Құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды жүргізу және ұйымдастыру

Жоспар:

 

1. Зақымданған ошақтағы құтқару және қайта келтіру жұмыстары.

 

2. Жарақаттар түрі.

 

3. Бас жарақаттары.

 

4. Жаралар жіктелуі.

 

5. Суға бату кезіндегі алғашқы көмек.

 

6. Электр жарақатын алдын-алу.

 

7. Күннің өтуі кезіндегі медициналық көмек.

 

8. Газбен улануын алдын-алу.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды жүргізу  және ұйымдастыру.

 

Зақымданған ошақтағы құтқару және апатты қайта қалпына келтіру жұмыстары.

 

Зардап шеккендерге берілетін  көмектің негізгі мәні оның тезділігінде және жасалған  іс-әрекеттердің тиімділігінде.

Құтқару жұмыстарға төмендегілер жатады:

• көмекке келер күштердің жүрер жолдарын барлау;
• жолдағы немес апат орындағы өрттің жайылынуына жол бермеу;
• апат болған жердегі баспаналардағы адамдарға көмекке бару, оларға ауа баратын жолдар іздеу;
• құлаған үйлер астындағы қалған адамдарды іздестіру;
• оларды шығару;
• зардап шеккендерге дәрігерлік көмек көрсету, ауруханаларға аттандыру;
• халықты химиялық және радиацияланған аудандардан, су басқан аудандардан көшіру;
• адамдарды, олардың киімдерін санитарлық тазартудан өткізу;
• территорияны, құрылыстарды, транспортты басқа техниканы химиялық улы заттардан, радиациядан тазарту.

Құтқару жұмыстарымен қатар, қалпына келтіру жұмыстары да қатар жүргізіледі.

Қалпына келтіру  жұмыстарына төмендегі іс-әрекеттер  жатады:

• ластанған аумақтарға баратын жолдарды тазалау;
• апаттың одан әрі тарауына жол бермеу;
• бұзылған газ, су құбырларын және басқа да жүйелерді уақытында іске қосу;
• қираған үйлерді қалпына келтіру немесе оларды жою жұмыстары;
• көше бойында қауіпсіз қозғалысты және құтқару жұмыстарын қамтамасыз ету;
• құтқару жұмыстары үшін тез арада байланыс жүйелерін жүргізу.

 

Белгіленген жұмыстарға сәйкес зақымданған ошақтарға  барлаушы күштер жіберіледі. Олар радиациялық  жағдайды, қорғану құрылыстары мен  орындарының мән-жәйін, апат орнына барар жолдарды, зардап шеккен адамдарды, оларды құтқару шараларын анықтайды. Зақымданған орынға АҚ күштерін жіберіп, іс-шаралар жүргізіледі. Адамдарды  құтқару жұмыстарына АҚ жүйесінің  қызметкерлерімен бірге кәсіпорындарда біріктірілген топтарды жұмылдырады. Сонымен қатар құтқару және қалпына  келтіру жұмысына арнайы техникаларды да пайдаланады.

       Жұмыс  жүріп жатқан жерде арнайы  аптечкалар, химиялық пакеттер, байлап  орау жабдықтары болуы тиіс.

Апаттың зардабын жою бағытында жүргізілетін негізгі  жұмыс – ол адамдарды құтқару, оларды ауруханаға жөнелту, қажет болған жағдайда ол жерден көшіру болып табылады. Көшірілетін адамдар қайда апаратылатындығы алдын ала белгілі болуы тиіс.

 

Зақымданған ошақтағы құтқару және қайта келтіру  жұмыстары.

 

Құтқару және басқа да шұғыл жұмыстары (ҚжБШЖ) төтенше жағдай аумағында адам құтқару  үшін және де жарақат алғандарға көмек  көрсету және  қайта қалпына  келтіру мақсатында жүргізіледі.

Төтенше жағдайдың  зардабын жою стратегиясы бір  сыпыра қауіп-қатерге және соған  байланысты төуекелділікке негізделеді. Сондықтан ең алғашқы міндет- адамдар  қауіпсіздігін қамсыздандыру. Стратегия мен тактика қандай шараларды қалай қолдануын ескереді.

Адамдарды құтқару  төтенше жағдайды әсерін жоюдың бір  бөлігін құрайды, сонымен қатар, төтенше жағдайды зардабын жою жұмыстары  арнаулы үш топқа жіктеледі:

• құтқару;
• арнаулы (жедел);
• қосалқы.

Құтқару жумыстары, адамдарды құтқарып алуымен тікелей байланысты, оған мыналар кіреді:

• басылып не қамалып қалған орындарда зардап шеккендерді іздеу;
• зардап шеккендерді шығарып алу (оларға жету жолдарын жасау);
• зардап шеккендерге алғашқы медициналық жәрдем көрсету;
• зардап шеккендерді апат болған жерден көшіру мыналарды қамтиды;
• өрт сөндіру ;
• коммуналды-энергетикалық және техникалық желілердегі апаттарды жою;
• тосқауылдарға кіру жолдарын жасау;
• осал құрылыстарды күшейту.

Арнаулы жұмыстардың  атқарылу нәтижесінде құтқару жұмыстарының орындалуына және адамдардың қосымша зардап алмауына жағдай туындайды.

Табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайларды  ескерту мен жою жөніндегі  шараларында зандылыққа сәйкес азаматтық  қорғаныс күштері қатысады.

Төтенше жағдай зардаптарын жою мынаны қамтиды:

• халық пен ұйымдарды төтенше жағдай қауіпі туралы құлақтандыру;
• барлау жүргізуді, қирау дәрежесін, зақымдану аймағын, су басудың немесе тасқынның таралу жылдамдығы мен ықтимал шекарасын, өртенген жердің көлемін, аудандары мен таралу бағытын және өзге де меліметтерді анықтау;
• тікелей қауіп төніп тұрған нысандар мен елді мекендерді анықтау;
• құтқару және басқа жұмыстар үшін іске қосылған күш топтамасы мен құралдар санын анықтау;
• төтенше жағдай аумағындағы күш-құралдарды басқаруды ұйымдастыру;
• зардап шеккендерге дәрігерлік көмек пен оларды емханаларға жеткізуді ұйымдастыру, сонымен қатар тұрғындарды қауіпсіз орындарға шығарып қоныстандыру;
• құтқару жұмыстарды жүргізу барысында оған сәйкес қауіпсіздік шараларын даярлап іске асыру;
• төтенше жағдай аумағында және оған шекаралас аудандарында коменданттык қызметті ұйымдастыру.

Күрделі зақымдану  ошағындағы құтқару жұмыстарды тек  өрттер мен кирауларды ғана емес, сондай-ақ радиоактивтік, химиялық, бактериологиялық зақымдауды ескере отырып ұйымдастырылады. Бұл жағдайда бактериологиялық зақымдану  түрлері аңықталғанға дейін барлық шаралар аса қауіпті жұқпалы  аурулардан қорғану режимінде ұйымдастырылады. Ауру қоздырғыштар түрі аңықталысымен зақымдану ошағында және оған жапсарлас аудандарда тиісті оқшаулау-шектеу және жұқпалы ауруларға қарсы шаралар жүргізіледі.

Зақымдану ошағында медициналық күш пен құралды  жылдам еңгізудің, соңдай-ақ улағыш және қатты әсер ететін улы заттармен  зақымдалғандарға алғашқы медициналық  көмек көрсетуді бастау мерзімін барынша жақындатудың ерекше маңызды  бар.

Хайуанаттар мен өсімдіктердың, ауылшаруашылығы  өнімдері мен жануарларды, су көздерін қорғау бойынша Азаматтық қорғаныс іс шараларын орындау мақсатында хайуанаттар мен өсімдіктерді қорғау қызметтері мен қызмет бөлімшелері құрылады.

Шаруашылықтағы  мал мен өсімдіктің зақымдалуын  оқшауландыру және жою жұмыстары  төтенше жағдай аймағында тікелей  іс-әрекет ететін мал мен өсімдікті  қорғау командасына (МӨҚК) жіктеледі, олар:

• хайуанаттарға ветеринарлық көмек көрсетеді;
• оларды көшіріп, қоныстандырады;
• зақымданған хайуанаттарды, өсімдіктерді сынақтама тексерінен өткізеді, ескереді және зерттеу үшін зертханаға жеткізеді;
• хайуанаттар нысандарына залалсыздандыру жүргізеді және зақымдалған хайуанаттарға ветеринарлық ем-дом жасайды;
• улы химикаттар көмегімен зақымдалған егістіктерді залалсыздандырады.

 

АҚ шараларын  және күштерінің іс-әрекеттерін қамсыздандырудың негізгі түрлері:

• барлау;
• инженерлік қамсыздандыру;
• химиялық қамсыздандыру;
• медициналық қамсыздандыру;
• көлікпен қамсыздандыру;
• материалдық-техникалық қамсыздандыру;
• гидрометеорологиялық және метеорологиялық қамсыздандыру.

 

Құтқару жұмыстарын жүргізу барысында негізгі күш  пен құралдарды зардап шеккендерге  алғашқы дәрі-дөрмек көмегін беру үшін, бұзылыста қалғандарды шығару үшін, жедел жетуде мақсатталады.

 

Жұмыс жүргізудің әдісі мен тәсілі.

 

Құтқару жұмыстарын жүргізу тәсілдер мен әдістері жалғасымдығы ғимараттың бұзылуынан, коммуналды, энергетикалық, технологиялық жүйелерінің аварияларынан  және нысанның радиация алу мен химикалық  зарардану дәрежесінен, құрама іс-әрекеттеріне әсер ететін өрт және басқа да жағдайларына тәуелді.

Әуелі, адам болып  қалуы мүмкін жерлерде қираған құрылыстарға, бұзылған ғимараттарға және құтқару  жұмыстарын жүргізуге бөгет жасайтын авария орындарына жол ашылу керек. Бір бағытты кіретін жолдарың ені 3-3,5 м, ал екі бағыттағылардың ені 7 м болуы тиіс.

Қираған құрылыстар астынан адам құтқару шараларымен  әдетте әскери бөлімшелері мен АҚ құрамалары айналасады. Бірақ бұл  жұмысқа басқа да барлық тұрғыңдарды  қатыстыру керек.

Жеке құрама панаханаларды іздестіріп, қорғаныс құрылыстарында қамалып қалған адамдарымен  байланыс құралдарымен тұрақты байланыс жасауға тырысады, ол үшін желдеткіш  саңылауларын, есік, ірге, су-жылу құбырларын тықылдатып пайдаланады. Ең алдымен  желдеткіш арналары немесе қабырғаларда тесік жасап таза ауа жібереді. Панахананы ашу барысында қирау сипатына қарай әртүрлі тәсілдер мен саймандар пайдаланады: негізгі кіре-берісте бұзылғанды тазалау, одан кейін есікті ашу немесе бұзып ашу, үңгір немесе авариялық шығу люгін қазып алу, көршілес жатқан белмеден панаға қарайтын қабырғаны бұзу, бұзылыс үстіндегі бегетті ашу одан кейін адам шығару үшін жол жасау.

Коммуналды-энергетикалық  пен технологиялық жүйелерінде  авария мен бұзылу зардабын жоюдағы  негізгі амалы — қираған бөлімшелерді және ғимараттардағы электр мен газ  және су жүйелерін ажырату болып табылады.

 

 

 

Жарақаттар  түрі

 

Жарақаттар-бұл  адам ұлпалары мен органдарының зақымдануы, сыртқы себептердің аяқ-қолдың сынуы  мен буынның шығуынан, жұмсақ ұлпаның  жаралануы мен дененің сыдырылуынан, органдардың зақымдануынан және көптеген басқа жәйттардың әсерінен ұлпалары мен органдары тұтастығы  мен қызметінің бұзылуы. Әсер механикалық, техникалық, химиялық, спецификалық (рентген  сәулесі, радиоактивті сәулелер, электр тоғы), психикалық (қорқыныш) болуы мүмкін. Балалар жарақатының көпшілігі  механикалық әсерлерден болады, сіңірдің созылуы, буынның шығуы, аяқ-қолдың шығуы).

   Механикалық  жарақаттар ашық және жабық  болуы мүмкін. Жабық зақымдану  –бұл тері жамылғылары мен  кілегейлі қабықтар тұтастығы  бұзылмайтын зақымдану түрлері.  Бұған терінің сыдырылуы, сіңірдің  созылуы, жұмсақ ұлпалардың ажырауы  (бұлшық еттің, жүйкенің, сіңірдің), буын мен сүйектің зақымдануы  жатады (буынның таюы, сүйектің сынуы).Ашық  зақымдану бұл органдар ұлпаларының  зақымдалуы, артынша тері жамылғылардың  кілегейлі қабықтардың тұтастығы  бұзылады (жарақаттар, сүйектің ашық  сынуы).

  Организм  ұлпасында бір сәтте, кездейсоқ,  қатты әсер ету нәтижесінде  пайда болған зақымдану қатты  жарақат деп аталады, аз күштің  көп мәрте және тұрақты әсерінен  пайда болған жарақат созылмалы  жарақат деп аталады.

  Кез-келген  жарақат бір орындағы ұлпалардың  бұзылуымен қатар организмде  басқа да белгілі бір жалпы  өзгерістерді тудырады (жүрек-тамыр  қызметінің, тыныс алудың, зат алмасуының  бұзылуы). Бұл құбылыстар орталық  нерв жүйесінің тітіркенуінен,  қанның кетуінен, өмірлік маңызды  органдардың зақымдалуынан, уланудан  пайда болады. Қатты сырқырататын  және қан көп кеткен ауқымды  зақымдану кезінде сырқаттың  жалпы жағдайы өте жедел және  күрт нашарлайды.

  Талықсу-  адам миының қансыздануы нәтижесінде  естен кенеттен уақытша айрылу.

  Талықсу  көбінесе психикалық жарақат  деп аталады (қорқу, қанның  түрі, дененің аяқ асты сырқырауы).

  Талықсуға  қажу, ашығу, қанның аздығы, жуынатын  бөлмеде ұзақ отыру әсер етеді.  Талықсу көбінесе аяқ асты  пайда болады, алайда кейде сырқаттың  құсқысы келеді, ауаның жетіспеуін  сезінеді. Бұл жағдайда сырқат  бозарады, тамыр соғысы әлсірейді,  дем алысы күшейеді. Есінен айрылған  бойда сырқат құлайды.

 

Дәрігер келгенге дейін талықсу кезінде сырқатқа жәрдем көрсету.

 

 Талықсу  кезінде сырқатты оның басын  денесінен төменірек етіп жатқызған  жөн. Бұл бас миын қан ағынының  көбірек келуіне көмектеседі.  Сырқаттың тар киімдерін шешу  қажет (жағаның түймесін ағыту,  галстукты, белбеуді босату, таза  ауаның келуін қамсыздандыру). Тыныс  алуды қоздыру үшін сырқатқа  иіскеу үшін мүсәтір спиртін  береді, оның бетіне суық су  себелейді. Әдетте осы құралдар  сырқатты талықсу күйінен шығару  үшін жеткілікті.

 Өте ауыр  жағдайларда жүрек қызметін жақсарту  және тамырлардың соғысын арттыру  үшін сырқаттың терісіне кофеин  кордиамин енгізеді.

 

Жарақаттан  естен тану туралы түсінік.

 

 Жарақаттың, күйіктің, үсіктің ауыр салдары  естен тану болып табылады.

 Естен  тану-орталық нерв жүйесі қызметінің  күрт нашарлауы нәтижесінде дамып,  организмнің барлық жүйесі қызметінің  тоқтауына алып келетін ауыр  жағдай.

Екі кезеңнен тұрады:

• Бастапқы кезең. Өте қысқа мерзімде өтеді, мазасыздық жағдайы тән, сырқат бір орында тұрмайды, айғайлайды, бұл жағдайда сырқаттың бет әлпеті өзгереді, ерін көгереді тамыр соғысы жиілейді. Бұл кезең жедел екінші сатыға көшеді.
• Екінші кезең. Орталық нерв жүйесі қызметінің әлсіреу басталады, көмек сұрамайды, есі толық болса да ол төңірегіндегілерге  селқос, оның денесі суық, беті ағарған, тамыр соғысы әлсіз, дем алысы зорға білінеді, сұрақтарға жауап бермейді.

          I дәреже -  жәй   естан тану. Ес сақталады, сырқат сұрақтарға дұрыс жауап береді,алайда   әңгімеге құлқы жоқ. Тері мен көрінетін кілегейлі қабықтар бозарады.Дене температурасы қалыпты немесе сәл төмендейді. Көздің қарашығы үлкеймейді,  жарықтан тітіркемейді. Тамырдың соғысы  бірқалыпты, жиілігі минутына 100-110 соққы. Күре тамырлық қысым сынап бағанасы бойынша 110/65 мм.   Тыныс алу бір қалыпты, терең,  кейде жиілейді.