Қарашығанақ кен орнын тиімді пайдалану

      ҚӨЗ – ден 6 км шығысында орналасқан ерте алынған мұнай серігі, бақылау  мәліметтерін алуға мүмкіншілігін  қамтамасыз етеді және қай бөлікте  кеннің жақсы болуын және мұнайлы жиекті ұңғыма қайда орналасқанын ұсынады. Бірақ мұнай серігі кешірек конденсантты қабылдайды, бастапқы кезеңде ол саны 8 – ге дейін жететін ұңғымалардан мұнай шығаруына арналған жабдықтармен жайғастырады, бұл ұңғымалар мұнай пайдаланым  манифольдімен байланысқан болады. Бастапқы кезеңде мұнай серігі УКГП – 3  6 дюймдік үш шлейфтер шығару жүйесімен байланысты, оны өнім шығару мақсаттарына және байқаулардың өткізуіне  қолдануға болады.

      

      Ұңғымалардан  шыққан ағын газды сепаратордан өткізілуі  үшін және қажетті шық нүктесімен қамтамасыз етілуі үшін №4 тізбекке жіберіледі. Бу қысымы 35 барды құрайтын ішінара тұрақтандырылған мұнай, сонан соң мини - өңдеуші зауытта қайта өңделуі мүмкін немесе конденсантпен араласып, сорғыштармен Орынборға айдалуы мүмкін. ҚӨЗ – дын іске қосқан кезде, серік өнімінің барлығы, ҚӨЗ- ға өңдеу үшін бағыттайды, өйткені мұнай жиегімен ұңғымалардың өніміне байланысты сауда саттықта ешқандай шек қойылмаған. Мұнай құбырының экспортталу пайдаланылымына тәжрибелік шектеулері ғана бар, яғни  флюидті ағын ретінде сақтау қабілеттілік бар. Және егерде ұңғымаларда  мұнайлы жиегі көлемі қыста өте жоғары  - 60 % - дан асса немесе жазда 70 %, ол қоспа  мұнай жиегімен мұнайлы ұңғымадан тұрақтандырылған  және ағын мұнайының жоғалуында конденсантты тұну кезінде өте жоғары температурада болады., себебі КТК құбырына дейін 500 км ден жоғары арақашықтықта сорып айдау үшін. Өйткені осы жобаның басында мұнайлы жиегімен онда да белгісіз болып саналатын (713 ұңғыма) бір ғана ұңғымаға маліметтер болатын, онда жақсы шешім ретінде жабысқақтық есебімен құрастырылған, жобада ескертілген сорғыш ағымында пайдаланылып жүрген іс – тәжрибелік қағиданы басшылыққа алып, сорылып жатқан мұнайды араластыру. Мұнайдың жабысқақтығына есептелініп жауап берілетін қағидамен сәкестендірілген тұну депрессантымен тығыздалған шартымен қоспаның қандай да болмасын барлығы қабылданады.  Сондықтан осы түсінік сипаты  ұңғымалардың пайдалануында, өнім жинауы жүйелерінің және ішкі жағынан орналастырылған құбырларға әсер ету мүмкін. 

8. . Кен орындағы газ ұңғымаларының әртүрлі  технологиялық тәртіптегі жұмыстарында кен пайдалану есебі.

 

      Кен орындағы газ ұңғымаларының әртүрлі  технологиялық тәртіптегі жұмыстарында кен пайдалану есебі негізінен  анықтау көрсеткіші.

      Газды кен орын газ қорларының  39.815 млрд. м³ болуын қамтамасыз етеді. Бастапқы қабаттық қысым р_Н=29.6 МПа;  қабаттық температура t_ПЛ=50° С. Барлық ұңғымалар деңгейлігімен және ашылу сыйпатталуымен жетілген.

      

      Орта  бастапқы жұмысшы дебит ∆_Р= 3,6 МПа депрессия кезінде Q_ср=400 мың м³/ күніне; бастапқы кеннің абсолютті қысымы р_а=14,5 МПа. Зерттеу нәтижесінде коэффициенттердің орта мәні анықталған: а=0,0047 МПа² /(мың м³- күніне) және  в=0,00064 МПа/(мың м³- күніне) Ұңғыма радюсы R_c= 0,1м; қосылу шартты сұлба радиусы R_Н= 500 м; р_ст = 0,103 МПа. Тұрақты сұрыптау кезеңінің анықталуы үшін,Q_r тең =5 млрд. м³/гжыл немесе Q_r =13,7 млн м³/тәу. тең,  газ дебитінің өзгеру уақытына Qо әрбір ұңғыға ,  қабаттық қысымға р_пл, қысым головкіге р_r  және ұңғы санына  , және технологиялық ңұсқа режиміне  : ψ = const, Δ р= const, Q= const..

Оңайлату  есептеуішті мысалға  алсақ, онда    z=1, ал  μ  қысымға байланысты болмайды. Көлемдік Ө және е^2s әрқашан да тұрақты болады : е^2s =1,3;

Ө =0,04 ^. 10^-10 .

 (1)   формула бойынша   α  анықтамасын табамыз :                                  (2.8.1)

                            Ώ – көлем бу  кеңістігі (1)

                          

Тұрақты қысым режим  градиенті.

1. Белгілі a, b, R_c, R_к  формулада бар, (2) және (3) формула бойынша А₀ и В₀ анықтаймыз:

                                 ;                                                              (2.8.2)   

                                                                                    (2.8.3)

            

2. Белгілі шекті мағына  дебиті  және түп қысымды  (2.21) формула бойынша анықтаймыз:

 
 

3. Көлемді анықтаймыз:

;

;

.

4. Qн, дебитінен кем (2.21) формула бойынша түп   қысымын анықтаймыз:

                                                                                           (2.8.4)

5. (6) формула  бойынша анықталынып және түп қысым  бойынша абсолюттік  қабаттық  қысымды анықтаймыз (МПа):

                                         

                                       (2.8.5)

6. Ағымдағы дебит пен қабаттық қысымды біле отырып, сәйкесінше  уақытты есептейміз. (7)

                                               (2.8.6)            

t= 292 (29,6-р_пл).

7. Q_r  және де дебитті біле отырып, уақытқа байланысты ұңғы санын анықтаймыз:

8. Қысымды анықтаймыз:

                                                    (2.8.7)       

Мұндағы және   ұңғыларды экспериментальды және тұрақты режимін анықтайды.

Тұрақты  режим  депрессиясы .

1. Уақыттты t  ала отырып , (2.25) формула бойынша анықтаймыз . 

                                          (2.8.8)                                     

 

2. Қабаттық қысымды  анықтаймыз (МПа):

                                                                    (2.8.9)          

3.Бастапқы  қысымды  есептейміз (МПа):

                                                                                (2.8.10)      

4. Ұңғы санын есептейміз :

                                                                                    (2.8.11)

5. Қысымның құбыр басын  анықтаймыз(МПа):

                                                .                                          (2.8.12)

Тұрақты режим  дебиті Q = 400 тыс.м³/тәу.

1. Ұңғы санын анықтаймыз:

                                                                    (2.8.13)    

Ұңғы  санын n= 35 алсақ,  онда  фактық дебит :

                            (2.8.14)       

2. Көлемді  есептеу :

                                                

3 .t уақытты  алып, қабат қысымын  анықтаймыз МПа:

                                                                (2.8.15)         

4. р_пл  біле отырып, осы уақыттағы түп қысымды анықтаймыз. (МПа):

5.Құбыр басы  қысымын анықтаймыз :

                                                                                    (2.8.16)     

               
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

3. ЕҢБЕК ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ,ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІК БӨЛІМІ 

     3.1. Қоршаған ортаға тасымалдау және газ мұнай өңдеу технологиясы әсерінің негізгі факторлары 

     Мұнай өндірудің жылдам өсуі және сәйкесінше мұнай-газды өңдеумен тасымалдаудың, пайдалану және барлама бұрғылаудың  әсіресе теңіз шельфтерінде өсуі, жоғары қысымдардың, температураның, жылдамдықтардың жаңа физико-химиялық тәсілдерінің технологиясын кеңінен қолдану, кәсіпшіліктерде қуаттылығы үлкен технологиялық қондырғыларды орналастыру экологиялық тез зақымданатын аудандарда трансконтиненталды мұнай газ құбырларын құру адамға, жануарлар әлеміне, өсімдіктерге, топыраққа, суға, ауаға мұнай газ өндірістерінің нақты және мүмкін әсерлерінің экологиялық қауіптілігін айтарлықтай арттырады.

     Мұнай және газ өнеркәсібінің ірі кешендері  және адамдар қоныстанған мекендер табиғаттың барлық компоненттерін (ауа, су, топырақ жануарлар әлемі және т.б) өзгертеді. Дүние жүзінде жылына атмосфераға, суаттарға және топыраққа 3 млрд.т қатты өндірістік қалдықтар, 500 км³ қауіпті бұралқы сулар және 1 млрд. шамасында химиялық құрамы және ірілігі әртүрлі ауа тозаңдары тасталады.

     Өнеркәсіп саласының мұнай және мұнай өңдеуші  кәсіпорындары 40 %- ге жер атмосферасының күкірт ангидридімен ластану деңгейін анықтайды. Ол осы кәсіпорындар ауасын 8 - 12 км радиуста «қанықтырады» делінетін  мәліметтер бар (олардың қуаттылығынан тәуелді). Мұнай және мұнай өнімдері бұралқы суларды ластаушы негізгі компоненттер болып табылады.

Мұхиттарға  жылына 4 млн. тоннадай мұнай тасталады  және 9 млн.т күкіртсутектер атмосферадан түнба ретінде түседі. Мұхиттар бетінің  бесінші  
 
 

бөлігі  барлық уақытта мұнай қабықшасымен жабулы. Бұл су астында тіршілік ететін жәндіктердің өмір сүру жағдайына  зиян келтіреді. Мұнай және газ өнеркәсібінің  өндіріс обьектілерінің барлығы  дерлік сәйкесті жағдайларда қоршаған ортаның экологиялық мәні әртүрлі көптеген қауіпті, зиянды заттармен ластайды. Табиғаттың өзінің көмірсутектермен, олардың серіктерінен және өңдеу өнімдерінен басқа, ластаушылардың құрамында көптеген реагенттер, котализаторлар, беттік активті заттар (БАЗ), ингибиторлар, сілтілер, қышқылдар және т.б. болады. Олардың ең қауіптісі және адам ағзасына әсері жұмыстарда қаралған. Шикі мұнай. Шикі мұнай буларының адам ағзасына әсері тұрақсыз және оның құрамына байланысты. Мұнай аромат көмірсутектерге кедей, әсері бензинге ұқсас. Шикі мұнай булары онша улы емес. Адам терісінің сұйық мұнаймен араласуы үлкен әсер тудырады, нәтижесінде экземалар пайда болуы мүмкін.

      Бензин  адам ағзасына негізінен дем алу  жолдары арқылы ауамен жұтылады және кейін ішек-қарын жолымен қанға  сорылады. Бензиннің ағзаға әсер етуінің негізінде оның липоидтермен майларды еріту қабілетінің болуы жатыр. Бензин орталық жүйке жүйесіне, теріге ерекше күшті әсер етеді. Өткір улануды болдыруы мүмкін, кейде олар аяғы өлімен аяқталуы мүкін. Өткір уланулар ауадағы бензин буларының шоғырлануы 0,005 - 0,010 мг/м³ жеткенде болады, бензин буларының шекті мүмкін шоғырлануы (ШМШ - ПДК) - 0,003мг/м³

      Керосин. Керосин жалпы әсер етуі бензинге ұқсас. Керосин буларының шырышты қабықтарға бұзушы әсері айқын көрінеді. Теріге әсер етеді, экземалар және дермотиттер шығуын болдырады.

      Көмір тотығы СО-түссіз, дәмсіз және иіссіз газ. 38 ⁰С-температурада адам қанында бөлініп таралу коэффициенті 0,1709. Жұмыс аймағының ауасындағы күкірт тотығының ШМШ 20 мг/м³-ке тең. 300 мг/м³ шоғырлануды адам 2-4 сағат ішінде елеулі әсерсіз өткізеді, 600 мг/м³-бұл уақытта жеңіл улану болады; 1800 мг/м³-10-30 минуттан кейін ауыр улану болады; 3600 мг/м³ -1-5-минутта адам қаза болады.