Миссионерлік қызмет мәні және саясатпен сабақтастығы

Діни фактор әрқашанда халықаралық саясатта пайдаланып отырды. 1998-ші жылы қараша айында АҚШ Конгресінде қабылданған «Халықаралық ар-ождан бостандығы» Актке сәйкес АҚШ-тың көзқарасына сәйкес азаматардың ар-ождан бостандығын бұзған мемлекеттерге қарсы АҚШ тарапынан дипломатиялық, экономикалық және т.б. шектеулерді пайдалануға мүмкіндік берді. 1998 жылы күзде ХХІ-ші ғасырға бағытталған АҚШ-тың ұлттық қауіпсіздігіне қатысты «Жаңа жүзжылдықтағы АҚШ-тың ұлттық қауіпсіздік стратегиясы» атты құжат жарияланған. Осы құжатта АҚШ-тың стратегиялық жоспары әлемдегі өзінің көшбасшылығын мойындату болып табылады. Осы құжатта «Біз халықаралық қатынастарда белгілі бір мемлекеттердің іс-әрекетіне әсер ету мақсатында ұлттық қуатымыздың барлық құралдарын қолдануға дайын болуы керек... Біздің ұлттық мүддемізді қорғау мақсатындағы әлемдегі істерге араласуымыз халқымыздың және конгрестың ақшалай және күш-жігерімізді аямауымыз керек» деп айтылған. Осы құжатта дін мәселесіде өзінің орнын тапты. Дәлірек айтатын болсақ «Біз жеке мемлекеттерде, мысалы Қытай мен Ресейде діни сенім бойынша құдалаушылыққа жол бермеуіміз керек» деп атап өтілген.

Сонымен бірге, АҚШ-тың стратегиялық барлау қызметіне «АҚШ-тың ұлттық мүддесі бар мемлекеттердің халқы, діні, білімі, ұлттық дәстүрі және халықтың моральдық рухы» жайлы мәліметтер жинау міндеттелген.

Осыған байланысты Қазақстан  Республикасының ар-ождан бостандығы жөніндегі саясат діни факторды геосаясат аспектісі ретінде қабылдамайды. Жоғарыда айтып өткенімізге сүйене отырып геосаясат категориясын қолдана отырып діни бірлестіктер мен миссиялардың жұмыс стратегиясы мен әдістерін жаңадан қарастырып, қоғамға ұзақ уақыт бойы әсерін бағалау қажет.

Осылайша, миссионерлік адамзат тарихында екі мың жыл бойы және қазіргі күнге дейін қоғамдағы маңызды өзгерістерді жасайтын құралдардың бірі болып табылады.

На основании вышеприведенного можно сделать вывод, что геополитические  концепции до последнего времени  практически не принимали в расчет массовое религиозное сознание людей, состояние духовной среды, в которой  формируется и существует определенное религиозное мировоззрение, доминирование  конфессий или религиозных традиций в конкретном регионе и граничащих с ним странах. По нашему мнению, эти факторы, в силу своего детерминизма, определяют важные характеристики изучаемого пространства: характер взаимодействия с внешним миром, экономическое развитие, степень склонности к экспансии и т.п. Использование миссионерами новейших средств передачи информации предоставляет им возможность вовлечь в сферу своего влияния все большее число людей, выводя этот фактор в ряд значимых элементов геополитики.

На особую роль религии  в современных процессах мироустройства обратил внимание С.Хантингтон, профессор Гарвардского университета, сформулировавший идею «третьей волны» демократии в мире. Первая волна, которая поднялась в 1820-е годы и закончилась образованием диктатур 1920-х, была по преимуществу североамериканским и европейским явлением, брала свое начало во Французской революции. Вторая волна последовала за победой союзников во Второй мировой войне, результатом ее стали демократии в Западной Германии, Италии, Австрии, Японии, Корее. В Турции, Греции и в большинстве стран Латинской Америки усилились демократические тенденции. По мнению Хантингтона, обе эти волны были связаны со странами — прежде всего с Соединенными Штатами, — в которых доминировал протестантизм. Третья волна демократии, которая длится по сей день, началась после падения португальской диктатуры в 1974 году и носит по преимуществе католический характер. Демократической стала Испания, волна захлестнула Южную Америку, затем Центральную, в 1980-е годы — Юго-Восточную Азию. Все это привело к революции 1989 года в Центральной и Восточной Европе, причем в авангарде событий оказались Польша и Венгрия. «Будущее третьей волны, — пишет Хантингтон, — зависит, следовательно, от того, насколько западное христианство сумеет проникнуть в страны, сейчас, вовсе или почти им не затронутые, и от того, насколько прочно демократия утвердится там, где христианство не определяет сознание общества...». Особого внимания заслуживает статья С.Хантингтона «Столкновение цивилизаций?!», в которой автор предположил, что в XXI в. движущей силой международных отношений станут конфликты между цивилизациями. Следует отметить, что само определение цивилизаций неоднозначно. Так, С.Хантингтон классифицирует их по принадлежности людей к той или иной религии, академик Н.Моисеев — по отношению к модернизации общества. Классик цивилизационного «постижения истории» А.Тойнби, хотя и использовал многофакторный подход, близок к приданию религии главной роли в цивилизационной детерминации.

Таким образом, исследование подтверждает: религия относится  к числу особенностей, определяющих, точнее, моделирующих облик той или иной цивилизации, а следовательно — геополитическую карту мира.

Следовательно, концептуально  современная геополитика может  быть определена не только как объективная  подчиненность политики государства  ее географическому положению, но также  как способность нации, в зависимости  от совокупности объективных и субъективных материальных и духовных факторов, осуществлять контроль над пространством  своих жизненных интересов, чаще всего не совпадающим с границами  данного (национального) государства.

Такое определение геополитики  является важным, поскольку намечает общие рамки, в которых взаимодействуют  миссионерская деятельность и геополитика.