Автор: Пользователь скрыл имя, 14 Марта 2011 в 20:50, доклад
Развіццё літаратуры і мастацтва на рубяжы 80—90-х гг. XX ст. было звязана з зацвярджэннем агульначалавечых каш- тоўнасцей. Беларускія пісьменнікі звярнуліся да тэмы гісторыі беларускага народа. Раман Леаніда Дайнекі «Меч князя Вячкі» прысвечаны часам Полацкага княства, якое паўстала на шляху заваёўнікаў-крыжакоў. Полацкі князь Усяслаў Чара-дзей — галоўны герой рамана «След ваўкалака».
Развіццё літаратуры і мастацтва на рубяжы 80—90-х гг. XX ст. было звязана з зацвярджэннем агульначалавечых каш- тоўнасцей. Беларускія пісьменнікі звярнуліся да тэмы гісторыі беларускага народа. Раман Леаніда Дайнекі «Меч князя Вячкі» прысвечаны часам Полацкага княства, якое паўстала на шляху заваёўнікаў-крыжакоў. Полацкі князь Усяслаў Чара-дзей — галоўны герой рамана «След ваўкалака». Аднаўлен-ню гістарычнай памяці народа садзейнічаюць літаратурныя творы Уладзіміра Арлова, які прысвяціў сваю дзейнасць ас-вятленню гісторыі Полаччыны. Заслужанай папулярнасцю карыстаюцца творы Кастуся Тарасава «Памяць пра легенды», «Пагоня на Грунвальд», «Тры жыцця Рагнеды». На шырокім гістарычным фоне, з улікам агульначалавечых каш-тоўнасцей, разглядаецца лес беларускага народа ў XX ст. у аповесцях Васіля Быкова «Сцюжа», «Сцяна».
Да тэмы сучаснасці, у тым ліку Чарнобыля, звярнуўся Іван Шамякін. Выйшлі яго раман «Злая зорка», аповесці «Ахвя-ры», «Сатанінскі тур».
Асобае месца ў беларускай літаратуры займае творчасць лаўрэата прэстыжных літаратурных прэмій «Еўрапейскае ўзаемаразуменне», «Гонар і годнасць у літаратуры» Святп-ланы Алексіевгч. Сусветную вядомасць атрымалі яе творы «У вайны не жаночы твар», «Цынкавыя хлопчыкі», «Чарно-быльская малітва — хроніка будучыні».
Міжнародны біяграфічны
інстытут узнагародзіў медалямі «Залаты
дыск» і «Чалавек года — 94» беларускага
мастака Гаўрылу Вашчанку, у знак
прызнання яго дасягненняў і
лідэр-стваў сусветным
У цэнтры творчасці
народнага мастака Беларусі Міхаіла
Савіцкага — чарнобыльская
Мастаком Аляксандрам
Кішчанкам у 1995 г. створаны «Габелен
стагоддзя», які адлюстроўвае найбольш
вядомых палітычных дзеячаў XX ст. Яго
габелен «Чарнобыль» зна-
У 1997 г. на сцэне Нацыянальнага
тэатра імя Янкі Купа-лы адбылася прэм'ера
п'есы Аляксея Дударава «Князь Вітаўт»,
якая распавядае аб складаным гістарычным
лесе беларускага народа. 3 1990 г. ідзе
опера кампазітара Уладзіміра Солтана
«Дзікае паляванне караля Стаха».
Старонкі гісто-рыі Полацкага княства
сталі сюжэтам беларускага
У апошнія гады створаны
скульптурныя помнікі выдаўцу першай
на тэрыторыі Беларусі друкаванай на
беларускай мове кнігі С. Буднаму
ў Нясвіжы, беларускаму пісьменніку
XII ст. Кірылу Тураўскаму ў старажытным
Тураве, паэту — ураджэнцу Беларусі
А. Міцкевічу ў Навагрудку, беларускаму
першадрукару Ф. Скарыне і Ефрасінні
Полацкай на іх радзіме ў Полацку.
На узор заходнееўрапейскіх універсітэ-таў
дворык Беларускага дзяржаўнага
універсітэта ўпры-гожылі помнікі Ефрасінні
Полацкай і Кірылы Тураўскага, М, Гусоўскага
і Ф. Скарыны, С Буднагаі В. Цяпінскага.
Культурнае жыццё Беларусі на сучасным этапе
У сярэдзіне 80-х гадоў
былога стагоддзя беларуская культура
ўступае ў новы этап свайго развіцця,
для якога характэрна аслабленне
дзяржаўнага кантролю і ідэалагічнага
ўціску над гэтай сферай. Дэмакратызацыя
грамадска-палітычнага жыцця
Немалую ролю ў гэтым працэсе адыгрывалі грамадскія аб’яднанні, якія займаліся пытаннямі адраджэння гісторыі Бацькаўшчыны, захавання помнікаў гісторыі і культуры, вяртання нацыянальных каштоўнасцей на радзіму ("Няміга", "Талака", "Падзея", "Тутэйшыя", згуртаванне беларусаў свету "Бацькаўшчына" і інш.). Было скасавана манапольнае становішча дзяржаўных устаноў у сферы культуры, з’явіліся шматлікія неафіцыйныя творчыя аб’яднанні – Беларускі фонд культуры (з 1987 г.), Таварыства беларускай мовы імя Ф. Скарыны, Міжнародная асацыяцыя беларусістаў. Адраджэнню гістарычнай памяці народа садзейнічала выданне часопісаў ("Спадчына", "Беларуская мінуўшчына", "Беларускі гістарычны часопіс") і фундаментальных прац па беларускай гісторыі. Была створана пэўная заканадаўчая база, якая юрыдычна замацавала курс на нацыянальнае адраджэнне — законы "Аб мовах" (26.1.1990), "Аб культуры" (4.9.1991), "Аб адукацыі" (26.10.1991) і інш.
З сярэдіны 80-х гг.
пачалася рэформа агульнаадукацыйнай
і прафесійнай школы, у выніку
якой была ўсталявана шматузроўневая
сістэма адукацыі (пачатковая –
базавая – сярэдняя школы –
сярэднія прафесійныя вучылішчы
і спецыяльныя навучальныя
За гэты час значныя змены адбыліся і ў вышэйшай школе: з’явіліся ВНУ розных форм уласнасці, пашырылася кола спецыяльнасцей (уведзена каля 200 новых), адбываецца больш цеснае інтэграванне адукацыі з навукай.
Але на шляху рэформы
адукацыйнай сістэмы
Беларуская навука
з распадам СССР сутыкнулася з
пэўнымі цяжкасцямі: скарацілася
фінансаванне, асабліва фундаментальных
даследаванняў, разбураецца матэрыяльна-
Адбыўся адыход ад сацыялістычнага рэалізму ў літаратуры і адкрыліся магчымасці для свабоды творчасці беларускіх літаратараў. Новыя творы пісьменнікаў і паэтаў, прысвечаныя праблемам пошуку выйсця з нацыянальна-духоўнай дэградацыі – спадчыны савецкага рэжыму, прадстаўляюць асабістае бачанне сучаснага жыцця, звяртаюцца да старонак мінулага. Гэта, перш за ўсё, творы патрыярхаў сучаснай беларускай літаратуры В. Адамчыка, В. Быкава, Р. Барадуліна, Я. Брыля, Н. Гілевіча, І. Чыгрынава, І. Шамякіна. Тэма мінулага пераважае ў творчасці У. Арлова, Т. Бондар, Л. Дайнекі, В. Коўтун, А. Лойкі, К. Тарасава, В. Чаропкі.
Не застаецца без
увагі тэма гераізму ў час вайны
(В. Адамчык, В. Карамазаў, І. Чыгрынаў).
У першыя гады незалежнасці набыла
вастрыню тэма рэпрэсій і культу асобы,
– як яны ўплывалі на лёс людзей
(Г. Далідовіч, І. Навуменка, А. Кудравец,
Л. Геніюш). Не страчвае цікавасці тэма
вёскі, своеасаблівага беларускага
нацыянальнага асяродку; тэма гаспадара,
цесна звязанага са сваёй зямлёй
(В. Федарэнка, С. Грахоўскі, І. Пташнікаў).
Сапраўднай трагедыяй для нашага
народа стала Чарнобыльская
Новы час аказаў
немалы ўплыў на беларускі тэатр.
Разам з шырокавядомымі ў свеце
аўтарытэтнымі калектывамі
Увогуле сучасная мастацкая культура Беларусі характарызуецца пошукам новых форм праяўлення, пашырэннем альтэрнатыўных метадаў,
стракатасцю жанраў. "Новым павевам" стала арыентацыя творчасці на масавы попыт; сучаснае мастацтва носіць пераважна відовішчны характар. Сфера культуры і мастацтва камерцыялізуецца.
Гэта добра відаць
на прыкладзе сучаснага
Беларусь адкрыта
для шырокіх кантактаў з
Даволі сур’ёзную заклапочанасць выклікае тэндэнцыя да закрыцця, пераважна ў сельскай мясцовасці, клубаў, кінаўстановак, бібліятэк. Гэта істотна ўплывае на культурны ўзровень жыхароў вёскі.
Увогуле з атрыманнем дзяржаўнай незалежнасці беларуская культура перажывае нацыянальны ўздым. Але, каб гэтая тэндэнцыя захавалася і надалей, дзяржава павінна перагледзець сваю палітыку ў бок павелічэння фінансавання, уліку нацыянальнага фактара пры папаўненні фондаў культурных устаноў. Нацыянальную самабытнасць можна захаваць толькі з пашырэннем ужытку беларускай мовы ва ўстановах адукацыі і культуры. Толькі развітая нацыянальная культура можа стаць рэальным зместам суверэнітэту Рэспублікі Беларусь.