Жылу құбылыстары

 
 

    Жылу  құбылыстары  

    Жылулық қозғалыс. Температура, оны өлшеу  тәсілдері. (Термометрлер. Температуралық шкалалар.)

    Iшкi энергия. Iшкi энергияны өзгерту тәсiлдерi. Жылу берілу түрлері – жылуөткізгіштік,  конвекция, сәуле шығару. Табиғаттағы  және техникадағы жылу берілу. Жылу мөлшері. Жылу мөлшерін  есептеу. Заттың   меншікті  жылу сыйымдылығы. Отынның  меншікті  жану  жылуы . Отынның энергиясы.

    Қатты денелердiң балқуы және қатаюы. Балқу  температурасы.  Меншiктi  балқу  жылуы . Балқу және қатаю кезiндегi iшкi энергияның өзгеруi.  Булану  және конденсация. Қанықпаған және қаныққан булар.  Қайнау . ( Қайнау  температурасының атмосфералық қысымға байланыстылығын анықтау.)  Меншiктi   булану   жылуы .

    Ауаның  ылғалдылығы. Ылғалдылықты өлшеуге  арналған құрал. (Айдағы, Марстағы, Шолпандағы термодинамикалық жағдайлар.)

    Термодинамиканың  бiрiншi заңы. Газдың және будың жұмысы. Жылу қозғалтқыштары. Іштен жану қозғалтқыштары. (Бу және газ турбиналары. Тоңазытқыш.) Жылу қозғалтқыштарының п.ә.к.-ті. (Жылу қозғалтқыштарын жетілдіру жолдары.) Жылу қозғалтқыштарының энергетиканың  дамуындағы рөлi. Жылу машиналары және табиғатты қорғау.  
 

    1. Түрлі денелердің жылу өткізгіштігі.

    2. Металдардың жылу өткізгіштігіндегі  айырмашылықтар.

    3. Сұйықтар мен газдардағы конвекция.

    4. Әртүрлі сұйықтардың булануы. 

    5. Будың конденсациясы кезіндегі  энергияның бөлінуі.

    6. Қаныққан булардың қасиеттері.

    7. Судың қайнауы.

    8. Судың төменгі қысымда қайнауы.

    9. Жұмыс атқарғанда және жылу  берілу кезінде дененің ішкі  энергиясының түрленуі.

    10. Әртүрлі металдардың жылу сыйымдылықтарын  салыстыру.

    11. Колориметр және онымен жұмыс  істеу.

    12. Термостың құрылысы.

    13. Будың жұмысы.

    14. Бу турбинасының құрылысы (моделі).

    15. Төрт тактілі іштен жану қозғалтқышының  құрылысы мен жұмысы (моделі).

    № 1 лабораториялық жұмыс. Мұздың  меншiктi  балқу жылуын анықтау.

    № 2 лабораториялық жұмыс. Температуралары әртүрлi суды араластырғандағы жылу балансын анықтау.

    № 3 лабораториялық жұмыс. Ауаның ылғалдылығын анықтау.

    Электр  құбылыстары  

    Денелердің  электрленуі. Электр заряды. Элементар  электр заряды. Қозғалмайтын зарядтардың  өзара әрекеттесуi. Кулон заңы.

    Электр  өрiсi. Электр өрісінің кернеулігі. Электростатикалық  өрістегі өткізгіштер мен диэлектриктер. Потенциал және потенциалдар айырымы. Электрстатикалық өрiс кернеулiгi мен  потенциалдар айырымы арасындағы байланыс. Конденсаторлар.

    Электр  тогы. Ток көздері. Ток күшi. Кернеу. Амперметр. Кернеу. Вольтметр. Өткiзгiштiң электр кедергiсi. Тiзбек бөлiгi үшiн Ом заңы. (Электр кедергісінің температураға тәуелділігі. Асқын өткізгіштік.) Өткiзгiштiң  меншiктi  кедергiсi. Электр тізбектері. Өткiзгiштердi тiзбектей және параллель қосу.

    Токтың  жұмысы мен қуаты. Джоуль-Ленц заңы. Қыздыру шамы. Электр қыздырғыш құралдар. Қысқа тұйықталу. Балқымалы сақтандырғыштар.

    Әртүрлi ортадағы электр тогы. Электролит ерiтiндiлерiндегi электр тогы. (Электролиз заңы.) Шала өткiзгiштер және олардың электрлік қасиеттері. (Шала өткізгішті диод және оны қолдану.)  

    Көрсетілімдер:

    1. Әртүрлі денелердің электрленуі.  Электрленген денелердің өзара  әрекеттесуі.

    2. Электрометрдің құрылысы мен  жұмыс істеуі.

    3. Электр зарядының бөлінгіштігі.

    4. Кулон заңының дұрыстығын иллюстрациялау.

    5. Ток көздері.

    6. Амперметрдің жұмыс істеу принципі.

    7. Ток күшін амперметрмен өлшеу.

    8. Вольтметрдің жұмыс істеу принципі.

    9. Кернеуді вольтметрмен өлшеу.

    10. Электр тізбегін құрастыру.                                                                                              

    Тiзбек бөлiгi үшiн Ом заңын тексеру.

    Өткiзгiштердi тiзбектей және параллель қосуды зерделеу.

    Электр  тогының жұмысы мен қуатын анықтау.  

    Электромагниттiк  құбылыстар  

    Магнит  өрiсi. Түзу токтың магнит өрiсi. Тогы бар  катушканың магнит өрiсi. Электр-магниттер  және олардың қолданылуы. Тұрақты  магниттер. (Жердің магнит өрісі. Аспан  денелерінің магнит өрісі.) Тогы бар  өткiзгiшке магнит өрiсiнiң әсерi. Электр қозғалтқышы. Электр өлшеуіш құралдар. Заттың магниттiк қасиеттерi. (Ақпаратты магнит арқылы жазу.)

    Электр-магниттiк  индукция. (Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясын алыс аралықтарға  жеткiзу.)

    Көрсетілімдер:

    1. Тогы бар өткізгіштің магнит  өрісін бақылау.

    2. Тогы бар түзу өткізгіш пен  раманың магнит өрісіндегі қозғалысы. 

    3. Тұрақты ток электр қозғалтқышының  құрылысы мен жұмысы. 

    Тұрақты магниттiң қасиеттерiн оқып-үйрену және магнит өрiсiнiң бейнесiн алу.

      Электр-магниттi құрастыру және  оның әсерiн сынау. 

    Жарық құбылыстары  

    Жарық. Жарық көздері. Жұлдыз – Күн. Жарықтың таралуы. Күннің және Айдың тұтылуы. Жарық жылдамдығы.

    Жарықтың  шағылуы. Шағылу заңдары. (Толық шағылу.) Жазық және сфералық айналар. Жарықтың сынуы.

    Линзалар. Линзаның оптикалық күшi. Линзаның көмегімен  кескiн алу. Жұқа линзаның формуласы. Фотоаппарат. Проекциялық аппарат. Көз. Көзілдірік. Лупа. Микроскоп. Телескоп.  

    Көрсетілімдер:

    1. Жарықтың шағылу заңы.

    2. Жазық айнадағы кескін.

    3. Жарықтың сыну заңы.

    4. Линзаның көмегімен кескін алу. 

    Шынының сыну көрсеткiшiн анықтау.

    Линзаның  көмегiмен кескiн алу.