Маркетингтік зерттеулердің мәнi

«Магистралдық құбыр туралы» Заң жобасы мемлекеттік органдардың өкілеттігін анықтау; қайта салынатын магистралдық құбыр жобаларына қатысуға мемлекеттің басым құқығын бекіту; магистралдық құбыр қызметін көрсететін немесе пайдаланушы тұлғалардың құқықтары мен міндеттерін регламенттеу; сала ерекшелігін ескере отырып, магистралдық құбыр саласында қауіпсіздік талаптарын белгілеу; магистралдық құбырларды жобалау, салу және пайдалануға  қосымша талаптарды бекіту; магистралдық құбырлармен көмірсутегін тасымалдау бойынша қызмет көрсетудің нақты тәртібі мен шарттарын анықтау, ұлттық оператор институтын енгізу; Қазақстан Республикасы экономикасында стратегиялық мәні бар магистралдық құбыр саласы қатынасын реттеу арқылы Қазақстан Республикасының экономикалық және энергетикалық қауіпсіздігін нығайту мақсатында әзірленді.

«Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясының мұнай мен мұнай өнімдерінің ортақ нарықтарын ұйымдастыру, басқару, олардың жұмыс істеу және даму тәртібі туралы келісімді ратификациялау туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 433-IV Заңы, «Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясының мұнай мен мұнай өнімдерінің ортақ нарығын ұйымдастыру, басқару, олардың жұмыс істеу және даму тәртібі туралы келісімді ратификациялау туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 15 ақпандағы № 135 қаулысы, «Мұнай-газ және энергетика салаларын дамыту жөнінде ведомствоаралық комиссия құру туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 21 тамыздағы № 725 қаулысына өзгеріс енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 мамырдағы № 598 қаулысы және т.б. қабылданды.

Қорытынды

Маркетингтік зерттеулерді келесі бес кезеңмен өткізуге болады:

1. Зерттеудің мәселесі мен мақсаттарын айқындау.

2. Зерттеу жоспарын құру.

3. Ақпарат жинау.

4. Жиналған ақпаратты талдау.

5. Зерттеу қорытындылары туралы есеп.

Маркетингтік зерттеудің тұжырымдамасы– зерттеудің міндеттерін, объектісін және мақсаттарын айқын белгілеу, жұмыс жорамалын жасау.

Егер азық-түлік өндіруші компания фирмалық дүкен ашуды жоспарласа, оның шешетін негізгі мәселесі - тұрақты сатып алушыларды жұмылдыру болып табылады. Мұндай жағдайда сипаттаушы зерттеуді жүргізу үшін мәліметтерді жинау басталмастан бұрын келесі сұрақтарға жауап алу керек. Тұрақты келушілер деп кімдерді қарастыруға болады?  Әр сатып алушыны тұрақты деп санауға бола ма? Тұрақты сатып алушылар отбасы негізіндегі статистикалық бірлік деп анықталуы тиіс пе, әлде жеке тұлғаларды негізге алған жөн бе? Тұрақты сатып алушылардың қандай сипаттамалары (жынысы, жасы, табысы, мекен-жайы) зерттелуге тиіс? Олар дүкеннің пайда болуы туралы ақпаратты қайдан алды? Сатып алушылармен қай кезде пікір сұрау жүргізу керек: сатып алу кезінде ме немесе одан кейін бе?  Пікір сұрауды қай жерде жүргізген дұрыс: дүкенде ме, дүкен алдында ма немесе үйде ме? Зерттеу нәтижелерін басқа дүкендерді ашу туралы шешім қабылдауда қолдануға бола ма?  Тұтынушыларды қалай зерттеу керек: анкеталық сауалнама қолдану арқылы ма немесе олардың мінез-құлқын тауар сатып алу кезінде бақылау қажет пе?

Егер пікір сұрау жүргізілсе, сауалнаманың түрі қандай болуы керек. Құрылымдық немесе құрылымдық емес түрде ме? Пікір сұрау телефон не пошта арқылы жүргізіле ме немесе жеке сұхбат алу түрінде өткізіле ме?

Маркетингтік зерттеулердің бірінші кезеңінде оны әзірлеу талаптарын қалыптастыру және зерттеу мәселесін анықтау қажет. Мәселені анық баяндау - табысты маркетинггің негізі. Егер мәселе дұрыс тұжырымдалса, ол аздап шешілді деуге болады.  Мақсаттар мен мәселелер неғұрлым анық және түсінікті белгіленсе, маркетингтік зерттеулер соғұрлым тиімді болады. Ақпарат жинау - қымбатқа түсетін шара.  Сондықтан мәселе бұлдыр немесе дұрыс белгіленбесе, қажетсіз шығындарға ұшыратады. Мәселелерді айқындау процедурасына мәселелер каталогын құру да кіреді.

Бұл мәселелер өндірістік- өткізу қызметін талдау нәтежесінде және басшылар мен мамандардан сараптамалық пікір сұрау жүргізу арқылы анықталады.

Мәселелер анықталғаннан кейін мақсаттар қойылады. Егер мәселе- бұл міндеттердің жалпы қойылымы болса, онда мақсаттар- зерттеу объектісінен шыңатын жеке міндеттердің жиынтығы болып табылады. Мақсаттар анық ұұрастырылып, олардың сандық өлшемі болуы қажет.

Шешуді талап ететін мәселені «шешімдер ағашы» сызбасы түрінде көрсетуге болады. «Шешімдер ағашының» түбінде негізгі мәселе орналасады, одан әр түрлі шешу тәсілдерін көрсететін бұтақтар тарайтын.

Маркетингтік зерттеулердің екінші кезеңі- маркетингтік зерттеулер жоспарын әзірлеу. Бұл зерттеу сметасын анықтау, мәліметтер көздерін анықтау, оларды жинау және талдау әдістерін таңдау үрдістерінен тұрады. Зерттеулер жоспарын әзірлеудің бірыңғай реттемесі және оны орындаудың стандарты әдісі жоқ.

Үшінші кезеңде зерттеудің ақпарат алу көздері анықталады. Маркетингтік зерттеу екінші ретті ақпаратты зерттеуден басталады. Одан кейін ғана бастапқы ақпаратты жинауға көшу керек. Екінші ретті ақпараттарға мән бермейтін зерттеушілер қателеседі. Екінші ретті ақпараттарды алудың маңызды көзіне маманданған зерттеу ұйымдарының есеп берулері, фирмалар жүргізетін "күнделік жазбалары" (сатып алушылардың ай сайынғы тауар түрлерін сатып алу туралы жазбалары) жатады.

Көптеген жағдайда маркетингтік зерттеуді өткізу үшін соңғы ақпараттар қажет болады. Оларды жинақтаудың 3 әдісі бар:

1. Бақылау -  бұл  таңдап  алынған  адамдар  тобының әрекеттерін   немесе   болып   жатқан   жағдайларды   бақылау жолымен   бастапқы   ақпаратты   жинау   әдісі.   Ол   далалық (дүкен, көше) және зертханалық (жасанды), стандартты немесе еркін жағдайда жүргізілуі мүмкін.

Бұл әдістің артықшылығы - объективтілігі жоғары, тұтынушы тілегіне тәуелді емес, тұтынушы мінез-құлқын бақылау мүмкіндігі.

Кемшіліктері - қабылдау субъективтілігі, көп еңбек сіңіру керектігі, тұтынушының себептері (мотивтері) және психологиялық ерекшеліктері туралы ақпарат алынбайтындығы.

2. Эксперимент — мұнда бір немесе бірнеше айнымалы факторлардың өзгерісі бір немесе көптеген тәуелді айнымалыларға ықпалы анықталады. Эксперименттер зертханалық және далалық болып бөлінеді.

Зертханалық басқа факторларды зерттеуге мүмкіндік береді. Далалықтар нақтылы жағдайда жүзеге асырылады және бақыланбайтын факторлардың әсері болуын теріске шығармайды. Бұл - нарықтың шектелген, бірақ мұқият таңдалып алынған секторында жүргізілетін, бақыланатын эксперимент. Оның мақсаты - бір немесе бірнеше факторлардың өзгеруі нәтижесінде болатын сату көлемі немесе пайданы болжау. Көбінесе нарыққа жаңа немесе жаңғыртып, жетілдірілген өнімді енгізу үшін пайдаланылады.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. ҚР Президентінің  Нұрсұлтан Назарбаевтың “Жаңа онжылдық ” бағдарламасы бойынша Қазақстан халықна жолдауы.2010.29.01.

2.Голубков Е. П. Маркетинговые исследование: теория, методология и практика.-М.:Изд.“Финпресс”, 2000.-461с.

3. Ф. Котлер “Маркетинг негіздері.” Алматы ,2000.-550б.

4. Есімжанова С.Р. Маркетинг. Оқу құралы. – Алматы: «Эко» Баспа үйі, 2005. – 448 б.

5.ҚР Президентінің  Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2030» стратегиясының алғашқы онжылдығының қорытындысы бойынша денсаулық сақтау бағдарламасы.

6.Баева Е. Основные составляющие потребительских предпочтений покупателей лекарственных средств // Аль Пари.,2006. – 237с.

7. Ормантаев Р.К. Формирование и развитие фармацевтического рынка в РК // Фармация Казахстана. – 2006. –347с.

8.Дюсембекова Ж.М. Маркетинговые исследования :Учебное пособие. – Алматы: Экономика, 2005. – 320 с.

9. Ілиясов Д.Қ. Маркетинг: теориясы мен практикасы: Оқу кұралы:Алматы, Қазақ университеті, 2002. – 411 б.

10. Фатхудинов Р.А. Стратегический маркетинг: Учебник. - М.: ЗАО «Бизнес-школа» Интел-Синтез», 2000. –498б.

11.Нысанбаев С.Н, Садыханова Г.А., Маркетинг негіздері, А.: Қазақ университеті, 2002. –321б.

3