Работник (ФИО работника, таб. номер, адрес проживания, дата рождения, код нац-ти, пол, код вида образования, кол-во иждивенцев, РНН, СИК, код пенс. фонда, код должности, оклад, код подр-я, дата приема на работу, дата уволь нения); -  Подразделения (Код подразделения, наименование, таб_номер_раб_ нач_подразд); - Нац-ти (Код нац-ти, наименование); - Образова ние (Код вида образования, наименование [среднее, ср.профес сиональное, высшее. . .]); - Должности (Код должности, наименование, код категории должности); - Категории должностей (Код категории должности, наименование [рабочие, ИТР, АУП, служащие…]); - Пен.фонды (Код фонда, наименование); - Типы приказов (Код типа приказа, наименование [прием, увольнение, отпуск. . .]); - Приказы (№ приказа, дата, таб.номер работника, тип приказа, текст приказа);  - Штатное расписание (Код подразделения, код должности, общее кол-во единиц, кол-во вакансий)

Список многодетных (>3 иждивенцев) работников «i-го» подразделения Количество работников предприятия, обслуживающихся в каждом из пенсионных фондов Стаж работы сотрудников предпрития Список работников, имеющих стаж работы в интервале  от 10 до 15 лет Список сотрудников предприятия вошедших в «i-ый» приказ, фамилии которых начинаются на букву «К»

1. Список уволенных  в текущем году сотрудников  предприятия пенсионного возраста (женщины = 58 лет, мужчины =63 года) 2. Список начислений пособий на иждивенцев в размере 1/10 оклада на каждого иждивенца работникам  «i-го» подразделения 3. «I-ый» приказ

1. Из таблицы Вакансии выбрать строки по условию: общее кол-во единиц - кол-во вакансий > 0; 2. Из таблицы Работники выбрать строки по условию: работники «I-го», подразд-я имеющие высшее образование (* код подр-я и вид образования задавать как параметр) 3. Вставить три  новых строки  в таблицу Категории должностей 4. Вывести кол-во  занятых штатных единиц «I-го» подр-я из таблицы Штатное расписание, рассчитав ее как общее кол-во ед-ц – кол-во вакансий (* код подразделения   и код должности задавать как параметр)

 

 

2 Деректер қоры құрылымын өңдеу 

 

2.1 Пәндік аумақтың сипаттамасы

 

Құрылатын ақпараттық жүйе кез-келген мектеп кітапханасының жұмысын дұрыс байыптау үшін арналады. Құрылғын жүйенің негізгі қызметі барлық жасалған іс-әрекеттерді есепке алу, жұмыс істейтін барлық жұмыскерлер бойынша мәлімет(кітапханашылар), авторлар мен шығармалар жиынтығы, кітап алатын оқушылар тізімі.

 

«Работник» келесі параметрлермен сипатталады:

1. Жұмысшының аты-жөні
2. Таб.номер
3. Тұру орны
4. Туған жылы
5. жынысы
6. ұлтытың коды
7. білімінің коды
8. мамаңдығының коды
9. бөлімшенің коды
10. бала саны
11. зейнетақы қорының коды
12. төлемақысы
13. РНН
14. СИК
15. Жұмысқа орналасу күні
16. Жұмыстан шығу күні

 

 «Бөлімше» келесі параметрлермен көрсетілген:

1. Бөлімше коды
2. Бөлімшенің аты
3. Таб.номер.баст.жұмыс.бөлімше

 

«Ұлттар» келесі параметрлермен көрсетілген:

1. Ұлтының коды
2. Ұлт аты

 

«Білімі» туралы мәліметтер келесідей параметрлер бойынша сипатталады.

1. Білімінің коды
2. Білімнің аты

 

«Мамаңдықтар» келесі параметрлермен сипатталады:

1. Мамаңдық коды
2. Мамандық аты
3. Мамаңдық дәрежесінің коды

 

«Мамаңдық дәрежесі» келесі параметрлермен көрсетілген:

1. Мамаңдық дәрежесінің коды
2. Мамаңдық дәрежесінің коды аты

 

 

«Зейнетақы қоры»:

1. Зейнетақы қорының коды
2. Зейнетақы қорының аты

 

«Бұйрықтар» :

1. Бұйрықтың №
2. Күні
3. Таб.номер
4. Бұйрықтың түрі
5. Бұйрықтың мәтіні

 

«Бұйрық түрлері»:

1. Бұйрық түрінің  коды
2. Бұйрық түрінің аты

 

«Штаттық кесте» :

1. Бөлімше коды
2. Мамаңдық коды
3. Бірліктің жалпы саны
4. Бос орынның саны

 

2.2 Ақпараттық ағындарды талдау

 

Кіріс мәліметтер

Барлық ақпарат шартты-тұрақты және оперативті болып бөлінеді. Шартты-тұрақты кіріс мәліметтер:

Шартты-тұрақты кіріс мәліметтер:

• Жұмысшы(жұмысшының аты-жөні, таб. Номер, тұру орны, туған жылы, ұлт коды, жыныс, білім алу орнының коді, бала саны, РНН, СИК, төлемақы, мамандық коды, пенсиондық фонд коды, маман коды, бөлімше коды, жұмысқа алу күні, жұмыстан шығару күні)
• Бөлімше (бөлімше коды, аты, таб_номер, бөлімше бастығы)
• Ұлт (Ұлтының коды, атауы)
• Білім (Білім коды, атауы)
• Мамандық(мамандық коды, атауы, төлем көлемі,маман категориясының коды)
• Зейнетақы қоры (Зейнетақы қоры коды, атауы)
• Қызметтер дәрежесі (Қызметтер дәрежесі коды, атауы, Төлемге байланысты қосымша %)

Оперативті кіріс мәліметер:

• Бұйрықтар ( бұйрықтар коды, бұйрықтың  аты)
• Штаттық кесте ( бөлімше коды мамаңдық коды, бірліктің жалпы саны, бос орынның саны)
• Бұйрық түрлері ( бұйрық түрінің коды, бұйрық түрінің аты)

 

Шығыс мәліметтер:

Сұраныстар:

1. «I-ші» бөлiмше көп балалалы қызметкерлердi тiзiмі (>3 )
2. Кәсiпорындар қызметкерлерiнің әр зейнетақы қорында қызмет ететін саны.
3. Предпритияның қызметкерлердің жұмыс өтiлi
4. 10-15 жыл  аралығындағы жұмыс өтiлi бар қызметкерлердiң тiзiмі
5. Фамилиясы «К» әрпінен басталатын «i-шi» бұйрыққа кiретiн кәсiпорын қызметкерлерiн тiзiмі

 

Есеп беру(отчёты):

1. Отчет по движению книг Кiтаптардың қозғалысы бойынша «i-ші» кітапханашының «j-ші» айда есеп беру нәтижесi
2. «i-ші» оқушы алған кітаптар тізімін беру
3. Фамилиясы «К» әрпінен басталатын «i-шi» бұйрыққа кiретiн кәсiпорын қызметкерлерiн тiзiмі

 

Деректер қорының өсу  қарқыны және көлемі.

Жүйені пайдалану үшін деректер қорының алғашқы көлемі 1Мб. Деректер қорында оның толу кезінде көлімді 10% көбейтілуі қойылған, ол диск кеңістігін барынша тиімді қолдануға мүмкіндік береді.

 

2.3 Инфологиялық модельдің құру

 

Деректер қоры жайлы  мәліметтерді жинастыру кезінде  және қолданушыларды сұрастыру кезінде және пайдаланылатын программаларды пайдалану кезінде құрылатын деректер қоры жайлы толық мәлімет қажет. Бұл сипаттама математикалық формулалар, таблицалар, графиктер және басқа әдістер барлығына түсінікті тілде жазылады. Осы жобалауды ақпараттық инфологиялық модель деп атайды.

Деректер қорын жобалаушылар сұранысы пәндік облысты модельдеу  құралдарының қажеттілігін, мәліметтер моделінің семантикалық моделін  талап етеді. Семантикалық модельдің  негізгі қызметі – мәліметтер өрнегінің мүмкіндіктерін қамтиды. Семантикалық мәліметтер моделінің негізгі қасиеттерін ER-моделі арқылы қарастыруға болады. ER-моделінің негізігі түсініктері: негіз, байланыс және атрибут.

Негіз дегеніміз –  нақты обьект, бұл обьект жайлы  ақпаратты сақтауға мүмкіндік болуы  тиіс.

Байланыс – екі негіз арасында графикалық түрде орнатылған ассоциация. Бұл ассоциация бинарлы болып саналады және екі түрлі негіз арасында немесе негізбен өзінің арасында болуы мүмкін. Кез келген байланста екі ұшы белгіленеді, әрқайсысында байланыс ұшы атауы, байланыс ұшының дәрежесі және байланыс міндеттілігі көрсетіледі. Байланыс екі негізді байланыстыратын түзу ретінде беріледі.

Негіз атрибут деп  негіз қалпын нақтылайтын, идентификациялайтын, классификациялайтын кез келген деталь болып саналады.

Осы ұғымдардың негiзінде «Жұмысшылар» деректер қорының инфологиялық үлгiсі 2.1 – 2.10.кестелерде келтiрiлген

 

Кесте 2.1

«Жұмысшы» кестесінің инфологиялық моделі

 

Мәннің аты	Жұмысшы	Мәннің типі	(өзекше)
Атрибуттың аты	Атрибуттың қасиеті
	Кілттік/ сипатты	құрама/ жай	Бірмәнді/ Көпмәнді	негізгі/ туынды
Табелдік номер	Кілттік	Жай	Бірмәнді	негізгі
Жұмысшының аты-жөні	сипатты	Жай	Бірмәнді	негізгі
Тұру орны	сипатты	Жай	Бірмәнді	негізгі
Туған жылы	сипатты	Жай	Бірмәнді	негізгі
Ұлт коды	Сипатты	Жай	Бірмәнді	Туынды
Жынысы	Сипатты	Жай	Бірмәнді	Туынды
Білім алу коды	Кілттік	Жай	Бірмәнді	Туынды
Бала саны	Сипатты	Жай	Бірмәнді	Негізгі
РНН	Сипатты	Жай	Бірмәнді	Негізгі
СИК	Сипатты	Жай	Бірмәнді	негізгі
Төлемақысы	Сипатты	Жай	Бірмәнді	Негізгі
Мамандық коды	Кілттік	Жай	Бірмәнді	Туынды
Зейнетақы қоры коды	Кілттік	Жай	Бірмәнді	Туынды
Маман коды	Кілттік	Жай	Бірмәнді	Туынды
Бөлімше коды	Кілттік	Жай	Бірмәнді	Туынды
Жұмысқа алу күні	Сипатты	Жай	Бірмәнді	Негізгі
Жұмыстан шығару күні	Сипатты	Жай	Бірмәнді	Негізгі