Автокөлік құралдарын сақтандыру

Әрбір компания үшін көліктің корпоративтік паркі негізгі  активтердің бірі болып табылады. Сондықтан, көлік паркін (автомобиль, теңіз, әуе және т.б.) пайдалану барысында  туындауы және қаржылық шығындарға, көліктің тұрып қалуына апарып соқтыруы мүмкін қиыншылықтар сауатты шешімді талап етеді. Көлік құралы иесінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігімен қатар тікелей көлікті сақтандыру арқылы Сіз бұл қиыншылықтардың алдын ала аласыз.  
 
Сақтандыру автомобиль көлігінің бүліну немесе жойылу (опат болу), оның ішінде айдап кету немесе ұрлау және т.б. салдарынан тұлғаның иелену, пайдалану, басқаруға байланысты мүліктік мүддесіне келтірілген зиянның толық немесе ішінара өтемі мөлшеріндегі сақтандыру төлемдерін жүзеге асыруды көздейді.

Салық ставкалары

Айлық есептік көрсеткішпен бекітілген Салықты есептеу келесі ставка бойынша жүзеге асырылады.

Жеті айлық есептік көрсеткіш ставкасы бойынша жасалған қозғауыш көлемі 1500-нан 2000 куб сантиметрден асатын жеңіл автомобильдер, он екі айлық есептік көрсеткіш ставкасы бойынша жасалған 2000-2500 сантиметр кубтан жоғары, он жеті айлық есептік көрсеткіш ставкасы бойынша жасалған 2500-3000 сантиметр кубтан жоғары және жиырма екі айлық есептік көрсеткіш ставкасы бойынша жасалған қозғауыш көлемі 3000-4000 сантиметр кубтан жоғары болса, салық сомасы әрбір көрсетілген қозғауыш көлемінің көтерілген әр бірлігі үшін 7 теңгеге көтеріледі. 
Пайдаланылған мерзімі алты жылдан асқан жеңіл автокөлік құралдары бойынша салық төлемінің бекітілген мерзімі аяқталғанға дейін, егер басқа жолы бапта көрсетілмесе, түзетілген коэффициенттері қабылданады:

• ТМД елдерінде өндірілген автокөлік құралдары үшін:
• 6 дан 15 жылға дейін - 0,3;
• 15 тен 25 жылдан жоғары - 0,2;
• 25 жылдан жоғары - 0,1;
• Қозғауыш көлемі төмендегідей басқа да автокөліктер үшін:
• 3000 шаршы сантиметрді қоса алғанда - 0,5;
• 3000 нан 4000 шаршы сантиметрден жоғары - 0,7;
• 4000 жоғары - 1,0.

Пайдалану мерзімі  жиырма жылдан асатын ТМД елдерінде  өндірілген автомбильдер мен мотоциклдер  бойынша, жеке тұлғалар үшін жөндеу коэффициенті - 0.

Салық төлеу  мерзімінің аяқталуына дейін пайдалану  мерзімі жеті жылдан асатын ТМД елдерінде  өндірілген жүк, арнайы автокөлік құралдары  бойынша, төмендегідей коэффициент  алынады:

• 7 жылдан 14 жылды қоса алғанда - 0,5;
• 14 жылдан 20 жылға дейін - 0,3;
• 20 жылдан жоғары - 0,1.

Ұшу аппараттарына  пайдалану мерзіміне байланысты төмендегідей коэффицинеттер алынады:

• Қазақстан Республикасынан тыс 1999 жылдың 1 сәуірінен кейін жасалынған ұшу аппараттарына:
• пайдалануда 5 жыл болған - 1,0;
• 5 тен жоғары 15 жыл пайдаланудағы - 2,0;
• пайдаланылғанына 15 жылдан асқан - 3,0.
• 1999 жылдың 1 сәуірінде келген, сонымен қатар 1999 жылдың 1 сәуірінен кейін алынып, Қазақстан Республикасында 1999 жылдың 1 сәуіріне дейін пайдалануда болған ұшу аппараттарына:
• пайдалануда 5 жыл болған - 1,0;
• 5 тен жоғары 15 жыл пайдаланудағы - 0,5;
• пайдаланылғанына 15 жылдан асқан - 0,3.

Көлік құралдарын пайдалану мерзімі көлік құралының  паспортында көрсетілген шыққан жылынан бастап есептеледі (әуе кемелерін  жазда пайдалану бойыша басшылық).

Баптың бірінші  тармағында көрсетілген көлік құралдарын пайдалану мерзіміне байланысты салық ставкасына келесі коэффициенттер қойылады:

• 5 жылға дейін (5-і жылды қоса алғанда) - 1,0;
• 5 тен 10 жылға дейін - 0,5;
• 10 нан 20 жылға дейін - 0,3;
• 20 дан 30 жылға дейін - 0,2;
• 30 жылдан жоғары - 0,1.

Салық төлеу мен бөлу тәртібі 

Салық төлеушілер салық  кезеңінде өздіктерінен салықсалу  объектілерін, салық ставкаларын  және әр көлік бойынша өзгермелі  коэффициентімен қоса салық сомасын  бөледі.

Егер көлік жеке иелігіне, шаруашылық жүргізу жұмысында және жедел басқару құқына жатса, салық сомасы көліктің жеке иелігінде, шаруашылық жүргізу құқында немесе жедел басқару құқында фактілі түрде болған кезеңіне жылдық салық сомасына бөлініп, көліктің жеке иелігінде, шаруашылық жүргызу құқында немесе жедел басқару құқында фактілі түрде болған кезеңіне көбейтілу арқылы  бөлінеді.

Жеке кәсіпкердің, жеке меншік нотариустар мен адвокаттардың  салықсалу нысанына иелік құқығы бар, сонымен бірге жеке иелігі мен  шаруашылық жүргізетін немесе салықсалу нысандарындағы жедел басқару құқындағы заңды тұлғаларға салық кезеңінде салық сомасы төмендегідей тәртіпте бөлінеді:

• берілетін жақтар үшін:

жеке иелігіне, шаруашылық жүргізуге немесе көлік құралдарына  жедел басқаруға құқығы берілген кезден салық кезеңінен бастап айдың бірінші күніне дейін салық сомасы салық кезеңінің басында алынған көлік бойынша;

салық кезеңінде жеке иелігіне, шаруашылық жүргізуге немесе көлік құралдарына жедел басқаруға  байланысты  алған көліктерге айдың бірінші күнінен бастап салық кезеңінде салық сомасы бөлінеді; 

• алған жақтар үшін:

жеке мелігіне, шаруашылық жүргізу немесе көлікке жедел  басқару құқы берілген күннен бастап айдың бірінші күнінен салық  кезеңінің соңына дейін немесе айдың  соңына дейін салық сомасы бөлінеді.

Жеке кәсіпкер, жеке меншік нотариус, жеке меншік адвокатқа  жатпайтын жеке тұлғалар үшін салықсалу  нысанына құқық берілуде салық кезеңінде  салық сомасы келесі тәртіпте бөлінеді:

• жеке кәсіпкер, жеке меншік нотариу, адвокаттық қызметі жоқ жеке тұлғаларға көлік иелегіне құқық беруде жылдық салық сомасы екі жақтың келісімімен бюджетке бөлініп, түседі;
• жеке кәсіпкерлерге, жеке меншік нотариу пен адвокаттық қызметі бар заңды тұлғаларға көлік иелегіне құқық беруде салық сомасы бюджетке бекітілген тәртіппен бөлінеді.

Көлікті алуда Қазақстан  Республикасында есепте тұрмағандарға  салық сомасы салық кезеңінің  соңына дейін жеке иелігіне, шаруашылық жүргізуге немесе көлік құралдарын жедел басқару құқына ие болғандарға  айдың бірінші күнінен бастап бөлінеді.

Салық төлеу мерзімдері

Бюджетке салық  төле салықсалу нысанына тіркелген  орын бойынша салық кезеңінің  ағымдық төлем кезеңінің 5 шілдесіне  дейін, ал жеке иелігі мен жеке меншік адвокаттық, нотариутық қызмет құқы бар  көлік иелері үшін 1 шілдеге дейін төлеуі керек.

Көлік иесі келісімімен  сенімхат арқылы көлік жүргізу құқындағы  тұлғаның салық төлеу міндеті  көлік иесінің салық мерзімі  кезеңіндегі салық төлеу міндеті  болып саналады.

Көлік құралдарына салық төлеу мен бөлудің салықтық кезеңдері

Көлікке салық төлеу мен бөлудің салықтық кезеңі Кодекстің 136 бабына сәйкес анықталады (күнтізбелік жыл).

Көлік құралдарына салық  төлеушілер

Көлік құралдарына  салық төлеушілер болып жеке меншік, шаруашылық қызмет иелігінде немесе жедел басқару қызметінде көлігі бар жеке тұлғалар саналады.

Салық бөліну объектілеріне  прицептер, мемлекеттік тіркеудегі немесе Қазақстан республикасында  есепте тұрған 40 тонна және одан жоғары салмақты жүк көтеретін автосамосвалдар  жатады.

Көлікке салықты түзетілетін  коэффициентті салық ставкаларын және әр көлікке жеке салық бөлінетін нысандар жолымен бөледі.

Көлікке салық төлемейтіндер  қатарыне мыналар жатады

• Ұлы Отан Соғысы ардагерлері мен соларға теңестірілетін тұлғалар;
• жеке мотоколяскасы және машинасы бар әр көлік құралы салықсалу нысаны болып табылатын мүгедектер;
• әр көлігі салық салу нысаны болып табылатын Кеңес одағының батырлары және Әлеуметтік Еңбек ері, «Халық қаһарманы» атағы бар тұлғалар, үш дәрежелі Даңқ орденімен және «Отан» орденімен марапатталғандар, «Батыр-ана» «Алтын алқа» мен «Күміс алқа» атына ие болған көп балалы аналар;
• ауылшаруашылық құрамынан шыққан кезде пай есебінен алған 7 жылдан көп мерзімге эксплуатацтяланған жүк машинасы бар жеке тұлғалар.

КӨЛІК САЛЫҒЫ КЕМІДІ

Автокөлік құралдарына салынатын салық  төмендеді. Жаңадан қабылданған Салық кодексіне сәйкес биылдан бастап, салық көлемі көліктің шыққан жылына емес, қозғалтқыштың күшіне байланысты есептеледі. 

Бұрын темір тұлпардың шыққан жылына қарай  қосымша коэффиценттер қосылса, жаңа талап бойынша, олардың күші жойылды. Салық көліктердің барлық түріне жалпы белгіленген талап бойынша салына бастады. Бұрынғы заң талаптары бойынша автокөлік қозғалтқышының күші 1,1 текше сантиметр болса, оған 4 айлық есептік көрсеткіш көлемінде салық төлейтін. Ол биылдан бастап, 1 айлық есептік көрсеткішке дейін төмендетілген. Мәселен, қозғалтқыш қуаты 1,5 текше сантиметр болса, оған 2, ал 2,5-нан 3-ке дейінгілер сегіз, 3-тен 4 текше сантиметрге дейінгілер 15 айлық есептік көрсеткіш көлемінде салық төлейді. Ал қозғалтқыш қуаты 4 текше сантиметрден асатын көліктердің салығы өзгеріссіз қалған. Жүк көліктерінің салығы да төмендеп отыр. 1 тоннаға дейінгі жүк көтеретін көліктер 6-ның орнына 3, 1,5-нан 5 тоннаға дейінгі көліктер 7 айлық есептік көрсеткіш көлемінде салық төлейді. Заңнамадағы барлық жеңілдіктер сақталады. Бірақ биылдан бастап шығарылғанына 20 жылдан асқан көліктерге де жалпы белгіленген талап бойынша салық салынады.