2004 жыл бойынша шығын көлемі  табыс көлемінен неғұрлым  төмен болып серіктестікке пайда әкеледі.

    Жалпы  2004 жылғы шығын құрылымына  қарағанда 2005 жылдың шығын құрылымы анағұрлым пайдамен шықты.  Бұл келесі кестеден  орын  тапқан.

    2.1.10. кесте. Шаруашылық  қызметтер   бойынша  шығындар. 

     

    Жалпы бұл  кестеде  серіктестіктің  2004 жылға қарағанда табысты аяқтағанын көреміз. Оған себеп егін, мал шаруашылығындағы  өнімнің  жоғары  беруі  болып   табылады.

    Серіктестік  қызметінде  қаржылық  экономикалық  ахуал  жылдан – жылға  жақсаруда. Бұл  жыл  аяғындағы  2495,0 мың  теңге  табыспен аяқтағанын  себебі  ретінде  көрініс  табады. Егін  шаруашылығы  өнімдері  сапалы әрі қуаттылығы  жоғары  бидай алуға мүмкіндік туғызады.

    Серіктестіктің  экономикалық  шаруашылығы  қызметін  келесі  диаграммадан  көре  аламыз.(%  шамасымен) 

      

2.1.1. сурет. Серіктестіктің   экономикалық  шаруашылық  қызметінің  бағыттары. 

     Осы  диаграммадан  көріп  отырғанымыздай   серіктестіктің  негізгі  қызметін  егін  шаруашылығы  құрайды.  Бұл  серіктестіктің  табысының  56% - ын  құрап  өзге  қызметтерді  жүргізуге  себепші  саналады.

     Жалпы «Сұлтан»  ЖШС – сы егінді  800га  жерге  егіп,  одан  жылына  1500тн бидай алады.

     «Сұлтан»ЖШС – інің  негізгі  қызметінің жартысынан астамын  бидай  (егін шаруашылығы) құрайтындықтан, одан  түсетін  түсімдер  де  2003 жылғы  көрсеткіш бойынша  жоғары  болды. Атап  айтар  болсақ оның  шамасы 2 млн  теңгеге  тең  болды. Енді  бұны  келесі  суреттегі   графиктермен  көре  аламыз.

       

2.1.3. сурет.  Егін  шаруашылығынан  түскен  түсімдердің  динамикасы.

Ал  серіктестіктің  өзге  қызмет  түрлерінен түсетін түсім,  яғни  мал  шаруашылығы, наубайханалық, сүт  өнімдерін  дайындау  мен өсімдік  өсіру  сияқты  қызметтерден  түсетін  түсім  келесі  графикте  бейнеленген. 

 

2.1.4. сурет. Негізгі   қызмет  түрлерінен  түсетін   түсімдердің  динамикасы.

Ауыл  шаруашылығы   саласындағы  «Сұлтан»  ЖШС – інің пайда  мен  залал  динамикасы  келесі  суретте  орын  алады.

 

                                   І – залал                     ІІ – пайда

         2.1.5. сурет. Пайда мен залал динамикасы (млн тг)

 Серіктестік   қазіргі  күнде  табысты   жұмыс  істеп, өндірілен өнімді  тиімді  бағамен  өткізуге   аса  зор  мән  беруде. Бұл  2003 жыл  серіктестіктің  өмір  сүру  уақыттағы  табысты   жыл  болды  десе де  болады.

    Бұны  «Сұлтан» ЖШС – інің  2004жыл  және 2005жылдарға  жасалған  күтілетін  есебінен  көрсетуге  болады. Жалпы бұл  көрсеткіштер  бойынша  табысты  аяқтауға  мүмкіндік беріп  отырады. Төмендегі  кестелерде  2004 – 2005жылғы  күтілетін  есептерді  салыстырсақ. 
 

    2.1.11 кесте. «Сұлтан»  ЖШС – ның  2005 жылғы күтілетін есебі. 

     

    Жалпы  бұл 2004 жылмен  салыстырғанда 2480000 теңгеге   артық пайда әкелді, яғни  толығырақ тоқтала кетсек 2005жылы  егін  шаруашылығынан 13350000 пайда әкелді.

    Мал  шаруашылығында  сомасы 2703000 мың  теңгені құраса,  ал  2004 жылы бұл  көрсеткіштер  егін  шаруашылығында  жалпы  сомасы  11530000 мың  теңгені  құрады.  Бұдан көргеніміздей  серіктестік  жыл  сайын  табыстылығының  артуына  көптеген  істі  тиімді  жүргізілуінің  нәтижесі  саналады.

    «Сұлтан»  жауапкершілігі  шектеулі  серіктестігінің  қазіргі  күнде  қаржылық  жағдайы  тұрақтанып, нарықтағы  позициясы жоғары  позициядағы  кәсіпорын екенін  дәлелдеп  келеді. Оған  сол  болып  отырған  жағдай  серіктестіктің басқаруының тиімді  ұйымдастырылуының  арқасында  мүмкін  болып  отыр.

    «Сұлтан»  ЖШС – інің болашақтағы  жоспары. «Сұлтан»  ЖШС – ның қазіргі күндегі жағдайы тұрақтанып, даму  үстінде. Серіктестіктің  басқару деңгейін  жыл сайын жетілдіру басты мәселесі  болып табылады. Және  де бұған құрутайшылар  аса зор мән беруде. Сонымен  қатар болашақта  бидайдың  жаңа шыдамды, құнарлы  сорттарын  егуді  жоспарлап  отыр. Мал  басын  көбейту, сүт, нан, жүн  өнімдерін  көбейтудің  арқасында  серіктестіктің  қызметін  жетілдіру көзделуде.

    Қазіргі  күннің  өзінде  шетел  фирмаларымен  бірігіп (түрік  фирмасымен  бірге)  диірмен ашуды жоспарлауда. Бұл  жоспар  биылғы  жылдың, өзінде  іске асыру  көзделуде. Диірмен ашу  жоспары  бидайды тек  шикізат күйінде  ғана  емес дайын  өнім, ұн  ретінде өткізуге де мүмкіндік  береді. Сондай – ақ диірмен  қарапайым  халыққа  да  қызмет көрсетіп, серіктестіктің  табыстылығының  артуына  да  мүмкіндік  береді.

    Сонымен  қатар  мал басын көбейтіп, жүнді  жуып өткізу  мақсатын да болашаққа  жоспар етіп  қоюда. Себебі  жуылмаған  жүн  жуылған  жүннен  арзан болады. Егер  бұл  болашақ  жоспарлар  жүзеге  асырылса,  қосымша  жұмыс  орындары  ашылып,  мемлекетке  де  өз  пайдасын  тигізіп  отырады.

    Жалпы бұл  жоспарлардан  қанша  пайда  алынатынын  есептемес  бұрын  инвестициялық  ахуалды  бақылау  қажет. Ол келесі  кестеден орын алды.

    2.1.12.кесте.  Соңғы  бес   жылға  инвестициялық   көлемі. 

     

    Инвестициялық  қызметті табысты  жүргізудің  арқасында табыс көрсеткіші  ауыл  шаруашылығына салынған  өзіндік капитал 400 000 АҚШ долларын  қрайды. Жалпы инвестициялаудың   жоғары  деңгейде  болуы серіктестіктің  қаржылық  тұрақтылығы артуда.  Инвестициялық ахуалдың жоғары  болуы серіктестікке жаңа салаларға  диверсификациялануына  мүмкіндік  береді. Жоғарыда   келтірілгендей диірменді  алуға инвестициялау  көлемі кезең – кезеңімен  жүзеге  асырылады. Одан  түсетін  ақшалай  түсімдер  2005 жылғы болжау бойынша келесі  кестеден  орын  алды.

    2.1.13.кете. 2005 жылға болжанған ақшалай түсімдер.  

     

    Ақшалай  түсімдердің  негізгі  көзі  ауыл  шаруашылығы  өнімдерін  өткізу мен  диірмен  қызметінен  түседі.

    Серіктестіктің  тұтынуына  әсер  етуші  ақшалай  құралдардың факторлары.

• болжаланбаған  ірі  көлемді  төлеңдер(шаруашылық  қызметіне  байланысты)
• инвестицияның  мақсатты  жұмсалуы
• акция құралдарының  өзін  алудың  мүмкіндігі
• құралдарға  салынған  инвестициядан  түскен  түсімдер.
• Банктен  несие  алу  мүмкіндігі

       Сонымен  серіктестіктің   үнемі   дамып  отыруы  халық  тұтынатын   негізгі  тағам  саналатын   нан өнімдерін  өндіруге  де  мүмкіндігі  болады. Сүт  өнімдері  де   қолға алынуда. 

    2.2. «Сұлтан» ЖШС –  тің  қазіргі   жағдайы (сандық  талдау)

    «Сұлтан»  ЖШС  ауыл  шаруашылық  саласындағы  кәсіпкерлік  субъект  болып  табылады.  Бұл  жауапкершілігі  шектеулі  серіктестіктің  негізгі (опперациялық)  қызметіне  егін  шаруашылығы,  мал  шаруашылығы,  өсімдік  шаруашылықығы  жатқызылады. Мәселен, өткен  2006 жылдың  қорытындылары бойынша жоғарыдағы  шаруашылық-  экономикалық қызметтердің  бағыттарындағы  егін  шаруашылығы 56 % - ды, мал шаруашылығы 20% - ды,  өсімдік шаруашылығы 17% - ды және  де басқа  қызметтер 7% - ды  алады. Шаруашылық  қызметтің  осы  бағыттары бойынша үлестеу мен ең басымдысынан  бастап ранжирлеу өткізу  көлемі  бойынша жүзеге  асырылған. Бұл мәліметтерден көріп отырғанымыздай  шаруашылық – экономикалық  қызметтің бағыттарына  ең  басымдысы  егін шаруашылығы  болыпты.  Мұндай  жағдайдың  қалыптасуын  ең  бастысы  осы  бағыттың жүзеге  асырудың   басқа  қызмет  бағыттарын асыруға  қарағандағы  жоғары  рентабельділік.  Егін шаруашылығы қызметінің  жоғары  рентабельділігіне  өткен жылғы  бидай нарығындағы  қолайлы конъюнктура, яғни  бидай  ауыл  шаруашылық  өніміне  жоғары Қазақстан  нарығындағы  бағалар  себепші болды.  Көріп  отырғанымыздай  бұл  серіктестіктің опперациялық қызметі  әртараптанғандығымен   және  нарықтың  конъюнктурасына  тез бейімдену  қабілетімен  сипатталады. 

    Енді  бұл  шаруашылық   субъектінің  көрсеткіштерін  таңдауға  көшейік.

    Бұл  көрсеткіштерді  келесі  кестелерден  көруге  болады. (2.2.1; 2.2.2;2.2.3;2.2.4  кестелер)

    2.2.1. кесте 2002 – 2005жж «Сұлтан» ЖШС – інің  негізгі көрсеткіштері. 

    Бұл  өткізу  көлемдері  бойынша  және пайда динамикалары бойынша өсу  мен  өнім қарқындарын есептейік.

2.2.2. кетсе. Өткізу  көлемдері мен   пайда динамикаларының өсуі мен   өсім  қарқындары.  

 

      

         - өткізу көлемінің өсу  қарқындары        - пайда  көлемінің  өсім  қарқындары.

    2.2. сурет. Өткізу  және  пайда   көлемдерінің   өсім қарқындары  бойынша  динамикасы.

    Бұл  иллюстрациялардан  көріп  отырғанымыздай  өткізу  көлемдерінің  және  пайданың  өсім қарқындары 3 жыл  ішіндегі  деңгейлері  мен  ауытқулары  өте жоғары. Бұлай болудың  басты себебі, ауыл шаруашылығындағы  экономикалық  емес  факторлармен  түсіндіріледі(мысалы, спецификалық, климаттық жағдайдар)