Діни туризм

Діни туризм

1.1.Діни турист -өзінің  тұрғылықты жерінен жарты жылдан көп емес уақытқа,діни сенімдеріне байланысты қасиетті жерлерге сапар шегеді. Діни туризм,негізінен, екі топқа бөлінеді:

• Зиярат ету
• Экскурсиялы- танымдық бағыттағы діни туризм

Зиярат ету туризмі- сенуші туристердің қасиетті жерлерді аралауға, оларға табынуға ұмтылуы.

Зиярат етудің себептеріне  келесілерді келтіруге болады:

• Физикалық және рухани жайсыздықтардан аластану;
• Туған-туықандары үшін жалыну;
• Болашақта сәтті болу;
• Құдайдың алдында парызды орындау;
• Күнәларынан арылу;
• Оған берілген бар жақсылық үшін ризашылығын білдіру;
• Діни сенімділігіне адалдығын білдіру;
• Дінге өзгелерді тарту мақсатымен;
• Өмірдің мәнін түсіну мақсатымен.

 

Зиярат ету - адам мен шынайы өмірдің арасындағы ерекше қарым  қтынас. Зиярат етудің мақсаты: қандай да қиындықтарға тап болмаса да, адамдардың шынайы ниеттерімен сеніп, саяхаттауы,материалды қажеттіліктерден рухани азық үшін бас тарту.

Индуизм, православие және католицизмде көбіне жаяу жүру кең қолданылады.

Адамдар көбіне өздерінің  күнделікті жағдайларында салт дәстүрлерін орындауға мұршалары болмаған жағдайда зиярат етеді.

«Зиярат (поломничество)»  термині, филологтардың айтуы бойынша  «пальма» деген сөзден шыққан дейді. Себебі "Вход Господень в Иерусалим" мейрамы кезінде Әулие жерден келген ең алғашқы христиан зиярат етушілері, осы пальма ағашының жапырақтарын алып келген дейді. Иисус Христос  Иерусалимге триумфальды келіп жеткенде, сенушілер оның жолын пальма жапырақтарымен безендірген екен.

Ресейде бұл мейрам «Вербті жексенбі» деген атауға ие болған.

Жалпы, зиярат етудің дәстүрлері тамырмен тереңге жетеді.

Үндістанда байырғы кезеңдерден  қасиетті жерлерге зиярат етіп, осы ісімен олар әртүрлі әулиелерінің таза энергетикасын сіңірген.

Ежелгі Грецияда елдің  әр бұрышында тұратын адамдар, Дельфадағы храмда тұратын көріпкел Пифияға жорамал тындау үшін баратын.

Орта ғасырларда зиярат ету  кең көлемде тарала бастады .Пилигримдердің Палестинаға саяхаты б.з.б III ғасырда  басталды.Император Константин кезінде Иерусалимде бірнеше храмдар салынған еді.Мысалы, Храм Гроба Господня.

XV ғасырларда Еуропадағы  зиярат етушілерге арнайы маршрут  немесе «жол» жасалынды. Ол  Рона аралдарынан Иордан өзеніне  дейінгі аралықты қамтыды. Дегенменде  ең алғанқы зиярат маршруттар  немесе «итенирарии» VIII ғасырда  Византия елінде, грек тілінде  жазылған. Пилигримдердің араларындағы  ең танымал итенирарии «Антиохиядан  Иерусалимге дейін, Сирия,Финикия және Палестинаның қаситті жерлері туралы қысқаша сипаттама»еді. Бұл итенирарииді XII ғасырда византиялық Иоанном Фокой жазған. Крестік сапарлар Әулие жерге зиярат етуді салтқа енгізді.

Қазіргі таңға ІТО сараптамасы бойынша бұл жерге200 млн. адам зиярат етеді.

Зиярат ету туризмінің негізгі аймақтары:

• ТМД православты республикалары:Ресей, Украина,Белоруссия,Молдова;
• Католицизм және протестантизм доминаты болып келетін шетел Еуропасы;
• Христианства доминаты болатын Солтүстік Америка ;
• Христианства және жергілікті халықтың сенімі басым Латын Америкасы;
• Ислам діні басым Солтүстік Африка;
• Ислам басым, бірақ христианства және ұлттық діндер Шығыс және Батыс Африка;
• Ислам діні ,христианстваның анклавтары мен иудаизм басым Батыс Азия;
• Индуизм,буддизм,сикхизма,джайнизм, сонымен қатар ислам Оңтүстік Азия;
• Буддизм,ислам және индуизм анклавтарымен Оңтүстік Шығыс Азия;
• Синтоизм,буддизм және конфуцизм басым Шығыс Азия;
• Ислам,Ламаизм,бон діні доминаты Орта Азия (Тибет);
• Буддизм және ислам дінінің жеке анклавтары басым Орталық Азия.

Християндықтардың негізгі  сенімге үйрету

Християндық- Иисус Христостың өмірімен шығармашылығымен тығыз байланысты. Иисус 30 жасында Иордан өзенінде Иоаннадан дінге қабылданды.Иисус Христос Иерусалимде өзінің апостолы Иудаға сенімді болды.

Християндықтың негізінде  негізгі екі принцип бар,олар: күнәлік идея және кешірімдік идея. Християндықтың негізгі бастамасы- крестке құрмет.Біртін-біртін християндық дін:батыс және шығыс болып бөліне бастады. Шығыс християндық Византия өңірінде дүниеге келді.1054 жылы Ұлы шіркеулердің негізі қаланды.

Библия- християн дінінің  қасиетті жазба кітабы болып табылады.Ол:көне және жаңа заветтен құралған.Жаңа заветке, 27 кітап кіреді:төрт Евангелия, апостолдардың жұмысы,жеті апостол жолдамасы, Павел апостолының 14 жолдамасы, Иоанна Богослованың шынайылығы.

Ең көп християндықтар ең маңызды екі догманы мойындайды:Қасиетті Троицені және Құдайылық-адамдық атты Иисус Христостың екі табиғатын.

Християндықта жеті құпия  бой көтерді:

1. табыну;
2. жан-жақты тану;
3. евхаристия
4. құлшылық
5. неке
6. елеоқұдірет
7. құдіреттілік.

Ресей ғалымдарының айтуынша, ең алғаш орыс провославтық зияраттың  негізі княгин Ольганың Константинопльге крещения жасауға барған сапарынан басталады дейді.

Православты зиярат етушілердің  негізгі орталықтары:храмдар, шіркеулер, қасиетті сулар.

Зиярат ету туралы шешімді  рухани әке немесе өзі қабылдайды. Негізгі зиярат обьектілеі Шіркеулер. Ресейде 313 шіркеулер және 26 РПЦ бар.Ал, жалпы, ТМД елдерінде 183 православты медреселер мен шіркеулер бар.

Ресейде 8 әулиелердің орны бар:  
 
1) Свято Троицкий Серафимо Дивеевский шіркеуі (Серафим Саровский) Нижегород обласында;  
2) Свято Троицкий Александро Свирский шіркеуі (игумен Александр) Ленинград обласында;  
3) Задонский Богородицкий шіркеуі(св. Тихон Задонский) Задонск қаласында, Липецк обласында;  
4) часовня Блаженной Ксении (св. Ксения Петербургская) Смоленск мазаратында Санкт Петербург;  
5) Свято Троицкая Сергиева лавра (преподобный Сергий Радонежский) Сергиев қаласы, Москва обласы;  
6) Свято Введенская Оптина шөлі (преподобный Амвросий Оптинский) Козельске Калужской обласы;  
7) Покровский кафедральный собор (св. Митрофан) Воронежде;  
8) Иоанновский монастырь (св. Иоанн Кронштадский) Санкт Петербургте.

Кейбір шіркеулердің зиярат етушілерді қабылдау кезіндегі ерекшелікьер:

1. Шіркеулер зиярат етушілерді тек алдын ала жасалатын жазба арқылы немесе ұстаздың нұсқауымен қабылданады.
2. Шектеулі немесе шектеусіз уақытқа зиярат етушілерді қабылдайтын шіркеулер.
3. Тұрғызу және тамақтандыруға байланысты қызмет көрсетеін шіркеулер.
4. Шіркеулер тек ерлерді немесе екі жынысты да қабылдай береді.
5. Көрсеткен қызметтері үшін ақы алатын және ақы алмайтын шіркеулер.
6. Музей, библиотека т.б бар аймақта орналасқан немесе ондай аймақта орналаспаған обьектілер.
7. Аймағында жексенбілік мектеп, балалар үйі, патриахалды училищелері бар немесе жоқ шіркеулер.

Ресей мен Украинадағы  орыс православты шіркеуіндегі атақты медреселер.

1. Свято-Троицкая Сергиевтің  лаврасы, ставропигиальді ерлер  медресесі. СергиеРадонежскимен  1337 ж. (Мәскеу областында) ұйымдасқан.  
2. Свято-Троицкий Серафимо-Дивеевский әйелдер медресесі Дивеев (Нижегород обласы), XVIII ғасырда құрылған.. Медреседе Серафим Саровскийдің сүйектері жерленген.  
3. Спасо-Преображенский Соловецкий ставропигиальді ерлер медресесі. XV ғасыр (Соловецкий аралдары).  
4. Свято-Боголюбский ерлер медресесі, 1155 жылы. князь Андрей Боголюбскийдің бұйрығымен құрылған (Владимирский обласы). Ресейдің ең көне медреселеінің бірі.  
5. Спасо-Преображенский Валаамский ставропигиальді ерлер медресесі (Карелия).  
6. Свято-Введенская Оптина шөлі, ставропигиальді ерлер шіркеуі.Онда ұстаздардың сүйектері жерленген. (г. Козельск Калужской области).  
7. Кирилло-Белозерский ерлер медресесі (Вологород обласы).  
8. Свято-Успенская Киево Печерская Лавра, ставропигиальді ерлер медресесі.

Православты шіркеулі ұйымдар 

Православта католицизмге қарағанда  біртұтас шіркеулік ұйым жоқ. Ірі православты шіркеулер өз алдарына дербес (автокефальдер). Қазіргі таңда 15 автокефальді шіркеулер бар. Жалпы православтардың саны 182 млн адам.Олардың ішінде: Украинада 30 млн, Румынияда 20 млн, Грецияда 9,5 млн, Сербия және Черногорияда 7 млн, Болгарияда 6 млн, Белоруссияда 5 млн, Молдовада 3 млн, Ұлыбританияда 400 мың., Францияда 260 мың., АҚШ та 7 млн., Швейцарияда 70 мың., Италияда 36 мың. Ескі сенушілер дүние жүзінде 3 млн жуық.

2.3. Буддизм дініндегі  діни туризм.

Буддизм үш әлемдік діндердің  ішіндегі ең көнесі болып табылады. Буддизм әлемі Оңтүстік, Оңтүстік Шығыс, Шығыс Азияның көпшілік елдерінде және де Ресейде тараған. Батыс Еуропада буддизмнің храмдары көптеп кездеседі. Ғалымдардың пайымдауы бойынша қазір дүние жүзі бойынша 325 млн буддистер бар. Бұл буддимді екінші дін ретінде ұстанатындарды қоспағанда. Келесі статистикалық мәліметтерге қарағанда буддисттердің саны жарты млрд. Азияда 320 млн. жуық, Америкада шамамен 1,5 млн., Европада - 1,6 млн., Африкада шамамен 38 мың. Басқа елдерде: Японияда - 72 млн адам,Таиландта - 52 млн. Мьянмада - 37 млн., Вьетнамда - 35 млн., Китайда - 34 млн., Шри Ланкада - 12 млн., Корейде - 12 млн., Камбоджада - 7 млн., Индияда - 82 млн., Лаоста - 2,4 млн.,Непалда - 1,3 млн., Малайзияда - 3 млн.

Буддизмнің шығу тарихы мен  негізгі сенмдері.

Шуддходана патшада ұл туылды.Оның есімі Сиддхартха Гаутама еді. Жас кезінен бастап балгерлер оның рухани ұстаз болатының аңғарып жүретін. Сонымен жас ханзада 29 жасқа келіп жеткенде, оған:

1. Кәрілік
2. Ауру
3. Өлім ,- келеді.

 

Ханзада өз көзіне өзі сене алмады. Шынайы өмір оның қолында болды. Өзінің төртінші саяхатында ол бір егде жастағы кісіні көреді. Көмекшісі оған бұл кісі ел мен жерді аралап, қайта жаңғырудан арылғысы келетінің айтады. Көргеніне таң қалып, Сиддхартха хандықты тастап, сапар шегіп кетеді.Ханзада алты жыл көлемінде ел аралап, өзге діни ұстаздармен сөйлеседі.

Ол ешқандай да бір қиыншылықсыз өмір сүруге болады ма екенін білгісі келді.

Бір куні ол ағаштың астында отыран кезде оған керемет ой келді.Ол ағаштың аты Бодхи болатын. Сол уақыттан бастап Сиддхартха Гаутама ханза Будда болды. Бар тіршілікке деген жаншырлық Будданы құлшылық етуге итермеледі.

Будданың негізгі мақсаты  НИРВАНА болды.Нирванаға жеткеннен кейін карманың заңдылықтары жойылатын болды және де сенушілер қайта жаңғырудан құтылар еді.  
 
Будда өмірден 80 жасында өтті. Өлімінің алдында ол: «Мен сендерді қиындық пен қайғымен күрес, қиындық пен қайғыны жоюға».

Будданың өлімінен кейін  үш собор соғылды.Бірінші соборда шәкірттері Будданың айтқан сөздерін ауыздан ауызға жеткізді. Кітіп ретінде бұл тек б.з. I ғасырында шықты.  
 
Буддизмнің кананы Трипитака ( үш ақылдың себеті) деп аталады.  
 
1) Виная питака – Монахтық тәртіп және дисциплина туралы тексттер. 2) Сутра питака – Будданың өсиеттері 3) Абхидхарма питака – заңдардың систематикалық түрдегі көрінісі.

Буддизм индуизге ұқсас реинкарнация концепциясына негізделген. Осы  концепцияға сәйкес жақсы істер, жақсы кармаға, жаман істер жаман  кармаға алып келеді. Бірақ, буддизмнің трактовкалары мәңгі өмірді жоққа  шығарады.Себебі, олардың сенімдері бойынша қайта жаңғыру жаңа қиыншылықтармен байланысты дейді.Бұл цикл нирвнаға жеткенге дейін болады.

Дүниеде мәңгі әрі тұрақты ешнәрсе жоқ, Құдайлардың өзі де өте ұсақ ағзаларға ауысуы мүмкін деййді. Карма бәріне қатысты.

Буддизмде алты ғалам, алты патшалық түсінігі бар:

1. Құдайлар ғаламы (дэвов);
2. Жындар ғаламы(асуров);
3. Адамдар ғаламы;
4. Жануарлар ғаламы;
5. Аш рухтар ғаламы;
6. Тозақ ғаламы.  
    
   Бұнын барлығы бірлесіп, сансары(қиындық) шеңберін құрайды да, әр ғаламда өмір сүреді.Бұл шеңберден тек нирванаға жетіп қана құтылуға болады.