МАЗМҰНЫ 
 

КІРІСПЕ………………………………….............…………………….……..…3

1 АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНЫҢ  ТУРИСТІК ГЕОГРАФИЯСЫ..............................4

1.1 Географиялық орны, тарихы………………………………………...…......4

1.2 Табиғаты………………………………………………………………….....5

1.3 Аудандар бойынша туристік рекреациялық  мүмкіншілігі……....….…6

2 ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ………………………....10

2.1 Халқы……………………………………………………………..…….......10

2.2 Экономикасы…………………………………………………………….....13

2.3 Облыстың туристік  инфрақұрлымының қазіргі жағдайы……………….16

3 ОБЛЫС ТУРИЗМІНІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ПОТЕНЦИАЛЫ...........................................................................................……20

3.1 Облыстағы туризм дамытудың проблемалары мен мәселелері…………20

3.2 Ақтөбе обылысының туризм дамытуының жаңа бағыттары……………22

ҚОРЫТЫНДЫ……………………………………………………………….…31

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ……………………………...…32 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

КІРІСПЕ 

      Туризм  – экономиканың, мемлекет пен қоғам дамуының маңызды факторы болып табылады.Туризмді дұрыс жолға қоя білу қыруар пайда табуға жол ашады. Қазақстанның туризмін экономиканың басымдылыққа ие саласы ретінде қарастыруға болады. Республикада туризм мен спортты дамытудың мемлеккеттік бағадарламалары қабылдануда. Шетел тәжірибесінен белгілі болғандай егер мемлекет тарапынан дұрыс және тиімді саясат жүргізілетін болса туризм өзін өзі қамтамасыз ететін және де бұл нарықтың белгілі бір дәрежеде дамуына әкелетін жүйеге айналады. Қазіргі кезде қоғамның рекреациялық іс-әрекетке назары ауып отыр. Бұл құбылыс қызмет көрсету көлемінің кеңеюіне, халықтың білім деңгейінің көтерілуіне және халықтың материалды жағдайының жақсаруына байланысты көптеген дамыған индустриалды мемлекетерде жүріп жатыр. Қазіргі таңдағы еңбек түрінің өзгерісі, адамның жүйке жүйесіне әсер ететін қысымның көбеюі, қоршаған ортаның экологиясының бұзылуы, адамның физикалық және рухани күш-қуатын қалпына келтіруге деген қажеттілігінің өсуі және бос уақыттың болуы жергілікті тұратын жерден тыс рекреациялық іс-әрекетпен айналысатын халықтың санының өсуіне әсерін тигізді. Осыған орай қазіргі кездегі маңызды мәселелердің бірі – халықтың демалуына жағдай жасау болып табылады.

    Туризм  өзінің масштабтарымен, көпшілігімен, халықаралық және әлеуметтік сипатымен  қоғам өмірінің әлеуметтік және экономикалық жағдай-ларына әсер етеді. Туризм саласының қоршаған ортаға, аудандардың экономикасы мен халықтың тұрмыстық жағдайына жағымды қуатты әсері анықталды. Туризмді дамытудың негізгі мақсаты – оның жоғарғы рентабельді индустриясын құра отырып, кіріс беретін салаға айналдыру.

   Осы мақсатта әлемдік деңгейде табиғи-рекреациялық ресурстарды негізге ала отырып, туризмнің көптеген түрлері дамуға ие болады. Көп жағдайда барлық дерлік мемлекеттердің табиғи-ререацияалық әлеуеті бар. Дегенмен, олар оны мақсатты түрде игеріп, орнықты дамыта алмай отыр. Әлемнің барынша дамыған елдерінің туристік бағыттағы жеткен жетістіктері, саланы дамытудағы ерекшеліктері, басты бағыттары мен маңыз беретін тұстарын тану арқылы көптеген жаңа қырларын танимыз.

      Бүкіл дүниежүзілік туристік ұйымының маркетингтік қызметтері зерттеулерінің мәліметтері бойынша Ақтөбе облысында туризмді дамытудың мүмкіндіктері мол. Менің курстық жұмысымның тақырыбы Ақтөбе облысының туристік потенциалы. Ақтөбе облысының туризм жағдайы даму үстінде. Жұмыстың зерртеу нысаны – Ақтөбе облысының туризмінің дамуына үлес қосатын туристік саласы.

    Жұмыстың  мақсаты – Ақтөбе болысының  туристік потенциалын көрсету және облыстағы  туризмнің жағдайы мен даму перспективаларын қарастыру. Ақтөбе облысының туристік инфрақұрылымына сипаттама беру және дамыған туризм түрлерін қарастыру.

    Жұмыстың  міндеттері: 

• Ақтөбе облысының туризм дамуы жайлы толық мәлімет беру;

•  қандай  табиғи ресустарға бай екенін  анықтау;
• туризм түрлеріне сипаттама беру;

    Зерттеу әдістері:

• мәліметтерге сәйкес ақпарат көздерін алу;
• алынған ақпаратқа салыстырма жұмысын жүргізу;
• соңында түрлі бағыт бойыншы талдаулар жасау;

  Облыстың  туризмі Ақтөбе обылысының әкімшілік тарапынан қолдау табуда. Облыста туризмнің дамуына көптеген мүмкіншіліктер бар. Олар табиғи рекреациялық ресурстар, тарихи-мәдени ескерткіштер. Бүгінгі күні туризмнің инфрақұрылымы, сервис деңгейі нашар дамыған, екінші буындағы білікті туристік кадрлар жетіспейді, автомобиль жолдарының, көптеген мәдениет және тарих ескерткіштерінің қанағаттанғысыз жағдайы, батыстық туристің біздің өлке туралы хабарының аздығы, туризмнің негізгі көрсеткіштерін есептеу әдістемесінің жетілмегендігі, облыстың кейбір аудандарындағы экологиялық жағдайдың қолайсыздығы.

      Шыны керек, туризм индустриясын дамыту сан-салалы жұмыстарды жолға қоюдан басталады. Ең бірінші біз өз өңірімізді шетелдіктерге барлық жағаынан таныстыруымыз керек. Олардың қызығушылығын тудырып, туризмды дамыту туралы жаңа бағыттар ашу керек. Сондықтан біз облыстағы инфроқұрлымды дамытуымыз керек және туристік объектілерді тарихи және мәдени ескерткіштерді, табиғи ресурстарды тиімді пайдалануымыз қажет. Қазіргі таңда Ақтөбе облысында туризімнің қарқынды дамуына бағытталған, тиімді бағдарламалар жасалынып, әрі біртіндеп атқарылуда. Осы бітіру жұмысымда мен Ақтөбе облыстық түризімнің қазіргі  жағдайы және болашағы, оның дамуының ерекшеліктері, мәселелері мен оларды шешу жолдарын қарстырдық.  . Ал Ақтөбе облысы болса қазіргі туристердің барлық сұраныстарын қанағаттандыра алатын, ерекше туристік мүмкіншілігі бар орталық болып дамып, жетіле алады. Өйткені облыстың басқа аймақтармен салыстырғанда төмендегідей өзіндік ерекшелігі бар, олар: Экономика салаларының дамуы; тарихи-мәдени ескертіштердің ерекшеліктері; Мұражайлардың, мәдени-көңіл көтеру орындардың, этнографиялық жүйелердің болуы. Сонымен Ақтөбе облысы қазіргі кезде мықты туризм инфраструктурасын дамытуға арналған барлық ресурстар мен факторларға ие. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  1 АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНЫҢ ТУРИСТІК ГЕОГРАФИЯСЫ 
 

    1.1 Географиялық орны, тарихы 
 

   Ақтөбе  облысы материктің тереңінде орналасқан, Қазақстанның батысында 300 мың кв. километр бар үлкен аймақты алып жатыр. Солтүстігінен оңтүстігіне  қарай 700 километр алып жатыр, шығысынан батысына қарай 800километрге созылып жатыр, Орал көлінен бастап Арал теңізіне дейін созылған. Оның батыс шекарасы жер шарындағы каспий тұрақтылығының ең соңында жатыр, ал шығысы торғай даласы арқылы өтеді. Облыс алып жатқан территориясы бойынша Қазақстанның тоғыздан бір бөлігін құрайды және үлкен Европа мемлекеттерімен бәсекелесе алады. Рельефне қарай облыс территориясын 5 геоморфологиялық аудандарға бөле аламыз: Мұғалжар таулары, Орал-Ембі алқабы, Торғай жазықтығы, үстірт алқабы, Каспий тұрақтылығы. Мұғалжар таулары бұл кішкене жоталар мен аласа беткейлер тобының меридионалдық тізбесі болып табылады. Мұғалжар таулары Европа мен Азияны бөліп тұрған, белгі ретінде көрінеді. Бұнда Елек пен Ембі, Хобда, Ойыл, Сағыз, Темір өзендері өтеді. Республиканың солтүстік-батыс өңірінде орналасқан Ақтөбе облысы терістігінде - Ресей Федерациясының Орынбор облысымен, оңтүстігінде - Өзбекстан Республикасының құрамындағы Қарақалпақстанмен батысында - Атырау және Батыс Қазақстан, шығысында - Қостанай, оңтүстік-шығысында - Қызылорда облыстарымен шектесіп жатыр. Облыс 12 селолық, қалалық және әкімшілік аудандарға бөлінген. Аумағында 6 қала, 2 қала типті қалашық бар. Әкімшілік орталығы - Ақтөбе қаласы [1].

   1869 жылы негізі қаланған  Ақтөбе алғашқыда әскери бекініс еді. 1878 жылы Ақтөбеге 28 шаруалар отбасылары келіп, келесі жылы адам саны 488 жетті. 1884  жылы екі училище салынды. Қалада сол кездегі бірден біроқу орны 1907 жылдан бастап ашылған 4 кластық училище еді. 1905-1912 жылдар аралығында салада темір жол училищесі, екі жылдық педагогикалық курстар, қыздар гимназиясы, ep мұғалімдер семинариясы ашылып, жаңа ғимараттар бой көтерді. 1937 жылы қалада екі қатарлы үйлер салына бастады.

    Жер бедерінің сипатына қарай облыстың аумағы 5 геоморфологиялық аудандарға бөлінеді: Мұғалжар таулары, Орал-Жем үстірті, Торғай-Арал маңы жазығы, үстірт беткейі және Каспий сырты ойпаты. Оңтүстік Оралдың жалғасы болып есептелетін Мұғалжар таулары /Орал тауынан Жайық өзенінің аңғарымен бөлінген/ облыстың орталық бөлігінде орналасып, меридиандық бағытта 450 шақырымға, солтүстік ендікте 48 градусқа дейін көлбеген, бұл тау жотасы бір-бірінен тау етегіндегі кең ойпат бөлген солтүстік және оңтүстік бөліктерден тұрады. Шамамен 50 "градустық солтүстік ендікте аяқталатын Солтүстік Мұғалжар Елек пен Ырғыз өзенде арасындағы ені 200 шақырым кеңістікті алып жатқан өркеш төбелі биіктіктер. Солтүстік Мұғалжар Op өзені арқылы батыс және шығыс тармақтарға бөлінген. Солтүстік Мұғалжардың батыс тармағы Орал тауының орталық және cy айрығы бөліктеріндегі, теңіз деңгейінен биіктігі 440-460 м. жалғасы болып жатқан үстірті секілді. Үстірт cy айырығынан батысқа қарай ағынды сулармен тілімденіп, ұсақ шоқыларға айналғаң ал шығысқа қарай Op өзенінің сол жақ салаларымен тарамдалып, төбешікті жазыққа ұласады, оның бастауындағы биіктігі 509 м. Солтүстік Мұғалжардың шығыс қанаты /Op және Ырғыз өзендерінің арасы/ теңіз деңгейінен биіктігі 340 м жететін біркелкі жазық болып келеді де, Op өзеніне таман төмендей түседі. Өзен аңғарының етегінде мүжіліп, бөлшектенген жерлер кездеседі. Оңтүстік Мұғалжар жоталы таулардан тұрады және ол облыстағы ең биік аймақ болып табылады. Оның басты тізбегі - сол Мұғалжар жотасы оған иек артып жатқан Орал-Жем үстіртінен 200-300 м. биікке көтерілген. Оның кейбір неғұрлым сүйрік тұстары теңіз деңгейінен 450-650 м биіктікте. /Бақтыбай тауы 657 м/. Оңтүстік Мұғалжардың шығысы жатықтанып, аласа келеді, оларда биіктігі 20-30 м шамасында сирек төбешіктер тізбектері кездеседі. Теңіз деңгейінен 280-300 м биікте жатқан бұл жайпақ үстірттер Ырғыз өзенінің оң жақ салаларымен енсіз, терең алқаптарға тарамдалған. Орал-Жем үстірті облыстың батыс өңірінің үлкен бөлігін алып, көптеген өзендермен және Ойыл, Сағыз, Жем бассейндерінің yaқытша ағын суларымен жыраланып, бөктерлі-төбешікті жазықтыққа айналған. Олар өзеннің cy айрықтарында теңіз деңгейінен 400-500 м биіктікке жетіп солтүстік-шығыста, өте біркелкі болмаса да батыс пен оңтүстік-батысында әркелкі келіп, 100 м дейін төмендейді. Үстірттің бедеріне тән жағдай - биіктігі 100-150 м болатын Сағыз бен Жем өзендері арасында останцо-эрозиялық бөктерлер, сол сияқты денудация-эрозиялық процестердің үзіліссіз өтіп жатқандығын білдіретін түрлі биіктегі денудациалық-эрозиялық төбешіктер, адырлар, шоқылар. Адырлар арасындағы кең ойпаттарда шағылды және адыр-бұдырлы құмдар, ойыл, сағыз және Жем өзендері алқаптарындағы құмдар немесе сортаңдар жатыр. Сонымен бірге үстірттің осы бөлігінің жоғары жағында бос сулар кездеседі. Торғай-Арал маңы төрткүл жазықтығы (Торғай үстірті) облыстың шығыс бөлігін алып жатыр. Оның биіктіктері батысы мен солтүстік-батысында теңіз деңгейінен Мұғалжар тауының баурайында 320-280 м., оңтүстік-шығыс бөлігінде яғни Торғай, Ырғыз өзендерінің аяғында және Шалқар-Теңіз кеңістігінде небәрі 70-50 м. Үстірттің рельефіне ондаған метр биіктігі бар тік жарлар, кейбір жерлері cy арналарымен тілімденген төрткүл биікгіктер болып келеді. Үстірттің бетінде, әсіресе, Торғай, Ырғыз, Өлкейек өзендерінің аяқтарында және Арал маңының терістігінде бос сулы көл ойпаттар, сортақты құйылыстар мен тақырлар көп. Жазықтың оңтүстік бөлігі – Арал маңы ойпатындағы биіктіктер 80-150 м. аралығында құбылады. Мұндағы алқаптарды көлем, құмдар алып жатыр. Солардың ішінде ең ірілері Ұлықұм, Kіші құм. Өсімдіктер өскен төбе құмдардың  елеулі   бөлігі Үстірттің шыңшоқысы, Шағрайжоны және Ырғыз өзенінің төменгі маңы. Ақтөбе облысының туризм жағдайын бақылап қарастырғаннан кейін біз облыста ішкі туризмге қарағанда сыртқы туризм жақсы дамығанын байқадық. Осы мәселені шешу үшін бізге облыс шеңберіндегі туризмді дамыту қажет [4].  
 
 
 

  1.2 Табиғаты 

   Климаты. Облыс құрылқтан шалғай, мұхиттар мен биік таулы жүйелерден алыста жатыр. Қыста аумақ Сібір антициклонының ықпалында болса, жазда жылы, шөл даланың құрғақ субтропикалық ауасы кедергісіз, еркін жетеді. Облыстың климатына құрғақ континенталдық сипат тән.

   Aуаның температурасы. Облыстың аумағында ауаның орташа жылдық температурасы солтүстікте /Родников кенті/ 2,8 градустан оңтүстікте /Ақтұмсық/ 7,8 градусқа дейін құбылады. Жыл ішіндегі aya температурасының барысы қыста тұрақты аязды күндермен көктемгі қысқы күндерден кейін жеделдеп, ыстық жазға жалғасуымен сипатталады. Ауаның айлық неғұрлым төменгі орта температурасы -12°, -18° қаңтар және ақпан айларында. Температураның ең төменгі абсолюттік шамасы кейбір жылдары - 48 градусқа дейін түсіп кетеді. Жылдың, ең жылы айы шілде, бұл айда ауаның орташа температурасы 26,4 градусқа. Ең жоғары абсолюттік температура 44 градус /Ақтұм-сықта, 5.8.1955 ж./ тіркелді. Ауаның орташа тәуліктік температурасының 0 градустан ауысуы көктемде әдетте 25-31 наурызда оңтүстікте және солтүстікте 6-10 сәуірге келеді; күзде тиісінше 1-10 қараша мен 29-31 қазанда. Орта тәуліктік температурасы 0 градустан артық болатын күндер саны 200-ге жуық. Аязсыз кезең облыстың солтүстігінде 130-140 күнге, оңтүстігінде 150-160 күнге созылады.

   Атмосфералық  жауын - шашын. Облыс аумағында орташа жылдық ылғал мөлшері 160 мм-ден 360 мм-ге дейін құбылып, ең аз ылғал Үстірт жазығына түседі. Кейбір жылдары жауын-шашын жылдық орташа мөлшерден елеулі түрде ауытқып тұрады. Жыл бойы ылғал тегіс түспейді. Оның негізгі мөлшері жылы мерзімге келіп, салқын кезде жауын шашынның жылдық мөлшерінің шамамен 30 - 40% ғана түседі. Ылғалдың айлық мөлшерінің ең молы маусым немесе шілде айларына келеді: жауынның айтарлықтай тағы бір көп мөлшері-қазан айында. Ылғалдың ең азы - ақпан айы [44].

       Өсімдігі. Түр-тұқымына қарағанда облыста өсімдік ѳте-мөте әртүрлі. Мұнда тамырлы өсімдіктің 417 тегіне, 92 тұқымдасына жататын 1057 шамасында түрі шығады. Шөп биіктігі негізінен екі түрмен сипатталды: далалықта - дақылдық, қуаң далада - жусанды өсімдіктер. Облыстың солтүстік құрға далалығында болғандықтан, негізінен дақылды әртүрлі /бетеге-ақселеулі/ шөп өседі. Оның сортаң жерлері-кәдімгі бетеге, ақ және қара жусанды. Мұғалжардың тастақты беткейлерінде сирек кездесетін бұталар мол. Таудың өзенді аңғарлары мен қойнауларында көктерек, қайың өскен. Op, Жем және Елек өзендерінің cy айырық жерлерінде қайың шоғырлары бұлақ суларымен қоректенетін батпақты жерлерді жиектеген. Шөлейт өңірде жусанды-дақылды шөптер өседі.