Автор: Пользователь скрыл имя, 03 Декабря 2011 в 12:13, курсовая работа
Ақша, несие, банктер - қазіргі өркениеттіліктің өзінен ажырағысыз белгілері. Олардың қызметі қоғамдық өнімді өндіруді, бөлуді, айырбастауды және тұтынуды бір-бірінен бөлінбейтін үздіксіз процеске айналдырады. Оларды пайдаланбай ешбір шаруашылық субъектісінің ісі тынбайды, ал кез келген адам үнемі немесе анда-санда банк қызметін пайдаланады. Банктер уақытша қолданылмаған ақша қаражатын жинақтап, оларды салалар мен аймақтар, кәсіпорындар мен халықтар арасында қайта бөлумен қатар, экономиканы қосымша капиталмен қамтамасыз етіп, сайып келгенде қоғамдық байлықты көбейтуге негіз қалайды.
КІРІСПЕ 3
І. ВАЛЮТАЛЫҚ НАРЫҚ ЖӘНЕ ВАЛЮТА ЖҮЙЕСІ 4
1.1. Валюталық нарықтың мәні 4
1.2. Валюта жүйесі және оның түрлері 5
ІІ. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ВАЛЮТАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАР 11
2.1. Халықаралық валюталық қатынастарды реттеу. Валюталық саясат 11
2.2. Дүниежүзілік валюта жүйесінің даму кезеңдері 15
ІІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ВАЛЮТА ЖҮЙЕСІ 22
3.1. Қазақстан Республикасының валюта жүйесі және валюталық саясаты 22
3.2. Теңге: тарихы мен келешегі 24
ҚОРЫТЫНДЫ 36
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 37
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін, жана құбылыс ретінде мемлекет аралық валюталық реттеу ұйымдары - ХВҚ, сондай-ақ аймақтық - Еуропалық валюталық институт құрылды (1994ж.)
Валюталық
резервтерді диверсификациялау
— бул халықаралық
Бұл саясат қарапайым түрде тұрақсыз валюталарды сату және халықаралық есеп айырысулар үшін қажетті тұрақты валюталарды сатып алу жолымен жүзеге асырылады.
Валюталық паритет жөне валюталық бағам режимі Ұлттық және мемлекетаралық реттеу объектісі болып табылады.
Девальвация мен ревальвация — валюталық саясаттың дәстүрлі әдістеріне жатады.
Девальвация - Ұлттық валютаның бағамын, шетел валюталарына қатысы төмендетуді білдіреді.
Ревальвация
- Ұлттық валюта бағамын, шетел валюталарға
қатынасы бойынша жоғарлатуды
Валюталық саясаттың келесі бір формасы ретінде валюталық шектеу үздіксіз пайдаланылады.
Валюталық шектеу - резиденттер мен резидент валюталар және басқадай валюталық, құндылықтармен жасалатын операцияларын заңды түрде немесе әкімшілік түрде тыйым салуын, шектеуін білдіреді. Валюталық шектеу, валюталық бақылаудың құрамдас бөлігі болып табылады. Валюталық шектеу валюталық заңдылықтармен бекітіледі.
Валюталық шектеудің мақсаттары келесідей:
- төлем балансын теңестіру;
- валюталық бағамды қолдау;
-
ағымдағы және стратегиялық
-
Валюталық операцияларды
- Валюталық операция жасау үшін рұқсат қағазының (лицензия) берілуі;
-
Валюталық шоттарды толық
-
Валюталардың қайтарымдылығын
Бірінші дүниежүзілік валюта жүйесі алтын монеталы стандарт негізінде құрылып, 1867 жылы батыс елдердің өкілдері қатынасқан Париж конференциясында мемлекетаралық келісіммен заңды түрде рәсімделді.
Бірінші
дүниежүзілік соғыс кезінде және
одан кейін де кең тараған валюта
дағдарысы екінші дүниежүзілік валюта
жүйесінің пайда болуына әкеп
соқтырды. Ол 1922 ж. Генуя халықаралық
экономикалық конференциясында қатысушы
мемлекеттердің келісімімен рәсімделді.
Бұл Генуя валюта жүйесі конференцияда
келісімге келуші 30 елдің ақша жүйесі
тәрізді алтын девизді
Үшінші дүниежүзілік валюта жүйесі. 1944 жылы 22 маусымда АҚШ БҰҰ-ның Бреттон-Вудс конференциясында заңды түрде резервтік валюта статусы бекітілді. Онда алтын девиз стандартына негізделіп, девиздік валюта ретінде американдық доллар мен фунт стерлинг қабылданды. Сонымен бірге алғашқы рет резервтік валюта статусы заңды түрде осы валюталарға бекітілді. Бұл АҚШ пен Ұлыбританияның халықаралық қарызын өз ұлттық валютасымен өтеулеріне мүмкіндік туғызды. 1949 жылы өзіне капиталистік өнеркәсіп өндірісінің 54,6%-ін, тауар экспортының 33%-ін, ресми алтын резервінің 75%-ін шоғырландырған АҚШ-тың экономикалық басымдығы және оның бәсекелестері екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижесінде әлсіреуі доллардың үстемдігін қамтамасыз етті. Батыс Еуропаның және Жапонияның аса ауыр валюта-экономикалық жағдайы, сондай-ақ бұл мемлекеттердің АҚШ-қа тәуелділігі, долларлық гегемония (басымдық) олардағы доллардың өткір жетіспеушілігінде, яғни "долларлық аштықта" көрініс тапты.
Бреттон-Вудс жүйесінің құрылымдық принциптері төмендегідей:
• доллар мен фунт стерлингтің резервтік валюта ретіндегі статусы бекітілді;
• ХВҚ-ға мүше елдердің барлығы өз валютасын баска валюталарға алтын арқылы айырбастайды, онда валютаның алтын паритеті және валюта бағамы бекітілді. Валюталардың нарықтық бағамы доллар паритетінен ± 1%-ке, Еуропа елдерінде ± 0,75% ауытқуы мүмкін;
•
шетел орталық банктерінің
• алтынның төмендетілген ресми бағасы бекітілді (35 АҚШ доллары құрамында 31,1 гр таза алтыны бар 1 тройск унциясына теңгерілді);
• мемлекетаралық валюта қатынастарын реттейтін орган - Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) құрылды.
ХВҚ-ның негізгі қызметі - осы мемлекетаралық қорға мүше елдердің валюта паритетін, бағамдарын және басқа валюталарға еркін айырбасталуын бақылауды қамтамасыз ету. Бреттон-Вудс жүйесі ширек ғасырдан астам уақыт аралығында халықаралық еңбек бөлінісінің тереңдеуіне және әлемдік нарықтың қарқындап өсуіне ықпал етті.
Дегенмен бұл жүйе оган мүше елдердің барлығына бірдей тең құқық бере алмады. Долларлық стандартты бекіткен принциптерді АҚШ басқа елдер есебінен әлемде өз үстемдік позициясын күшейтуге пайдаланды. Бреттон-Вудс валюта жүйесінің қайшылығы, ең алдымен доллар мен фунт стерлингтің ұлттық сипаты және оларды халықаралық төлем құралдары ретінде қолдануы, біртіндеп жүйені әлсірете бастады. Осы кезде Батыс Еуропа мен Жапонияның позициясы күшейді. 1971-1973 жж. валюта дағдарысы Бреттон-Вудс жүйесінің іс жүзінде күйреуін жеделдетті.
Төртінші (қазіргі) дүниежүзілік валюта жүйесі 1976 жылдың қаңтарында ХВҚ-ға мүше мемлекеттердің Кингстонда (Ямайка) қол қойған келісімімен дүниеге келіп, Ямайка валюта жүйесі деп аталды. Бұл жүйе енді ешбір ұлттық валюта жүйесіне негізделмей, тек заң жүзінде бекітілген мемлекетаралық принциптерге сүйенеді. Онда доллар ерекше орында болғанмен, ол бұрынғыдай роль атқармайды. Жаңа жүйе көпвалюталы стандарт болып табылады.
Ямайка валюта жүйесінің бұрынғы жүйеден айырмашылығы:
•
алтын өзінің монетарлық қызмет атқаруын
тоқтатты, яғни енді бірде-бір валютаның
құрамында алтын жоқ: ХВҚ-ның өзгерген
Жарғысына сәйкес алтын құн өлшемі
ретінде және валюта бағамын есептеуге
де қолданбауы тиіс. Сөйтіп алтын паритетінің,
алтынның ресми бағасының, шетел
орталық банктері мен үкімет орындары
үшін американдық қазынашылықтың долларлық
резервтерді алтынға
•
алтын девизді стандарттың
ХВҚ-ның
мүшелері валюталық паритетті қолданбай
кез келген валюта бағамының тәртібін
пайдалануга құқық алды. Сөйтіп өзгермелі
валюта бағамының ережесі бекітіліп,
оған көптеген елдер 1973 жылдың наурызынан
бастап ауысты. Бұрынғы бекітілген
валюта бағасына қарағанда бұл тәртіп
икемді болғанымен валюта курстарының
арақатынасының тұрақтылығын қамтамасыз
етеді деген сенімді ақтамады.
Керісінше, орталық банктің валюта
нарығындағы операцияларға
Бреттон-Вудс
жүйесінен ауысқан ХВҚ-ның
Қорыта
айтқанда, Ямайка валюта жүйесі бұрынғы
жүйемен салыстырғанда өзінің икемділігімен
төлем баланстары мен валюта бағамдарының
тұрақсыздығына және әлемдегі күштердің
жаңадан орналасуына тез
1979
ж. Еуропалық экономикалық
ЕВЖ -нің құрылымдық ерекшеліктеріне төмендегілер жатады:
•
СДР-дың орнына еуропалық валюта
өлшемі - ЭКЮ стандарты енгізілді.
ЭКЮ-дің валюталық қоржыны
Ямайка
жүйесінде алтынды ресми
Информация о работе Қазақстан Республикасының валюта жүйесі және валюталық саясаты