Өнім өндірісінің өзіндік құнын талдау

Автор: Пользователь скрыл имя, 24 Августа 2011 в 07:26, реферат

Описание работы

Өнімнің өзіндік құны – бүл кәсіпорынның өнім өндіруге жұмсалған ағымдағы шығындары. Ол ақшалай және натуральды заттай есептеледі.

Өнімнің өзіндік құнына өнім өндіру өндіріс процесінде жұмсалған еңбек құралдары, еңбек заттары және күшінің құндары кіреді. Барлық шығындарды бір өлшемге келтіру үшін оны ақшалай есептейді.

Работа содержит 1 файл

Копия Диплом про нефтяной компании.doc

— 439.50 Кб (Скачать)
 

      Кестеде кәсіпорындағы 1 тонна мұнай өндіруге жұмсалған шығындардың көлемі көрсетілген. Көріп отырғанымыздай, 2003 жылы 1 тонна мұнайдың өзіндік құны 6160,9 теңгеге тең болса 2004 жылы 5760 теңгеге тең болып      400,9 теңгеге 6,5 %-ке көбейген. Өнімнің өзіндік құнының төмендеуіне біріншіден материалды шығындардың көлемі, 821,7 теңге төмендеуі әсер етсе, екіншіден жанама шығындар 32,2 теңгеге 22,7%-ке төмендеуі әсерінен болып отыр. Алған шығын түрі мысалы амортизациялық шығын көлемінің және т.б. шығындардың артып отыр. Ал осы көрсеткіштерді 2002 жылғы деңгеймен салыстыратын болсақ 2004 жылы 1 тонна мұнайдың өзіндік құн деңгейі төмендеген, яғни 2002 жылға қарағанда 2004 жылы 1592,17 теңгеге 21,7%-ке кеміп отыр. Өзіндік құнның төмендеу кәсіпорындағы өндірілген өнімнің толық өзіндік құнының төмендеуіне әсер етеді. Осы жылғы өзіндік құн деңгейінің төмендеуі кәсіпорындағы үнемді, тиімді жұмыстың арқасында болып отырғанын көрсетеді. Кестеден көріп отырғанымыздай 1 тонна мұнайдың өзіндік құнының төмендеуі оған жұмсалған шығын түрлерінің де: атап айтатын болсақ, материалды шығындар, амортизациялық шығындар, жанама шығындар, еңбек ақы шығындарының кемігенін көрсетеді.

     Кесте 2.2.2

1 тонна мұнай өнімнің өзіндік құн динамикасы

Көрсеткіш 2002ж 2003ж 2004ж Ауытқу
+, - % +,- %
1 тонна  мұнайдың өзіндік құны, теңге 7352,17 6160,9 5760 -400,9 93,5 -1592,17 78,3
 

      Мұнай өнімдерінің өзіндік құн деңгейіне  талдау жасағанда ең бастысы жыл өткен сайын материалдар мен шикізаттардың шығындарының арзандауы әсерінен, өзіндік құн деңгейінің төмендегенін көруімізге болады. Айта кететін болсақ 2002 жылы 1 тонна мұнайдың өзіндік құны 7352,17 теңгеге тең болса, 2003 жылы 6160,9 теңгеге тең болып, 2004 жылы 5760 теңгеге 6,5%-ке азайған. Ал 2004 жылы 2002 жылмен салыстырғанда 1592,17 мың теңгеге 21,7 %-ке кеміген. Сонымен 1 тонна мұнайдың өзіндік құн деңгейін 2004 жылды 2002 жылмен салыстырғанда 21,7 %-ке төмендеуні материалдық шығындардың төмендеуінің әсерінен десек, ал 2004 жылды 2003 жылмен салыстырғанда 6,5%-ке кемуі тек үнемді, тиімді жұмысты арқасында болғандығын көрсетеді.

Жеке  өнімнің өзіндік  құн деңгейіне  талдау

      Жеке  өнімнің өзіндік құнына талдау жасап  отырып, өзіндік құнның өзгерісін, факторлердің әсерін нақтырақ анықтауға болады. Сол сияқты «Қуатамлонмұнай» БК-ның мәліметтеріне сүйене отырып, 1 тонна мұнай өнімнің өзіндік құн деңгейіне талдау жасаймыз.

      Жеке  өнімнің өзіндік құн деңгейіне  факторлердің әсері келесі формуламен анықталады: 

мұндағы  Аі – тұрақты шығындар соммасы, мың теңге

                 Ві -  өнім бірлігіне ауыспалы шығындар соммасы, теңге

                 VВПі - өнім өндіру көлемі, тонна 

Кесте 2.2.3

1 тонна мұнай өнімнің  өзіндік құн деңгейіне  факторлардың

әсерін талдау үшін қажетті мәліметтер 
 

Көрсеткіштер 2003 жыл 2004жыл өзгерісі (+,-)
1. Өнім  өндіру көлемі, мың тонна

2. Тұрақты  шығындар, млн теңге

3. Өнім  бірлігіне ауыспалы шығ-р, теңге

4. 1 тонна  мұнайдың өзіндік құны, теңге

     

1005,4

14986,0

6160,9

21066,4

1763,0

17983,24

5760,0

15960,4

878,5

2997,24

-400,9

-5106

 

     Жоғарыдағы  мәліметтерге сүйене отырып, тізбектеп  қою тәсілімен факторлердің әсеріне  зерттеу жасаймыз.

1.

 
 

2.  

 

                   3.   

                   4. 

      Өнім  бірлігіне шаққандағы өзіндік құнның өзгерісі

           ∆ Собщ = Ca – Cпл = 15960,4 - 21066,4 = - 5106 теңге 

  1. Өнім  көлемінің өзгерісі әсерінен

         ∆ СVВП = Сус1 – Спл = 14661,2 – 21066,41 = - 6405,21 теңге 

  1. Тұрақты шығындар соммасының әсерінен

         ∆ СА = Сус2 - Сус1 = 16361,3 – 14661,2 = 1700,1 теңге 

  1. Ауыспалы  шығындардың үлесі әсерінен

         ∆ Св = Сф – Сус2 = 15960,4 – 16361,3 = - 400,9 теңге      

    Сонымен 1 тонна мұнайдың өзіндік құнның өзгерісі  

          ∆ Собщ = ∆СVВП + ∆СА + ∆Св = -6405,21 +1700,1 – 400,9 = -5106,4 тенге 

2.3.   Тікелей материалдық еңбек шығындарының

деңгейіне талдау 

      Өнім  өндіруге жұмсалған шығындар деңгейінің ең көп үлесін материалды шығындар алады. Материалды шығындар деңгейіне өнім көлемі (VВП) және оның құрылымы (УДі) және бұйымның шығын үлесінің өзгерісі (УМЗі) және сонымен қатар материалдың орташа бағасы (Ці) өнім бірлігіне жұмсалған шығындар әсер етеді.

      Тікелей материалды шығындар деңгейін келесі сурет арқылы көрсетеміз. 
 
 
 
 
 

     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     

Сурет 3.   Тікелей материалдық шығындардың факторлық жүйесінің құрылымдық схемасы 
 
 
 
 
 
 

      Кесте 2.3.1    

Материалды  шығындар деңгейіне  талдау

Шығын түрлері 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл Ауытқу 2004/2003 жылы
Млн. теңге % Млн. теңге % Млн. теңге % +, - %
Шикізаттар  және материалдар 2261,6 53,1 2000,9 52,7 2912,0 55,9 911,1 145,5
Жылу

шығыны

117,97 2,77 368,3 9,7 510,5 9,8 142,2 138,6
Энергия 2,12 0,05 1,52 0,04 14,0 0,27 12,48 9 есе
Қосымша   ұжымдар-дың жұмыстары

Оның ішінде

жүк тасымал

494,0 
 

138,32

11,6 
 

28,0

713,8 
 

93,5

18,8 
 

13,1

1094,0 
 

149,9

21,0 
 

13,7

380,2 
 

56,4

153,2 
 

160,3

Тағы  басқа материалддық шығындар 1383,51 32,5 712,38 18,76 678,9 13,03 -33,9 95,0
Барлығы 4259,2 100 3796,9 100 5209,4 100 1412,5 137,2
 

     Жоғарыдағы  кестеден көріп отырғанымыздай кәсіпорындағы  материалды шығындардың көлемі жыл  өткен сайын көбейіп отыр. Материалды шығындар қатарына жататын шикізаттар және материалдар құны 2003 жылы 2000,9 млн  теңге болса, 2004 жылы 2912 млн теңгеге жетіп, 911,1 млн теңгеге 45,5%-ке көбейген. Шикізаттар мен материалдар құнының көбеюіне олардың сапасы, қажет ету көлемі, бағасының әсерінен болып отыр. Жылу шығындарының көлемі 2004 жылы 2003 жылға қарағанда 142,2 млн теңгеге 38,6%-ке өскен. Оған керісінше энергия қуатын пайдалану көлемі 9 есеге, яғни 2003 жылы 1,52 млн теңгеге тең болса, 2004 жылы 14,0 млн теңгеге тең болып отыр. Қосымша ұжымдардың жұмыстары үшін жұмсалған шығындар көлемі 2003 жылы 713,8 млн теңгеге тең болса, 2004 жылы 1094,0 млн теңгеге дейін көбейген. Тағы басқа материалдық шығындар көлемінің деңгейі 2003 жылға қарағанда 2004 жылы 33,9 млн теңгеге 2,3 есеге азайған. Сонымен материалды шығындар көлемінің көбеюіне:- материалдардың қажетті нормасы, инфляция әсері, шикізат сапасы, баға, тасымал шығыны әсер етеді.

      Жоғарыдағы  кестеге сүйене отырып, материалды шығындар сомасының өзгерісіне факторлардың әсерін тізбектеп қою тәсілімен анықтаймыз.

Кесте 2.3.2

Материалдық шығындарды факторлық  талдау

Өнім  өндіруге жұмсалған

материалды  шығындар

Есептелу  жолы Жалпы соммасы, мың тенге
 
а) Жоспар бойынша

     (2003 жыл бойынша) 

б) Нақты көлемімен  жоспарлы

     құрылым бойынша 

в) Нақты өнім көлемімен         

    жоспарлы  баға және норма

    бойынша 

г) Өнім көлемі және нормасы

   нақты  жоспарлы баға

   бойынша 

д) Нақты шығын  көлемі

     (2004 жыл бойынша)

    

 
∑ (VВПі пл х УРі пл х Ці пл)

   1005,4 х 0,327 х 11,55 

∑ (VВПі пл хУРі плхЦі пл)хКmn

1005,4 х0,327х11,55х1,69 

∑ (VВПі ф х УРі пл х Ці пл)

     1763 х 0,327 х 11,55 
 

∑ (VВПі ф х УРі ф х Ці пл)

      1763 х 0,359 х 11,55 
 

∑ (VВПі ф х УРі ф х Ці ф)

    1763 х 0,359 х 8,23

 
 
3796,9 
 

6416,761 
 

6658,58 
 

7310,19 
 
 

5209,4

 

      Кестеден  көріп отырғанымыздай кәсіпорындағы  өнімді өндіруге жұмсалған материалды шығындардың соммасы 2003 жылы 3796,9 млн теңге болса, 2004 жылы 5209,4 млн теңгеге жетіп, 1412,5 млн теңгеге 37,2%-ке көбейген. Материалды шығындардың көбеюіне әсер етуші факторлерге талдау жасайтын болсақ, яғни материалды шығындардың 1412,5 млн теңгеге көбеюіне қандай фактор әсер етеді соған тоқталамыз.

            ∆ МЗ = МЗф – МЗпл = 5209,4 – 3796,9 = 1412,5 млн теңге

  1. Өнім көлемінің әсерінен

         ∆ МЗВП = 6416,761 – 3796,9 = 2619,861 млн теңге 
     

  1. Өнім  құрылымы әсерінен

         ∆ МЗ = 6658,58 – 6416,761 = 241,819 млн теңге 

  1. Материалдар шығынының үлесі әсерінен

         ∆ МЗ = 7310,19 – 6658,58 = 651,61 млн теңге 

  1. Материалды  және шикізат бағасы әсерінен

         ∆ МЗ = 5209,4 – 7310,19 = - 2100,79 млн теңге 

     Сонымен жоғарыдағы 4 фактордың әсерінен материалды шығындардың өзгерісі

     ∆ МЗ = 2619,861+241,819+651,61-2100,79 = 1412,5 млн теңге

     Тікелей  еңбек  шығындарына  талдау

     Өнімнің өзіндік құнының құрамындағы  тікелей еңбек шығындары ең үлкен  үлесін алады және өзіндік құнның қалыптасуына әсері зар.

     Жалпы тікелей еңбек ақы соммасына  ө тауарлы өнім өндіру көлемі оның құрылымына және жеке өнімнің шығын деңгейіне әсер етеді.

     Сонымен қатар 1 адам сағатқа есептелген еңбек  ақы деңгейіне және еңбек сиымдылығына байланысты болады.

     Жалпы еңбек ақы деңгейіне факторлердің әсерін келесі сцретте көрсетеміз. 
 
 
 

     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     

           Сурет 4. Өнім өндірудегі еңбек  ақы шығындарын факторлы

    талдаудағы  құрылымдық логикалық (схемасы) 

      Тікелей еңбек ақы шығындарының өзгерісіне факторлардың әсерін есепке алу.

  1. Өнім өндірудегі тікелей еңбек ақы соммасы (2003 жыл бойынша)

Информация о работе Өнім өндірісінің өзіндік құнын талдау