Акционерлік қоғамның нарықта қызмет көрсетуі

     ұстанымының себептерін көрсетуі тиіс. Директорлар  кеңесі Аудит жөніндегі комитеттің ұсынымдарды аудиторлық ұйымды белгілеу туралы шешім қабылдағанда есепке алу үшін Акционерлерге тапсырады. Қоғамда оқтын-оқтын, кем дегенде бес жылда бір рет, аудиторлық ұйым ауыстырылып тұрады. Атқарушы орган берілетін қаржылық ақпараттың толықтығы мен дұрыстығына жауап береді [19].

«Эйр  Астана» авиакомпаниясының қызметінің нәтижелері

     «Эйр  Астана» авиакомпаниясы жолаушы  жолы 4,2 млрд.км болды. Жолаушы тасымалдау 2008 жылы 16 % - ға өсті. Жолаушыларды тасымалдау саны 1,3 млн. Адам болып отыр. Жыл соңына дейін 2,4 млн. Адамға жеткізу жоспарланып отыр. Операциялық табыс 359 млн. АҚШ $ - ды құрап отыр. Жолаушыларды тасымалдау 26 % - ға жүк тасымалынан 30 % - ға жетіп отыр. Осы кезеңде 14000 тұрақты тасымал рейсі жүзеге асырылып, орташа тиеу коэфициенті 64 %.

      2008 жылы әуе судалар паркі 21 авиалайнерге өсті. 2022 жылы 63 авиалайнерге жеткізу жоспарланып отыр. Авиакомпания паркін кеңейту Франкфурт, Стамбул және Москва секілді рейс желілігін ұлғайтуда мүмкідік берді. Осы мекеме бойынша 100 % - қ электрондық билеттер қолданысқа енгізілді. Алматы қаласында халықаралық әуежайлардағы самолеттерге техникалық қызмет көрсету үшін ангар ашылды.

      1-кесте

«ЭйрАстана»АҚ табыстар мен шығыстарының2008 жылғы 1 жылғы есебі 

 

     Бұйымның  рентабельділігі – берілген бұйымды  шығарудан түскен табыс пен оның өзіндік құнына қатынасымен анықталады.

Р = (П: С)*100;

П – қызмет көрсету бойынша табыс;

Р –  қызмет көрсету бойынша өнімнің  өзіндік құны.

Р = (66053347:52651420)*100 % = 125 %;

     Бұл рентабельдігінің жоғары денгейде екендігін  көрсетеді.

     Жолаушылар  мен олардың жүктерін тіркеу жұмыстары  ұшу күні жүзеге асады.

     “Эйр  Астана” акционерлік қоғамында  персоналдардың біліктілігін арттыру  курстарына жіберілді. Олардың қызмет көрсету деңгейі авиациялық талаптарға сәйкес келу қажет. Қызмет көрсетуші персонал жолаушыларды тіркеуде қолданатын авиакомпания материалдарына жауапкершілікте болады.

“Эйр  Астана” акционерлік қоғамының  тасымалдау қызметі Қазақстан Республикасының  азаматтық авиациясында қаралған халықаралық келісім – шартпен бекітіліп негізделеді. “Эйр Астана” акционерлік қоғамының негізгі атқаратын қызметі:

1. Жолаушылар мен олардың жүктерін тіркеу;
2. Ұшу купондарын қабылдау.

     Бүгінгі күнде  “Эйр Астана” әуекомпаниясының көптеген компаниялармен серіктестік қатынаста:

     2-кесте

     Тасымалдау  қызметінде жолаушылар жағдайына қарай  көптеген мүмкіндіктер жасалады. Соқыр  немесе саңырау жолаушылар үшін үй жануарлары ит қолданылады.

     Қазіргі уақыттағы техникалық қызмет көрсету  келесі ұшақ түрлеріне куәландырылған:  

- Airbus A318-319 series; 
- Airbus A320-321 series; 
- Airbus A330-200 series; 
- Boeing 737-700 series; 
- Boeing 737-800 series; 
- Boeing 747-400 series; 
- Boeing 757-200 series; 
- Boeing 767-300 series; 
- Fokker 50. 
 
 
 

 

3. тарау Қазақстан  Республикасындағы  бағалы қағаздар нарығы жӘне қызмет кӨрсету  мӘселелері

 
 

1.   Қазақстан Республикасының  азаматтық авиациясында  қызмет көрсету мәселесі және оның нарықтағы ролі

 

     Тоқсаныншы  жылдары жаңа мәселелер туындады. Бұл мәселе Кеңес Одағы ыдыраған соң тасымалдау қызметі болды. Бұл  мәселелер мынадай 3 топқа бөлінді.

• либерализация және макроэкономикалық тұрақтылық;
• институтциональдық мәселелер;
• экономикалық өсу мүмкіндігі және перспективалары.

     Бұл мәселелер сол кезеңде барлық елде болған. Қазақстан бірлескен  елдер арасында лидерлік орынға ала  келген өзінің даму стратегиясын жасақтады.

     2007-2024 жылдардағы Қазақстан Республикасының  тұрақты даму концепциясының принциптері: “Елімізідің тұрақты дамуы – бұл қазіргі ұрпақтың қажеттіліктерін кейінгі ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға қауіп тудырмайтындай етіп дамыту”. Тұрақты даму принципі сонымен қатар, Қазақстан Республикасының 50 бәсекеге қабілетті елдің қатарына ену стратегиясында да атылған. Бүгінгі күні 125 бәсекеге қабілетті елдің ішінде Қазақстан Республикасы 56 орында тұр. Мақсат – Орталық және Шығыс Европа мен Оңтүстік Азия елдерінің өмірлік стандарттарына қол жеткізу.

     Қазақстан Республикасының стратегиясында инфрақұрылымды, оның ішінде дүниежүзілік тауарлар анрығына ала баратын тасымал және байланысты дамыту көзделіп отыр. Бұл мәселе міндетті түрде шешілу қажет. Себебі экономиканы жаһандандыру қажет, бұл деген халықаралық сауданың жоғары қарқынына, капиталды орналастыруға, адам және қаржы ресурстарын жетілдіруді қолға алу деген сөз. Қазақстан Ресупубликасы евроазиялық материктің ортасында орналасқан және тасымал - коммуникалық желісі бар. Оңтүстік Америка – Европа – Оңтүстік Шығыс Азия және Қытай сауда бұрыштары Қазақстандағы тасымалдың жетілуін талап етіп отыр. Бүгінгі күнде Қазақстан Республикасында ішкі сауда айналымы 2008 жылдың 1 қаңтарына дейін, экспорт 10477,8 млн, доллар, ал импорт 1574,8 доллар құрады [20]. 

     

300  % 

250

200              743779

 

150

      735750

100

         472766

50

     

           349969

                   

                 2001  2005    2006       2007  млн.тг

Сурет 1. Негізгі капиталға  инвестиция

     Тасымалдау  саясатының қолданылуы – мемлекет міндеті, әрбір субъект барлық мүмкін заң тетіктерін қолдануға тырысады. Тасымалдау саясатын жасақтай отырып, мемлекет мынадай қадам жасай алады, мысалы, белгілі стандарттарды қамтитын заң базасын жасақтау. Егер компанияның атқарып отырған қызметі бұл стандартқа сәйкес келмесе, оның орнын басқалары басады. Келесі қадам – инвестициялық жобаларға қатыса отырып және тасымалдау кәсіпорында меншіктік үлесін ала отырып, тасымалдау қызметін қатаң түрде реттеу. Дүниежүзілік тәжірибеге сүйене отырып, Қазақстан Республикасында 2005-2015 жылдарға арналған азаматтық авиацияны жетілдіру міндеттері енгізілген бағдарлама анықталды. Бағдарламаның мақсаты – халықаралық талаптарға жауап беретін мемлекеттік авиатасымалдау жүйесінің бәсекеқабілеттілігін жетілдіру және арттыру. Негізгі бағыт – жергілікті халықтың және авиациялық қызмет көрсету саласындағы шаруашылық субъектілердің сұранысын тиімді қанағаттандыру жолымен, транзиттік тиімділікті ұлғайту. Бағдарламадағы міндеттерге қысқаша сипаттама берейік:

1. Авиациялық қызмет көрсету нарығын мемлекеттік реформалау жүйесін жетілдіру;
2. Ұшу және авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
3. Әуе тасымалдау нарығын дамыту және кеңейту;
4. Әуежайдың жер үсті инфрақұрылымының объектілерін жетілдіруді және дамытуды жүзеге асыру;
5. Әуе қозғалысын ұйымдастыру жүйесіне жаңа концепцияны енгізуге дайындық шараларының орындалуы және әуе қозғалысын басқарудың өндірістік қуатын жетілдіруді жалғастыру;
6. Әуе судаларының паркін жаңғырту;
7. Европалық авиация ережелерін кезеңмен енгізу арқылы азаматтық авиация саласын нормативтік құқықтық қамсыздандыруды жетілдіру.
8. Кадрларды дайындау және қайта дайындау жүйесін жетілдіру.

Қойылған  мақсаттарды орындау үшін мынадай  міндеттер шешілу қажет:

1. Авиациялық маршруттың конкурстық бөлінуі. Қолданыстағы әуе судаларының ұшуға дайындығын және техникалық қызмет көрсетілуін қолдайтын авиакомпанияның қаржылық тұрақтылығы қамтылуы қажет. Авиацияның әкімшілік Қазақстан Республикасы мен шетелдік мемлекеттермен халықаралық келісім шартқа отырғанда Қазақстандық авиакомпанияның іс-әрекетін қолдану қажет. Әуе судаларын жаңғыртуға және халықаралық қызмет көрсету бойынша жаңа технологияларды енгізуге тарту қажет. Жаңа әуе судаларын алу үшін  “КазАвиация” акционерлік қоғамының жарғылық капиталы 9 млрд. теңгеге кеңейтілді. Қазақстанның тасымалдау потенциалын қолдана отырып, ірі ұлттық Авиакомпанияны қалыптастыру.
2. Авиациялық қауіпсіздік жүйесін жетілдіру үшін Авиациялық қауіпсіздік қызметі кәсіпорын құру қажет.
3. Ішкі авиациялық қауымдастықты дамыту бұрыннан ашылған бағыттар бойынша әуерейстер санын ұлғайту есебінен қамтамасыз етіледі, сонымен қатар, жаңа бағыттарды да ашуға болады. Олар: Астана мен облыстық орталықтар, облысаралық және аймақтардың облыс орталықтары арасындағы.

     Авиамаршруттың  тиімді қызмет крсетуін қажетті табыс  денгейін қамтамасыз етпейтін авиациялар бойынша тұрақты тасымалдар сәйкес бюджет есебінен субсидияланады. Авиамаршруттарды субсидиялаудың қорытынды мақсаты орындалған рейстер жолаушы ағымын рентабельділігін қамтамасыз ететін денгейге дейін көтеру болып табылады.

     Негізгі халықаралық рейістерді Қазақстанда  орындау үшін 3 буындды әуежай бар: Астана – Қазақстан Республикасының астанасы, Алматы – қаржы орталығы, Атырау  - мұнай өндіру орталығы.

     Ішкі  авиақауымдастықты дамыту үшін жақын  магистральды әуе судаларының авиапаркін жаңғырту қажет. Мысалы, Қазақстанның Ресей, Қытай, Моңғолия елдерімен байланысы. Бұл желілер арқылы жолаушылар ағыны 260 мың жолаушыға бағаланып отыр.

4. Қазақстан Республикасында транзиттік потенциалды жоғары деңгейде қолдану үшін қызмет көрсетіп отырған әуежайлардың базасында транзиттік әуежайлар желісін дамыту қажет, ең алдымен, осы аэропорттың инфрақұрылымын әуесудаларын ешқандай шектеусіз қабылдайтын халықаралық талаптарға сәйкестендіру қажет. Қазақстандық компаниялармен қолданылатын шетел өндірісінің әуе суда паркін ұлғайтуға байланысты әуе судаларында күрделі техникалық қызмет көрсетілуі қажеттілігін қанағаттандыруға мүмкіндігі бар Астана қаласындағы әуежайда қызмет көрсету авиация – техникалық орталықтарды қалыптастыру қажет. Бұл тек Республика авиакомпанияларында емес, сонымен қара ТМД және Орталық пен Оңтүстік Шығыс Азия Республикасының авиакомпаниясына енгізу қажет. Бұл орталықтың атқаратын негізгі қызметі Қазақстандық авиакөліктің батыс орталықтарында әуе судаларына қызмет көрсету шығынын қысқарту (жылына 1 әуе судасына орта есеппен 160000 АҚШ доллары келеді).
5. Тасымалдау және коммуникация министрлігімен әуе судаларын жаңарту бойынша авиакомпаниялармен жұмыстар жүргізілді. Ескі әуе судаларын алмастыру туралы мәселелер шешілді. Мысалы, АН – 24, ЯК – 40 ескірген әуе судаларын 2010 жылға дейін “СКАТ” акционерлік қоғамы АН – 148 7 аймақтық әуе судасымен алмастыратындығын айтты. Сонымен қатар, 2008-2010 жылдары “КазАвиализинг” акционерлік қоғамы жарғы қорын кеңейту туралы шаралар да қарастырылды. Әуе судаларының саны авиатасымалдау сұранысына сәйкес болу қажет. Авиапаркті жаңғырту мақсатында нарықтық жағдайларға сәйкес келетін әуе судаларын алуда несие жеңілдіктерін ұсыну арқылы авиатасымалдаушыларды экономикалық тұрақтандыру бойынша жағдайлар жасау қажет.
6. Европа елдерінде қызмет көрсетіп отырған (joint Aviation Authorities - jAA) Европалық авиацияның Ережелерді (JAR) енгізу үшін аэропорт мамандықтары мен авиакомпания мамандықтарын шетел консультант нұсқаушыларын тарта отырып дайындау бойынша шығындарға 132 млн.тенге бөлінген.