Автор: Пользователь скрыл имя, 09 Марта 2014 в 20:27, реферат
Еңбек психологиясы белсенді түрде өзгеріске ұшырап жатыр, соның салдарынан оның ішінде жаңа салалар пайда болуда. Адамдың еңбекте дамуы, түрлі стресстер, жұмыс әрекетінің ерекше жағдайлары, тәжірибенің операционалды-мағыналық жүйесі, мамаңдықтың акмеологиялық инварианты, әлеуметтік-техникалық жүйеге проективті көз-қарас, жұмыстық қысым және оны өлшеу, кәсіби стресс, кәсіби оқыту және дағдыларды ауыстыру, еңбектен қанағаттану, мотивция, еңбек мағынасы және оның субьекті мағынасы, кәсіби бағдарды анықтайтын теориялар, әдістер және әдістемелер, компьютер жүйесіндегі ақпараттық технологиялар және адами факторлар және т.б. еңбек психологиясының құрамын атап кетуге болады.
Еңбек психологиясы белсенді түрде өзгеріске ұшырап жатыр, соның салдарынан оның ішінде жаңа салалар пайда болуда. Адамдың еңбекте дамуы, түрлі стресстер, жұмыс әрекетінің ерекше жағдайлары, тәжірибенің операционалды-мағыналық жүйесі, мамаңдықтың акмеологиялық инварианты, әлеуметтік-техникалық жүйеге проективті көз-қарас, жұмыстық қысым және оны өлшеу, кәсіби стресс, кәсіби оқыту және дағдыларды ауыстыру, еңбектен қанағаттану, мотивция, еңбек мағынасы және оның субьекті мағынасы, кәсіби бағдарды анықтайтын теориялар, әдістер және әдістемелер, компьютер жүйесіндегі ақпараттық технологиялар және адами факторлар және т.б. еңбек психологиясының құрамын атап кетуге болады.
Тарихи мәліметтерге сүйене отырып еңбек психологиясының алты компонентін, құраушысын атап кетуге болады:
Осы компоненттердің еңбек психологиясында доминанты рөлге келуіне әр түрлі факторлар әсер етуі мүмкін. Ондай факторлар еңбек субьектісінің сенімді, эффективті және жылдам жұмыс жасауына әсер етеді. Мысалы, адам іс-әрекетіне әсер ететін сыртқы физикалық құрылымына( уақыт, түс, жарықтын түсуі, мәдени этолондар және т.б.) эргономика саласы жауап береді. Технологиялық әлемге бас бұрға субьектіні зерттеу инженерлі психология саласына сай келеді.
Еңбек психологиясы үлкен мағынада психологияның жаңа салаларына пайда болуына әсер ететіні тәң. Еңбек психологиясы психологияның маңызды тармақтарының бірі болып саналады. Еңбек субьектісі сол пәннің маңызды категориясы болып саналады. Жасерекшелік психологиясының дамуына еңбек психологиясының маңызды қасиеттерінің түсінігі әсер етеді, дифференциалды псиологияда –адамның психологиялық күйі, еңбекпен байланысты стресстік (стресс, моно-тония, шаршау) жағдайлар әсер етеді.
ХХ ғасырда техниканың дамуына байланысты маңызды дисциплинаға еңбек психологиясы айналды. Осыған байланысты жаңа кәсіби мамаңдар дайнындалды, ғылыми теориялар қаралды, ауқымды зерттеулер жүргізілді. 1960-1970 жж «адами факторлар» түсігінің актуализациясына алғы орындарға өтуіне байланысты лидерлік позицияға эргономика саласы шықты. 1990 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін динамикалық түрде дамып келе жатқан салаларының бірі ересек адамдарды кәсіби үйреті саласы болып келеді.
Еңбек психологиясын үлкен және тар мағынаға шартты түрде бөлу сол пәннің ерекшелігінің салдарынан екенің ескеру қажет. Оның зерттеу пәні әр кезде адам жеке индивид ретінде және оның заттармен, еңбек құралдары ара-қатыасы болады.
Еңбек психологиясы кең ауқымда қаралатын психологияның құрделі салаларның қатарына жатады. Оның тармақтары қоғам өзгерісіне қатысты өзгерістерге ұшырап отырады. Яғни, біз қоғам мен еңбекті бір-бірінен бөліп қарастыра алмаймыз. Адам индивидуалды түрде еңбек етсе де, ол әрқашан қоғаммен байланысты болады.