Тыныс алу мүшелерә

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ   УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ  С.Д.АСФЕНДИЯРОВА

 

Тыныс алу  ағзаларының дамуы

 

Тақырыбы:

 

Кафедра:  Қалыпты анатомия

 

Орындаған: кәрімбердиева а

Факультет: МПФ

Тобы: Қдс 12-001-02

Қабылдаған: Ахмад Н.С.

 

 

Алматы 2013

2

 

 

 Орындаған:

Кәрімбердиева Айдана

 

 Қабылдаған:

Ахмад Нұргүлім

Сагидулаевна

 

             Кафедра :     Қалыпты   анатомия

3

 

Жоспары:

 

•              I .Кіріспе
•            II. Негізгі бөлім
• Тыныс ағзаларының анатомиясы
• Тыныс алу ағзарының жіктелуі
• Тыныс ағзаларының дамуы:

           а) Жаңа туған балаларда дамуы

          б )Ересектерде дамуы

• Тыныс жүйесінің басқа ағзалармен байланысы
• Шыгыс медицинасында
• Тынысты  өлшейтін құралдар
• Тыныс жаттыгулары
• III.Қорытынды бөлім
• Қолданылған әдебиеттер тізімі

4

 

К і р і с п е

 

     Ғылымдар ішінде Адам құрылысын оқып-үйренуде ең маңызды ғылым саласының бірі,ол- анатомия.Адам организмінің жеке мүшелерінің өмірлік процестерін,функциясы мен қызметін зерттейтін ғылым бүкіл организмнің де қасиетін анықтайды.

       Жаңа туған  нәресте ер жетіп,үлкен адам  боламын дегенінше бірнеше жыл  өтеді.Осы жылдар арасында бала  өседі,жетіледі.Оның дұрыс тәрбиеленуі  үшін организмнің жастық және  даму ерекшеліктерін,оған не пайдалы,денсаулығын  сақтау үшін не істеу керек  екендігін білу керек.Тыныс ағзалары- ең маңызды адам өмірін қамтамасыз ететін жүйе.Сондықтан бұл жүйенің дамуын білу өте маңызды.

5

 

Тыныс ағзаларының анатомиясы

 

Тыныс жүйесі:

 

• Ауа өткізуші жолдар

 

• Өкпе

 

• Сүйек- бұлшық ет жүйесі элементтерi

 

 

Гүлдана

6

 

Ауа өткізуші жолдар

 

 

   Мұрын

   Көмей

   Кеңірдек

   Бронхтар

   Бронхиолалар

 

 

Гүлдана

7

 

Окпе

 

• Бронхиолалар
• Альвеола капшыгы
• Окпелiк канайналым шенберiнiн Артериялары,
• Веналары,
• Капиллярлары

 

8

 

Суйек-булшыкет жуйесiнiн элементтерi

 

• Кабырга
• Кабыргааралык булшыкет
• Диафрагма
• Косымша тыныс алу булшыкеттерi

9

 

Тыныс агзалары

10

 

Тыныс агзаларынын жана туган балаларда  дамуы

 

           Iште дамуында 5айлыгында кеуде куысынын алдымен-элсiз,одан кешiрек жиiрек-минутына 30-40 рет согысы естiледi.Ол сыртынан суйыктыкпен коршалгандыктан,окпелiк тыныс алу алдымен ауада емес,сулы ортада дамиды.Кiндiк кескеннен сон организмге отттегi келуi жэне онын комiртегiден босауы токтайды.Кiшкене уакыт iшiнде кандагы комiр кышкылы тез котерiлiп,ал оттегi молшерi азаяды.

11

 

       

          Комiркышкыл газынын коптiгi тыныс алу орталыгын коздырады, ал оттегi жеткiлiксiздiгi артерия кабыргасында орналаскан оган сезiмтал рецепторларга эсер етедi жэне тыныс алу булшыкеттерiнiн рефлекторлы кыскаруын стимулдейдi. Осынын нэтижесiнде бiрiншi тыныс алу пайда болады: ауа окпе енедi,оны кенiтедi,окпе копiрiшiктерiнiн жартысын толтырады. Осылайша окпелiк тыныс алу басталады. Онын сенiмдi белгiсi-нэрестенiн алгаш жылауы. Жана тугандарда кабырга орналасуы дем дэрежесiне байланысты.

         Тостiн томенге не жогарыга козгалысы тек кеуде куысынын колемiн кiшiрейтедi. Баскаша айтканда, кабырга аралыктарынын кыскаруы дем алуды шакырмайды. Сондыктан,жана туган нэрестелерде негiзiнен тыныс алу диафагма кыскаруында, эсiресе,мойын булшыкеттерiнiн кыскаруында орындалады. Нэресте окпесiнiн эластикалык касиетi томен, салыстырмалы улкен. Тыныс алуда созылуы онын колемiн тек 11-15мл улгайтады.Осыншама оттегiн коп кажеттiлiгi ушiн нэрестенiн тыныс козгалысы оте жиi болуы тиiс.

 

 

12

 

       Тыныштыкта олардын жиiлiгi минутына 50-60 рет,ал минуттык тыны колемi 600мл.Жылаганда онын жиiлiгi 100-150ге дейiн котерiледi. Туылганнан  8-10 куннен сон окпе колемi улкейедi.Окпенiн улкеюi майда бронх бутактарынын  катаюына жэне окпе копшiршiктерiнiн пайда болуына байланысты.1 жаста окпе салмагы 150г.,ал колемi 250-280мл-ге жетедi. 1 жылдын екiншi жартысында тыныс козгалысы екi есе улкейедi. Газдар мен каннын жэне ауанын алмасу интенсивтiлiгi кiшкене кезде

    ересектерге караганда томен болады.

    Улкендерде тыныс алган ауа

    16,4% оттегi жэне 4,4%

    комiр кышкыл газын

    курайды,ал 1 жаска

    дейiнгi балаларда – 18%

    оттегi жэне 2,4% комiр кышкыл газы.

 

    1 жылдан сон кеуде куысы улкейедi.2 жылда 2-3см, 3 жылда 2см, 4жылда 1-2см-ге оседi.Келесi 2жылда (5жыл 2-4см, 6жыл 2-5см),ал 7жылда кайтадан томендейдi.1жастанг 7жаска дейiн кеуде куысынын формасы озгередi. 6 жылда  коленен диаметрi 3/2см-ге улкейедi жэне алдынгыарткы болiгiнен 15% оседi. 7 жылы окпе кеуде куысынын ¾ болiгiн курайды,салмагы шамамен 350 г. , ал колемi 500мл шамасында болады. Осы жаста окпе тiнiнiн эластикалык касиетi тыныс козгалысын женiлдетiп, ересектердiкiндей жогары, 140-170мл-ге жетедi.

 

13

Ересектердегi тыныс алу ерекшелiктерi

 

     Балаларда жэне улкендерде тыныс козгалысы эртурлi журедi. Улкендерде бар кабыргалары, эсiресе томенгiлерi,омырткадан кигаш томен багытта алшактайды,тостiн жогаргы шекарасы  2-3омырткада орналасса,онын томенгi шекарасы 7кабырга бекитiн 9омырткада.Жана туган нэрестеде  тостiн томенгi шекарасы 6-7 омырткага сай келедi.Ересектерде сыркы кабыргааралык булшыкеттер кабырганы котередi,кигаш калпынан колденен куйге экеледi.

 

14

15

 

Тыныс жуйесiнiн баска агзалармен байланысы

 

•  Журек-кантамыр жуйесi- энергиялык кажеттiлiгi журектiк кыскаруда жэне кантамыр аркылы окпеге кажеттi заттар,окпеден оттегi тасмалданады.
• Булшыкет жуйесi – тыныс булшыкеттерi аркылы тыныс актiн камтамысыз етедi.
• Суйек жуйесi – кеуде куысынын каркасын тузедi.
• Жуйке жуйесi – тыныс актiсiнiн регуляциясын камтиды.
• Ас корыту жуйесi –улкейген бауыр он окпенiн томенгi болiгiн кысады,ал урленген iш окпе экскурсиясын бузады.

16

 

Шыгыс медицинасында

 

• Өкпе меридианы ток iшектiн меридианымен байланысты,ол колдын iшкi жагымен улкен саусактын шетiнде аякталады.

17

 

Тыныс агзаларын өлшейтiн куралдар

 

     Тыныс агзаларын пикфлоуметр куралымен олшейдi.Ол пиктiк тыныс шыгару жылдамдыгын ,ягни сiздiн бронхыныздан ауанын каншалыкты отетiнiн корсетедi.Олар каншалыкты ашык болса,жылдамдык та улкен болады.Калыпты корсеткiштер эйелдерде 400-550л/мин, еркектерде 500-600 л/мин болады. Осы куралмен астманын аскынуын аныктауымызга болады.Пикфлоуметрдi танертен жэне уйыктар алдында олшеген жаксы.Онын олшемi пациенттiн жасы,бойы,салмагына байланысты.

18

 

Пикфлоуметр

19

 

Тыныс алу механизмi

20

 

Я дышу, и значит – я люблю! 
Я люблю, и значит я - живу!  
В.Высоцкий.

 

21

 

Корытынды

 

• Әрбiр адам озiнiн тыныс алуы жаксы болганын кадагалауы керек.Ол ушiн тыныс козгалысынын жагдайына карау керек.Дурыс тыныс алудын бiр жолы –ол кеуде куысынын дурыс калыптасуына,дурыс журуге,танертенгi жаттыгуга конiл болу керек.Дурыс кутiнiп журу керек.

Назарларыңызға рахмет!!!

 

22

 

1