Ипытание керамического кирпича

        Аязға төзімділігін анықтау кезінде қолданатын аспаптар: термостат, кептіргіш электрлі шкаф, таразы, ОМБ 5 немесе ОМБ 10 резеңкелі пластина, кептіргіш электрлік шкаф, таразы.

        Қоршау конструкциясының жылу өкізгіштік кедергісін анықтау үшін зертханалық шарттарда жылуөткізгіштік климаттық камераны қолданады. Осы камера сыналатын бөлек конструкциялардан құралатын жылы және суық бөліктерінен тұрады. Климаттық камераларды жинақтау үшін келесі аспаптар мен құрылғыларды қолданады: компрессорлар, маймен толтырылған электрлі радиаторлар, электрлі жылу винтиляторлар, электрлі конвекторлар, температура реттеуіштері, бірқалыпты бақылау автоматтық аспаптар, температура сигнализаторлары, тығыздықты анықтау үшін қолданатын аспаптар, термоэлектрлік аспаптар, хромель, копель және алюмель құймалардан жасалған құмдар, терморезисторлар, потенциометрлер, кедергі термометрлер, шынылы термометрлер, термографтар, микроманометрлер, СВ немесе СН түрдегі стақандар, кептіргіш электрлі шкаф, төлшеу шегі 200 г таразы, эксикаторлар, анесометр.

        Материалдардың сорбциондық ылғалдылығын  анықтау үшін қолданады: кептіргіш  электрлі шкаф, таразы, эксикаторлар, СБ немесе СН түрдегі шынылы стақандар, ареометрлер, күкірт қышқылы, дистилденген су.  

        4.3 Үлгілерді сынауға  дайындау.

        Сынауға үлгiлердi партиялардан алып қояды. Үлгiлер, берiктiк шектерiнiң анықтауға арналған сынауларды партияның өлшемi, сан қысу және айналмада, қабырғалық материалдардың тиiстi түрлерiне, бекiтiлген анықтаған ретімен нормативтiк-техникалық құжат бойынша орнатады.

        Бейнелi сынауды алдында дымқыл күй тартып алған (20±5 )˚С температурасы кезінде жабулы бөлмелерiнде кемiнде  3 тәулiк шыдайды немесе гипс болатын үлгiлердi (105±5 )˚С температурасы кезінде – 4 сағат кептiредi 50˚С артық емес температураның кезінде – 8 сағат кептiредi.

        Сырт пiшiнi және өлшемдер бойынша кiрпiш, тастар және сынауға алынған блоктар, бекiтiлген анықталған ретімен бұған нормативтiк-техникалық құжаттар талаптарына қанағаттандыруға тиiстi.

        Қоймада бақылау кезінде сусымалы  материалдарды бақылау нүктесiн  таңдайды :

• конустарда немесе штабелдерде - конустың табаны немесе штабелден 10 м көп емес, төменгi қиманың биiктiгi интервалы бар көлденең қималардың периметрлерi бойынша 1 м кем емес болуы керек;
• шайындық картада - 10 х10 м тiк түйiндердегi төртбұрышты желiлерi.

        Бақылау нүктесiнiң сусымалы құрылыс  материалдарының кiру бақылауларының жанында бүйiр қабырғадан 1 м кем емес қашықтықта әрбiр көлiк құралдарда таңдайды :

• темiр жол көлiктерiнде(жартылай вагон және платформаға )  - екi нүктелерден кем емес;
• автомобиль көлiктерiнде - шанақтың орталығындағы бiр нүктеден;
• су көлiктерiне(баржада - алаңға немесе бункерде )  - кеменiң өстерi бойлай орналасқан екi нүктелерден кем емес.

        Олардың iшiнен құрылыс бұйымдары бақылаудың өткiзуiнде 1, 2 х1, 2м кем емес және 0, 5 м биiктiкпен негiзімен тiк төртбұрышты призмаларға қалыптастырады немесе кемiнде өлшемдерiмен емес және бұйымдардың жоғарғы жазықтығының орталығында бақылау нүктелерiн таңдауға көрcетiлген жатқызылған бұйымдардың поддондарын таңдайды.

        Судың өтімділігін 3-тен кем емес үлгіде анықтайды. Керамикалық бұйымның үлгілерін тұрақты салмаққа келгенше дейін алдын ала кептіреді. Силикаттық бұйымдардың үлгілерін су өтімділігін алдын ала кептірусіз анықтайды.

        Орташа тығыздықты 3 үлгіден кем емес анықтайды.

        Нағыз тығыздықты бұйымның материалының сынауында анықтайды, 3 үлгіден кемірек емес алынған.

        Үлгіні сынау үшін салмағы 100 г кем емес ішінен және ортасына 2 кесектен қалдырады және 5 мм шамасына дейін ұсақтайды. Кварттау мен массасы 100 гр кем емес асыпқоюмен жиыстырады және оны фарфорлы немесе агаттық келіде толық №1 илеуіштен өткенге дейін ұсақтайды. Сосын массасы 30 гр кем емес кварттық асып қоюмен жиыстырады және № 0,063 илеуіштен өткенге дейін толық ұсақтайды.

        Ұнтақ тәрізде жасалынған материал сынаудың үлгісін тұрақты салмаққа келгенге дейін кептіреді және эксикаторда бөлме температурасына келгенге дейін концентрленген күкірт қышқылы мен немесе сусыз кальций хлорымен суытады.

        Тәжірибелік дайындауды жылу өтімділігі кедергісімен, қоршаушы құрылымдағы сынау бағдарламасын және сұлбалардың орналасуын алғашқы түрлендіргіштерінің температурасы және жылу селдерінен бастайды. Сынау бағдарламасын сынау түрлері (зертханалық, павильондық, табиғи), нысандар, аудан, бағдарлық мезгілдер сынау көлемі, қоршаушы құрылымдардың түрлері, бақыланатын қималар және тағы басқа мәліметтер, алға қойылған мақсаттарды шешу үшін анықталады.

       Ауаның әрбiр тап қалған салыстырмалы ылғалдығының жанында сору материалдың ылғалдылығы кеуектi толтырғыштарға тарттырылатын бұйымның орташа бөлiк тартып алған бетондары кез келген форма болатын 3 үлгiлердiң сынау нәтижелерi бойынша анықтайды - 6 үлгiлердiң сынауымен анықтайды. 

        4.4 Өнімді сынау әдістемесі.

        Үлгiлер 1 ммге дейiн қателiкпен өлшейдi. Үлгiнiң әрбiр сызықты өлшемi үлгiнiң жатқа қарсы беттерiнiң екi орташа сызықтарының өлшеу нәтижелерiн мәннiң орташа арифметикалық мәндері сияқты есептейдi.

        Цилиндрдың диаметрi төрт өлшемдердiң  нәтижелерiнiң мәннiң орташа арифметикалықтарын  сияқты есептейдi : бағыттарға өзара  перпендикулярларды екi-екiден әрбiр шетте.

        Үлгiнiң бүйiрлеу беттерiнде тiк бiлiктi сызықтар келтiредi. Үлгi пресстiң тақтасын орталықтарда орнатады және пресстiң жоғарғы тақталарымен үлгi және тақтаның геометриялық өстерi қоса атқара қысады.

        Кейiн оның қиратуы 20-60 сынау бастауға қамтамасыз ететiн жылдамдықпен үздiксiз және бiр қалыпты өсу тиiстi үлгiге жүктеме үздiксiз және бiр қалыпты өсу тиiстi.

        Қысу кезіндегі беріктілік шегін  , МПа (кгс/см ) үлгімен мына формула бойынша шығарады:

мұндағы P - үлгіні сынау кезінде орнатылған ең үлкен жүктеме, МН (ктс);

                F -алаңдардың үстіңгі және астыңғы беттерінің орташа 

                    арифметикалық мәні ретінде есептелетін үлгінің кесік көлденең

                     алаңы. 

        Үлгi пресс екi тiректерiнде орнатады. Жүктеменi аралықты орталарда қоса тiркейдi және сызбаға сәйкес үлгi бойынша бiр қалыпты үлестiредi. Үлгiге жүктеме арқылы кейiн оның қиратуы 20-60 сынаулар бастауға қамтамасыз ететiн жылдамдықпенмен үздiксiз өсуi керек.

        Иілу кезіндегі беріктік шегін  , МПа (кгс/см ) үлгімен мына формула бойынша шығарады:

мұндағы P - үлгіні сынау кезінде орнатылған ең үлкен жүктеме, МН (ктс);

                l - тіреуіш осьтерінің арасындағы аралық, м (см);

                b - үлгінің ені, м (см);

                h – орташа ұшу кезінде тегістеу қабатынсыз үлгінің биіктігі, м (см).

        Коэффициенттiң анықтаулары үшiн кiрпiштiң он партиялары немесе майысқақ құрастырудың тас тартып алған үлгiлердi тарттырады.

        К коэффициентін мына формула  бойынша шығарады:

мұндағы - 50 үлгiлердiң сынау нәтижесi, берiктiк шегi мән есептелген орташа арифметикалық мәні кiрпiштiң он партиялары немесе тас тартып алған үлгiлерiнiң қысуында, (кгс/см2 ) МПа;

                - 50 үлгiлердiң сынау нәтижесi, берiктiк шегi мән есептелген қалай орташа арифметикалық мәні кiрпiштiң он партиялары немесе тас тартып алған үлгiлерiнiң қысуында,(кгс/см2 ) МПа.

        Коэффициентті технологияның өзгеруі  кезінде анықтайды, бірақ жылында  бір реттен сирек болмау керек. 

        Үлгілерді вакуумды эксикаторды тұғырыққа жиыстырып қояды және суды құяды, оның деңгейі үлгі деңгейінен 2 см кем емес жоғарырақ болу керек. Сыйымдылықты қолданар кезінде үлгіні бір қатар биіктікке саңылаудың арасы 2 см кем емес етіп жиыстырып қояды.

        Эксикатордың сыйымдылығын қақпақпен жабады және судың сұйытылған бөлігін вакуумды насоспен жасайды (0,05±0,01) МПа (0,5±0,1) кгс/ , үлгіні манометрмен бекітеді.

        Уақытты белгілей отырып қысымның төмендеуіне сүйенеді, үлгілерді ауа бөлестері тоқтатылғанша дейін бөлінеді, 30 минуттан аспауы керек. Атмосфералық қысым қалпына келгенше дейін үлгілерді суда қанша уақыт қажетітінше ұстап тұрады, вакуумды судың астындағыдай, судың көлемін толтыру үшін, алысталынған ауаны алды.

        Суға қанған үлгілерді судан суырып алады, дымқыл матамен сүртіп және өлшейді. Судың массасы, үлгілерденүлгілерден ағып кеткен таразы ыдысына, үлгілер массасын қоса отырып, қанаған суды. Өлшеуді әрбір үлгіден аяқтағаннан кейін 2 мин кешіктірмей оны судан алып тастау керек.

        Силикаттық бұйымдардың үлгілерін өлшегеннен кейін тұрақты салмаққа келгенше дейін өлшейді.

        Геометриялық өлшемдер бойынша үлгілердің көлемін анықтайды, 1 мм аспайтын қателіктермен өлшейді. Үлгілердің сызықтық өлшемдерін анықтау үшін 3 жерден өлшейді - қабырғаларынан, ортасынан және шекараларынан. Үш өлшеудің орташа арифметикалық ақырғы нәтижесін алады.

        Үлгілерді шаңдардан тазартады және қалыпты салмаққа келгенге дейін кетіреді. 

        4.5 Сынау нәтижелерін өңдеу.

        Су өтімділігін масса үлгісі бойынша процент күйінмен келесідей формуламен есептейді:

     

     мұнда: m – тұрақты массаға дейін кептірілген үлгі массасы, г.

                  - қанған судың үлгі массасы,г.

        Барлық үлгілердің су өтімділігін анықтайды. Су өтімділік бұйымдардың мәндерін орта арифметикалық нәтижесі бойынша қабылдайды. 1 % дәлдікке дейін есептелгенде.

        Бастапқы мәліметтерді және су өтімділіктің анықтау нәтижесін сынау журналына енгізеді.

        Үлгінің орташа тығыздығын  ( ), кг/ келесі формуламен есептейді:

        Мұнда: V – үлгінің көлемі, .

        Асатын материалдардың нағыз тығыздығын келесі формуламен есептейді:

             мұнда: - асатын пикнометрдің массасы,г;

                               - никнометр массасы,г;

                              - сұйық тығыздығы, г/

                         - сұйық пикнометрдің массасы,г;

                    - асатын және сұйықтың пикнометрдегі массасы,г.

        Үлгілерді көзбен қарап өткеннен кейін олардың зақымдалу деңгейі НТҚ талаптарына сәйкес нақты бұйымның түріне байланысты қорытынды жасайды.

        Керамикалық бұйымның үлгілерінің массасының жоғалуына байланысты процентпен келесі формуламен есептейді:

мұндағы:

- мұздату және еріту циклдарының мөлшерін қажет ететін тұрақты массаға кептіргенге дейін үлгілердің салмағы,г.  

        Силикаттық бұйымның үлгілерінің массасын жоғалуына байланысты процентпен келесі формуламен есептейді:

        мұндағы: қаныққан судан кейін қажетті циклдердің мұздату-еріу кезіндегі үлгілердің салмағы,г.

        Қысу кезінде бұйымның беріктігін жоғалту пайыздық үлесінің дәлдігі 1% дейін есептеу формуласы:

     

        мұндағы: - бақылау үлгісіндегі қысу кезіндегі беріктік шегінің орташа арифметикасы, МПа;

        R – мұздату және еріту циклдарының қажетті қысу кезіндегі беріктік шегінің қажетті орташа арифметикасы.