Автор: Пользователь скрыл имя, 24 Октября 2013 в 15:11, автореферат
Зерттеудің өзектілігі. Егемендік алған кез-келген елдің, халықтың ең басты міндеті – жас ұрпақтың ұлттық санасын қалыптастырып, шыңдауға қызмет ететін білім жүйесін қалыптастыру. Білім берудің ұлттық жүйесін құру –ұлттық мәдениетті оқу-тәрбие процесінде пайдалану арқылы ұлтжанды ұрпақты тәрбиелеу. Болашақ мұғалімдерді этнопедагогикалық біліммен қаруландыру мақсатында, халықтық дәстүрлердің тәрбиелік мүмкіндіктерін ашу - осы мәселені шешу жолдарының бірі.
Этногеография арнайы курсын оқуда, студенттер этнос туралы түсінікпен, «Қазақ» атауының шығу тарихымен таныса отырып, қазақ халқының бала тәрбиелеудегі ерекшелігі, ертедегі педагогикалық ойлар, тәлім-тәрбие құндылықтары және этнография және даналық ұлағаты туралы білім алады. Жергілікті халық арасынан, ел аузынан қалған табиғат – адам арасындағы үйлесімділік байланыс туралы халық даналығын, өсиет, мақал-мәтелдерін, ой иірімдерін оқып, үйренеді. Қазақ жерінің ежелгі картасы, ежелгі картадағы физикалық-географиялық орны, жер бедерімен танысады. Жер, су қадірі, биосфераны қорғау, қоршаған орта және экологиялық мәдениеттілікті оқып үйренеді. Ежелгі атаулар және жыл мезгілдерінің ауысуына байланысты қазақи көзқарастар: бөрі сырғақ, киік матауы, тобылғы бүршіктенер, құралай, т.б. атаулардың қай уақытта болатынын және аталу себебімен танысады. Демокриттің детерминизм туралы түсінігі, ерекшелігі, этнопедагогикамен байланысын оқып біледі.
Кесте 2 – «Этногеография» арнайы курсының тақырыптық жоспары
Тақырыптар |
Қысқаша түсініктеме |
Д |
С |
1 |
2 |
3 |
4 |
Этногеография пәні, мақсаты, міндеттері |
Этногеография туралы түсінік, ғылымы, зерттеу объектісі, мақсаты, маңыздылығы |
4 |
2 |
Географиялық детерминизм ұғымы |
Демокриттің детерминизм туралы түсінігі, ерекшелігі, этнопедагогикамен байланысы |
4 |
2 |
Қазақ халқының этногеографиясы |
Этнос туралы түсінік. Қазақ жеріндегі рулар мен тайпалар. «Қазақ» атауының шығу тарихы. Қазақ халқының бала тәрбиелеудегі ерекшелігі. Ертедегі педагогикалық ойлар, тәлім-тәрбие құндылықтары. |
4 |
2 |
Этнография және даналық ұлағаты |
Жергілікті халық арасынан, ел аузынан қалған табиғат-адам арасындағы гармониялық байланыс туралы халық даналығын, өсиет,мақал-мәтелдерін, ой иірімдерін оқыту, үйрету. |
4
|
2 |
Қазақ жерінің ежелгі картасы |
Ежелгі картадағы физикалық- |
4 |
2 |
Жер қадірі-бабалар көзімен |
Жер, су қадірі, биосфераны қорғау, қоршаған орта және этнопедагогика |
4 |
2 |
Жер-су аты тарихтың хаты |
Жер-су атауларының ұлттық негізде қойылуы, ежелгі атаулар. |
4 |
2 |
Фенологияның ұлттық ерекшелігі |
Жыл мезгілдерінің ауысуына байланысты қазақи көзқарастар: бөрі сырғақ, киік матауы,тобылғы бүршіктенер, т.б. |
4 |
2 |
Ауа райын ұлттық болжау негіздері |
Ауа райын болжаудың ұлттық тәсілдері |
4 |
2 |
барлығы |
36 |
18 |
Ұлттық білімдердің жүйесі ішіне кіретін білімдік мекемелердің басты ерекше белгісі – ұлттық мәдениеттің байлығы, халықтың өмір сүру әдісі, оның дәстүрі, әлеуметтік мінез-құлық ережесі, жан-дүниелік мақсаты мен құндылығы толық бейнеленген білімнің басқа мазмұны болып табылады. Жоғары оқу орнының оқу жоспарындағы пәндерде білім мазмұнының этнопедагогикалық компонентін іске асыру қазақ халқының мәдениетін, дәстүр, әдет-ғұрыптардың тәрбиелік потенциалын терең зерттеуге, өздерін түсіне алуға көмектесуге, қазіргі жағдайда саналы іс-әрекет жасауға дайын, білімді, тәрбиелі, шығармашыл адамды тәрбиелеуге мүмкіндік береді.
Қалыптастырушы эксперименттің төртінші кезеңінде студенттер толық сабақ және тәрбие жоспарларын өз беттерімен жасай алады.
Сонымен, қалыптастырушы
эксперимент барысында
Қорытынды эксперименттің нәтижесі: болашақ география пәні мұғалімдері ретінде студенттердің оқу-тәрбие процесінде этнопедагогикалық іс-әрекеттері анық көрінеді; кәсіби білімдерімен бірге этнопедагогикалық білімдерін де пайдалана алады; географиялық білімдерімен бірге этнопедагогикалық білімдері жоғарлаған, кәсіби іс-әрекетін этнопедагогикаға негіздей алатын, этнопедагогикалық және географиялық білімдерін ұштастыра алады (3-, 4- кестелер, 3-, 4- суреттер).
Кесте 3 – Болашақ география мұғалімдер
Компоненттер |
Жоғары деңгей |
Орта деңгей |
Төмен деңгей | |||
БЖ |
4-кесінді |
БЖ |
4-кесінді |
БЖ |
4-кесінді | |
Тұлғалық |
11.05 |
31.95 |
30.15 |
47.65 |
58.8 |
20.4 |
Мазмұндық |
22.7 |
34.5 |
42.1 |
52.7 |
35.2 |
12.8 |
Технологиялық |
3.05 |
20.8 |
18.75 |
58.5 |
78.2 |
20.7 |
Орта көрсеткіш |
12.25 |
29.08 |
30.25 |
47.95 |
57.5 |
22.97 |
Сурет 3 – Болашақ география мұғалімдер
Кесте 4 – Болашақ география мұғалімдерін этнопедагогикалық даярлаудың салыстырмалы нәтижелері
Компоненттер |
Жоғары деңгей |
Орта деңгей |
Төмен деңгей | |||
ЭТ |
БТ |
ЭТ |
БТ |
ЭТ |
БТ | |
Тұлғалық |
31.95 |
11.2 |
47.65 |
30.7 |
20.4 |
58.1 |
Мазмұндық |
34.5 |
19.6 |
52.7 |
38.7 |
12.8 |
41.7 |
Технологиялық |
20.8 |
8.7 |
58.5 |
36.4 |
20.7 |
54.9 |
Орта көрсеткіш |
29.08 |
13.16 |
47.95 |
35.27 |
22.97 |
51.57 |
Сурет 4 – Болашақ география мұғалімдер
Жүргізілген тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың нәтижелерін талдау болашақ география мұғалімдерін этнопедагогикалық даярлауды жетілдірудің педагогикалық шарттар жүйесі жоғары оқу орындарында пайдаланудың тиімділігін көрсетіп, біздің зерттеуіміздің ғылыми болжамының дұрыстығын дәлелдеді.
Қорытынды
Сонымен, зерттеу барысында қол жеткен нәтижелер мынадай тұжырымдар жасауға мүмкіндік береді:
Жасалынған қорытындылар негізінде мынадай ұсыныстар айтуға болады:
Зерттеу проблемасы кең болғандықтан, оның барлық жақтарын біздің диссертациялық жұмыста қамтып шығу мүмкін емес. Этногеографиялық материалдарды мектептің тәрбие жүйесінде қолдану, оған болашақ мұғалімдерді даярлау және т.б. мәселелер әлі де зерттеуді қажет етеді.
Диссертацияның мазмұны мынадай басылымдарда жарияланды
Резюме
Кадирбаева Дидар Артыкбаевна
Совершенствование этнопедагогической подготовки будущих
учителей географии в вузе.
13.00.08– Теория и методика профессионального обучения
Основная задача любой страны, народа, завоевавшей независимости – создание системы образования формирующая национальное сознание молодого поколения. Создание национальной системы образования – использование национальной культуры в учебно-воспитательном процессе в воспитании молодого поколения. Вооружение студентов, будущих педагогов этнопедагогическими знаниями, вскрытие воспитательных возможностей традиций народа один из путей решения данной проблемы.
Одна из внеочередных задач общества – подготовка профессионально адаптированных современным условиям будущих специалистов. В современных условиях имеется потребность в формировании у студентов знаний о значении и места народной педагогики в учебно-воспитательном процессе школы, подготовки будущих учителей к воспитанию у учащихся национального сознания на уроках географии. В этом контексте, формирование понятий об окружающей среде и природных явлениях и интеграция материалами народной педагогики в условиях вуза является актуальной проблемой. Поэтому, возникает объективная потребность совершенствования этнопедагогической подготовки будущих учителей географии на основе осуществления связи географии с материалами народной педагогики. Совершенствования этнопедагогической подготовки будущих учителей в учебном процессе на основе межпредметной связи географии с этнопедагогикой имеет важное значение.
В географическом образовании народные эмпирические знания об окружающей среде, названиях местностей нами рассматривается как самостоятельное составлющее содержание образования. Формирование этнопедагогической готовности будущих учителей в процессе усвоения географических знаний об окружающей среде, погоды, названиях местностей и небесном мире - составная часть целеостного педагогического процесса.
Изучение истории возникновения географических названий местностей оказывает положительное влияние на патриотическое воспитание учащихся. А для достижения этого результата необходимо воспитать в будущем учителе национальную гордость и сформировать этнопедагогические знания.
Актуальность исследования определяется необходимостью формирования у будущих учителей географии этнопедагогической компетентности и отсутствием научных разработок и методик обучения, позволяющих осуществить данную подготовку.