Нарықтық экономика және кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігін

1.1. бағаның негізгі өнім  өндірушілер арасында өзара салыстырылуы;

1.2. сұраныс пен ... ... ... жүйесінің  жұмыс жасауы;

1.3. өнімді тұтынушыларды  жеңілдіктер жүйесімен тартуы.

2. Өнімнің сапасы:

2.1. өнімнің техникалық- функционалдық  қасиеттері;

2.2. қосымша пайдалылықтың  болуы;

2.3. өнімнің ... ... Өнім ... жарнама  және қызмет көрсету жүйелерінің  бәсекелік қабілеті:

3.1. өнім өткізу жүйелерінің  тұтынушыларға қолайлылығы;

3.2. жарнаманың тиімділігі;

3.3. ... ... ... ... мен сенімділігі.

Ғалымдану жағдайында өнім өндірушілер  арасында олардың бәсекелік

қабілетін одан әрі ... ... ... проблемалар  туындап отырғаны

белгілі. Демек, Қазақстан  үшін ең өзекті мәселе болып отандық  өндірушілер

қызметінің тиімділігін ... ... ... бәсекелік қабілетін арттыру

табылады.

Жалпы өнімнің бәсекелік  қабілетін ... ... ... ... ... 2-ге ... ... сыртқы және ішкі.

Сыртқы факторларға мемлекет деңгейінде қабылданатын бағдарламалар  мен

заңдар жатады. Ең ... ... 2001 ... 27 қаңтарында қабылданған

Қазақстан Республикасының "Бәсеке және ... ... ... ... ... керек.

Бұл заңның мақсаттары:

• Еркін бәсекені, кәсіпкерлікті  дамыту, тұтынушылардың мүдделерін қорғау

және ... ... ... ... ... үшін ... ету.

• Заң кәсіпкерлікті қолдау, монополистік қызметті болғызбау, шектеу, тыю

және реттеу жөніндегі  мемлекеттік реттеуді және ... ... ... 1998 ... 11 ... ... Қазақстан

Республикасының "Теріс  пиғылды бәсеке туралы " ... 1999 ... ... қабылданған Қазақстан Республикасының "Демпингке қарсы шаралар

туралы" Заңы, "Сапа" бағдарламасы, "Жеңіл және тамақ  өнеркәсібі салаларында

импорт ... ... ... бағдарламасы", "Сертификаттау

туралы", "Стандарттау  туралы", "Субсидиялар мен орын ... ... ... және т.б. ... ... мемлекеттік қолдау емес, бәсекелестермен қатаң

күресте жетілетіні баршамызға мәлім.

Өнімнің бәсекелік қабілетін ... ... оны ... маңызы

зор. Тауардың бәсекелік қабілетін  зерттеу әдістемелерінің көптігіне

қарамастан, олардың ... ... ... ... ... ... оны пайдаланудың жолдары мен

түрлеріне байланысты анықталады:

• Егер мақсат ұқсас тауарлар қатарындағы берілген ... ... ... онда ... ... бойынша оларды тікелей салыстыру

арқылы;

• Егер зерттеу мақсаты ... ... бір ... ... ... ... онда талдауда жуық арада  нарыққа шығатын бұйымдар жайлы

мәліметтерді қосатын  стандарттар мен ... ... ... ... ... ... жағдай, бәсекелік қабілет салыстырмалы шама ... ... жөн. ... жүйенің белгілі  бір уақыт аралығында

бәсекелі ... ... ... бір жағдайда қойылған талапқа сәйкес келмеуі

мүмкін. Яғни, тауардың нарықта ... ... ... ... өнім өндіру барысындағы күрделі  іс-әрекеттердің сапалы

деңгейіне байланысты. Сондықтан  өнімнің ... ... ... ережелері төмендегідей болып келеді:

• тауарды өткізу нарығын  таңдау және талдау,

• ұқсас тауарларды ... және ... ... ... ... бағасы ретінде бәсекелік  қабілеті жоғары ұқсас тауарларды

негізге алу,

• бағалауға тиісті параметрлердің қажетті тобын анықтау,

• өнімдердің ... ... ... ... ... жиынын

белгілеу,

• тауар топтары бойынша  көрсеткіштерді талдау, анықтау және ... ... ... ... ... ... ... көрсеткіштерін

есептеу,

• тауар өңдеуге қатысты  кәсіпорынның тауар саясатын ... ... ... ... мына ... ... ... жөн:

• интегральділік қағидасы – бәсекелікке әсер ететін ... ... ... және ... ... ... ... қағидасы – тауардың бәсекелік қабілетін құрастырушыларды

және оған әсер етуші факторларды  анықтауды ескереді,

• диалектілік қағидасы –  факторлар ... даму ... ... ... қабілетін  бағалаудың төмендегідей негізгі түрлерін атап

айтуға болады:

1. Тестілік сату. Бұл ... ... ... ... –зерттеліп

отырған тауарды сату орындарында  тұтынушылардың оны қабылдауын байқау. ... өте ... ... бере ... ... бұл өте көп ... ... етеді,

себебі кез – келген кәсіпорын сапасына сенімсіз өнім шығаруға бармайды.

2. Фокус – топтар:

• ақпаратқа толы ... ... ... ... өнімге шынайы қатынасын анықтауға

жол береді,

• өнімді дайындаудың кез-келген кезеңінде бағалау жүргізуге  жол береді.

3. Хол – тестер (Hall –  test). ... ... ... ... тексеру

үшін.

Көп жағдайда тауардың бәсекелік  қабілеті мәселесі пайда болған жағдайда

оны маркетингтік зерттеу  негізінде шешу кең таралған.

Тауардың ... ... ... ... ... ... 4

кезеңнен тұрады:

1. Тауарға деген тұтынушылардың  талаптарын анықтау,

2. Тұтынушылардың сұранысы ... ... ... ... бағалау,

3. Фирманың бәсекелес фирмаларға  қатысты маркетингтік қызметінің

бәсекелік ... ... ... ... ... ... ... қорытынды  жасау және

оны арттыруға күш салу нүктелерін анықтау.

Бұл әдіс, сатып алушылардың  осы кәсіпорын тауарларына деген  қатынасын,

сонымен қатар фирманың ішкі ... ... мен ... ортасының мүмкіндіктерін пайдалану мен қатерлерін айналып  өту

тиімділігін ... ... ... ... көптеген ғалымдар мен тәжірибешілер фокус  – топтау әдісіне

қызығушылық ... Бұл әдіс ... ... ... ... ... ... Осы әдістің пайдаланылуы бірқатар

себептерге байланысты.Әлеуметтік ... ... ... ... ... ... деген қатынасын көрсетеді. Ал тауарды

өндірушілердің кемшіліктері мен олардың артықшылықтарын  анықтау ... ... ... ... Ал осы ... ... ... зор

мүмкіндік береді.

3 Кәсіпорынның бәсекеге  қабілеттілігін арттыру жолдары

3.1 Ауылшаруашылық өнімін  өңдеудің технологиясын жақсарту

Қазақстанның ... ... ... жүйесіне

интеграциялаудың негізгі  бағыттарының бірі ... ... ... әрі БСҰ)ену  болып табылады.

Біздің облыстың жағдайына  келетін болсақ, қазіргі уақытта  индустриялық

сектордың ... ... ... ... ... ... және ... өнімдерін өткізуден көп

қиындық көруде. Жалпы облыс ... өсіп ... ... ... әлі де ... көп ... қиындықтар тұр. ... БСҰ – ына ... ... ... ашық ... бағалардың

ырықсыздандырылуы, сапасы жоғары тауарлар ... ... ... ... ... кәсіпорындарымыздың  алдынан көптеген

проблемаларды туындатады.

Осы орайда өндіріс технологиясын  жетілдіру және түпкілікті ... ... ... ... ... өнім өндірудің маңызы ерекше.

Мәдениет пен білім  деңгейінің өсуі күнен-күнге тұтынушылардың талабы ... ... ... ... ... өнім ... мәселесі тауар

өндірушілер алдында тұрған экономикалық және әлеуметтік мәселелердің негізі

болып отыр.

Өнімнің сапасы тек оның ... ... ғана ... сипатымен де ерекшеленеді. Экономикалық категория ретінде ... ... ... Өнімнің сапасын ең алдымен  бағалайтын – ол

тұтынушы. ... ... ... өнімінің жоғары сапасы оның имиджін

қалыптастыруға мүмкіндік  береді.

Өнім сапасын ... ... ... ... қиыншылықтарға

ұрынады. Бүгінгі күнге  дейін дәлелденген рекомендация және ... ... ... ал ... күннің өзінде олар нарықтық жағдайларға

сәйкес келмейді.

- Стандартпен және нормативтік  техникалық құжаттамамен орындаушыларды,

басқарушыларды, мамандарды қамтамасыз ету;

- Өнім ... ... ... ... ... ... ... Өнімдердің  жаңа тиімді техникаларын ... ... ... ... Өнім ... және оның ... ... Материалдық-техникалық  базаны құру.

- Заңдық-құқықтық қамтамасыздандыру;

- Өнім және жұмыс ... ... ... ... өнімді өндіруді материалдық  ынталандыру.

Шығарылатын өнім сапасына, сонымен ... оның ... ... ... ... деңгейі және жағдайы әсер етеді.

Өнімнің сапасын арттырудың келесі бір бағыты - өндіріске ... ... және ... жетістіктерді енгізуге

негізделуі тиіс. Қазіргі  кезеңде, өндірістің техникалық, экономикалық ... ... ... ... өнімнің сапасын арттыруға  және

инвестиция таратуға мүмкіндік ... бұл ... ... ... ... айналған.

Өнімді өңдеу аймағымызда  жетекші және ғылыми жаңалықтарды үнемі  енгізіп

отыруды ... ... ... бірінен саналады. Бұл сананың кәсіпорындары

шығаратын көптеген арнаулы ... күні ... ... дүниежүзілік рыногта

сұранысқа ие. Алайда біздің кәсіпорындарымыздың мүмкіндіктері  жөнінде

дүниежүзілік рыногта  ақпарат аз ... , ... ... ... ... таба алмайды. Өнім ... ... ... ... ... өздері жеке шеше алмайды. Бір

қатар кәсіпорындар толық  қуатымен жұмыс ... ... ... ... ... ... пайдалана  алмаудың және маркетингтің дұрыс жұмыс

істемеуінің салдарынан олар шығаратын өнімдердің ... құны да ... ... ... ... өнім ... ... жүйесінің төмен

дәрежеде болуы себепті  жабдықтарын әр 2-5 жыл сайын ... ... ... ... ... тең ... ... алмайды.

Осыған орай "Шваб шұжықтары" ЖШС-нің өндірістік жабдықтарды ... ... ... енгізуді, өнімдердің перспективалы  түрлерін

шығаруды көздейтін перспективлық  инвестициялық даму жобаларын жасауда  және

де бұл өндірісті ... ... ... ... ... ... кейін өте күрделі бәсекелестік жағдайында жұмыс істеу

үшін біздің кәсіпорындарымыз өздерінің ... ... ... тиіс. Енді қалған ... ... ... артыру үшін кәсіпорындарымыз қолда  бар күш-мүмкіндіктерді

барынша пайдалануы қажет. Мемлекет те, ... ... ... ... де ... өз өнімдерін өз елімізде және жаңадан қосылатын

тауар өткізу рыноктарына  өткізуге, менеджментті жақсартуға және ... ... ... ... ... ... өнеркәсіп кәсіпорындарының бәсекелестік қабілетін ... ... ... ... да, ... ... рынокта да өтімді

болуы үшін өндірісті жаңғыртумен  және түрлендірумен бірге олар-да ИСО-9000

сериялы халықаралық сапа стандарттары ... сапа ... ... ... ... ... ... 300 мыңнан астам кәсіпорын ИСО 9000

стандарты бойынша жүргізілетін ... сапа ... ... ... ... көп ... алайда олардың  қатары әжептәуір

өсіп келеді. Мұндай жұмыстар біздің ... ... ... ... бұл ... ... болады, өйткені, сапалы

өнім шығарумен ғана бәсекелестік ... ... ие ... болады.

Сонымен бірге кәсіпорындарда сапаның сертификатталған жүйесінің  болуы олар

үшін халықаралық рынокқа ... да, ... ... ішкі ... жұмыс істеудің де алғы шарты болып отыр.

Облыс кәсіпорындары шығаратын  өнімдердің бәсекелестік ... және ... ... ... көшуіне көмектесу

мақсатымен департамент  бұл ... ... ... ... ... ... өнім сапасын арттыру  мен сапа жүйесін енгізу ... ... ... ... ... Мемлекеттік

стандарттау комитетінің  Солтүстік Қазақстан филиалы  – "Экспертиза мен

сертификаттау Ұлттық орталығы" ... ... ... ... ... ... ұқсату өнеркәсібі кәсіпорындарында сапа және сапаның халықаралық жүйесін

енгізу мәселелері жөнінде  екі ... ... ... ... ... ... ... және ауыл шаруашылық өнімдерін ұқсататын 19

кәсіпорынның басшылары  мен мамандары қатысты.

Ауыл шаруашылық өнімдерін ... және ... ... ... басшылары, аудандық ауыл шаруашылығы басқармалары мен ресми

тіркелген лабораториялардың  басшылары үшін Бүкілдүниежүзілік  Даму Банкі мен

Қазақстан Республикасының  Ауыл шаруашылығы ... ауыл ... ... мен ... жөнінде  жасаған бірлескен жобалары

бойынша "Сапаны басқару  және ауыл ... ... ... ету" және ... ... есептелген "Қазақстанның ауыл

шаруашылық өнімдерінің  бәсекелестік ... ... ... ... ... БСҰ-ына енуі үшін экономиканың барлық салаларын  дайындау

жөніндегі стратегиялық міндеттерді  шешу мақсатымен ғылымды көп талап  ететін

жоғары технологиялы ... пен ... ... құны бар, ... бар ... шығаруға жағдайлар  жасауға ерекше көңіл бөлінбек.

БСҰ-ына енгеннен кейін  өте күрделі бәсекелестік жағдайында ... ... ... ... ... ... пайдаланып,

кемшіліктерін жоюлары тиіс. Енді қалған уақытта ... ... ... үшін ... ... бар  күш-мүмкіндіктерді

барынша пайдаланулары қажет. Мемлекет те, жергілікті билік ... ... де ... өз өнімдерін өз елімізде және ... ... ... ... ... ... жақсартуға және басқа да

жағдайларда мүмкіндігінше  көмектесіп отыратын боламыз.

Қорыта ... ... ... ... ... ... еселеп арта түседі және барлық дәрежедегі мамандардың

біліктігіне қойылатын талаптар да ... ... ... Ол ... мен ... тек ... дәрежеде ғана емес, сонымен

бірге жеке ... мен ... де ... оны  іс ... ... ... қажеттігінен туындайтын болды. Сондықтан біздің негізгі

міндетіміз осы жұмыстарға дайын отыру болып ... СҮ" ... ... ... сол тұлғаларымен құрылып,

басқарылатын "НҰ-Ра Концерні" ЖШС-не берілді. Өндіріс көлемін  өсіру, сапаны

жақсарту, ... ... ... ... ... сай  және ... ... өнімнің ассортиментін  кеңейту арқылы, яғни құрал-

жабдықтарды жаңарту ... ал ол үшін ... ... ... даму бағдарламасы өткір  мәселеге айналды. 1999ж. наурызында

бірінші ... ... 3 ... ... ... ... ... мұзды-

генератор). Бұл германиялық ... ... ... болып табылады. Сөйтіп, К-120 ДС Ультра маркалы куттер ... ... ... етке бір ... түр ... дайын өнімнің

сапасын жоғарылатып, сыртқы ... ... ... ... ... ... ... ақуыздық клеткалар  мен ферменттердің бөлінуіне

жол ... ... ... ... ал бұл ... ... ... және ақуыздың ыдырауын болдырмайды да, ол өнімді сақтаудың

ұзақтығын өсіреді. Клипсатор  батондары қолмен байлаумен айналысатын 8 ... ... ... ... мен ... түрін жоғарылатуға, өзіндік

құнды төмендетуге мүмкіндік  береді.

Технологиялық қабыршақты мұзды  даялауға ... ... ... процесінде қауіпті  болып саналатын аммиакты қосатын  және ... Квт ... ... ... ... компрессорлы құрылғыдан

айырылуға, оған қоса, өндіріс  шығындарын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік

береді.

2000 жылдың ... бұл ... ... ... ЖШС  ... ... ... келісімшартқа негізделген  тауарлық ет өндірісі "Айгерім

СҮ" АҚ-на көп мөлшердегі ет өнімін ... ... ... ... және жеткізу мен  өзара есеп айырысудың тәжірибесін  үйретті.

Еттің соңғы өнімдерін  өндіру-технологияның ... мен ... ... жаңа ... ... ... тудырды. Бұл

ассортимент түрін кеңейтуге, ... ... ... ... ... ... көбейтуге мүмкіндік  берді. 2003ж. 441 тонна шұжық

пен дәмді тағамдар өндіріліп, сатылды, ал тауарлық өнім көлемі 105 ... ... ... мен шұжықтарды дайындау технологиясының  негіздері барлық

өндірушілер үшін бірдей және айтарлықтай өзгерістерге ұшыраған жоқ. ... ... ... қолданылатын жаңа машиналар  мен құрылғыларды

іс ке қосу негізінде үнемі  жетілдірулер болып ... ... ... ... жақсарту табылады. Етті өндеу мен ... ... ... ... технологиялық  құрылғылардың жаңа үлгілерін құрастырушы

Германия болып табылады. ... ... ... ... ... ... ... аса зор орын алды, өндіріс

жөніндегі директор К. Б. Сейтханов  Германиядағы ет ... ... ... Schaller ... ... ... ... Қазақстан  атынан сөз сөйлеген. Онымен ... ... ... ет ... ... ... ... Томскідегі ет комбинатында директормен бірге өндіріс технологы

мен шебері де тәжірибе алды. 1996 жылдан бастап технологияға ... (Дон ... ... ... және ... ... Бұл ... шұжықтың сақталу  уақыты бұрынғы 48 ... 10 ... ... Оның негізгі  ерекшілігі мынада: жылулық

өндеу кезінде бұл орамалардың  тесіктері ... ... ... өнім бойына

тарап, соған байланысты керемет  дәмге ие болуына жол ... ... ... ... ... ... болып өнімді