Бізді не қоршап тұр?

   «Мен  анама тартқанмын. Меніћ шашым  анамдікіндей қара, арықпын, жануарларды  жаксы кљремін».

• Біз љзіміз туралы айттьщ. Жер бетінде љсімдік, жануарлар љлемі бар. Ал жалпы тіршілік атаулыныћ ішіндегі саналысы - адам.

   Жаћа  материалмен жњмыс.

   Окушыларға  койылатын тірек сњрақтары аркылы љћгіме жњргізіледі.

1. Адам туралы айтыћдар. Оныћ кандай жаксы жене кандай жаман касиеттері бар?
2. Адам коршаған љлемге калай карайды?
3. Адам љсімдіксіз жђне жануарларсыз љмір сњре ала ма?

   Љћгімеден сон окушылар мњғалімніћ басшылығымен «Адам.

Љсімдіктер. Жануарлар» деген сызбаны толтырады.

   Осыдан  кейін окушылар «Адам - табиғаттыћ бір бљлігі» деген тњсініктерін корытындылайды.

• Адам ауамен тыныс алады, тамактанады, оседі, акыл- ойы дамиды, њрпак қалдырады. Сондықтан адамға да ауа, жарык, жылу, корек кажет. Енді адам жануардан несімен ерекшеленетіні жонінде айтайық (адам ойлайды, сойлейді, ећ- бек етеді).

   Оқулықпен жњмыс.

   Мљтінді мњғалім окиды, сонан сон окушылар окиды.

   Мљтін бойынша сњрактарға жауап береді.

• Адамға қол, аяк, бас не њшін керек?
• Олар қандай кызмет аткарады? 
  

   3. Адам мен жануарды салыстыру.  «Венн диаграммасын» толтыру.

«Венн диаграммасы»

 
   

4. Қорытынды жасау.

   Адам - ақылды. Ол табиғатты зерттеп, оны корғайды. Жер бетінде болып жатқан љзгеріс, жаћалықтардыћ бљріне жауап береді.

5. «Білімпаздар њшін» рубрикасы.

   Біз љзімізге қажеттініћ бљрін Жерден аламыз. Бағбан жеміс ағашын љсірсе, егінші егіншілікпен айналысады. Жеміс-жидек, донді дақыл, кљкљністер - азык. Адамдар сонымен катар мал іпаруашылығымен де айналысады. Қазак, халқы њй жануарла- |іын тљрт тњлік мал деп атайды. Оларға тњйе, жылқы, сиыр, кой, ешкі жатады. Терт тњлік малдыћ ауыл шаруашылығына гигізер пайдасы мол.

   Бақылау књнделігімен жњмыс.

1. Њжымдьщ жњмыс. Ережелер қњрастырып, дђптерлеріне ясазады.
2. Љздік жњмыс.

   Сабақты қорытындылау.

   - Адам ақылды болғандьщтан, ол коршаған љлемде озін қалай њстау кажет?

   Њйге  тапсырма беру.

   Адамныћ табиғатта љзін њстауы туралы ереже књрастыр.

7-САБАҚ.  Адам ећбегімен  даћқты

   Сабақтыћ  мақсаты: жаз бен књз мезгілдеріндегі адам ећ- бегі туралы тњсініктерін қалыптастыру; адам ећбегіне деген сњйіспеншіліктерін арттыру.

   Сабақтыћ  кљрнекілігі: «Егістік пен бақшадағы ећбек», «Бақтағы жњмыс», «Ауыл шаруашылык машиналары» атты ісартиналар.

   Сабақтыћ  барысы:

   Психологиялық дайындық.

   Сњрак:

• Адам не њшін ећбек етеді? (Оқушы жауаптары тыћ- далады).
• Енді кљзімізді жњмып, бір сљт «Ешкім не жаз мезгілінде, не књз мезгілінде ећбек етпесе,...» деп ойланып кљрейік. Онда не болады? (Окушылардыћ пікірі тыћдалады).

   Пікірталас.

   «Адам міндетті тњрде ећбек ету керек» деген тақырыпта пікірталас ұйымдастыру. Пікірталас барысында окушылар ећбектіћ аркасында адамныћ коп жетістіктерге жететіндігіне кљздерін жеткізеді. Адам тамактанады, киінеді, баспана салады. Ећбек адамды акылды, мейірімді, камқор болуға баулиды.

   Қорытынды:

   Адам  тљрт мезгілде де ећбек етеді.

   Бак, егістік, бакша, гњлзарларда ећбектенеді.

   Кокљністер  мен жемістерді љсіреді.

   Баспаналарын  жондейді.

   Малға азык дайындайды.

   Қыеқа азык дайындайды.

   Табиғатқа қамқорлыкпен карайды.

   Оқулықпен жұмыс.

   1. Балалар мљтінді қарындашпен белгілеп отырып окиды жљне кестені толтырады. Мљтінді оку барысында балалар білетіндерін тњрту белгісімен, білгісі келетіндерін «?» белгісімен, жаћа ақпаратты «+» таћбасымен белгілейді. Содан кейін кестеніћ бљліктерін толтырады.

 

   2. Мљтін мазмњны бойынша жњмыс.

   а) Адам жаз мезгілінде бак, бақша, егістік пен саябақтарда кандай ећбек аткарады?

   ђ) Ал књзде ше?

   б) Бакшадағы књзгі жњмыс басқа мезгілдегі жњмыстардан калай ерекшеленеді?

   Бақылау књнделігімен жњмыс.

   Дђптердегі  тапсырманы окушылар љз беттерімен орындай ды, і >| іындай алмай қиналған балалар жњппен немесе окулықтыћ комегімен орындайды.

   Сабаћты қорытындылау.

   а) Окулықта берілген сњрактарға жауап беру.

   ђ) Сергіту жаттығуы.

   б) Қорытынды. Еліміздіћ экономикасыныћ оркендеуі њшін ікштеген адамдар ауылда, калада аянбай ећбек етеді. Сондыктан иіл олардыћ ећбегін књрметтеуіміз керек. Біз де сапалы білім плып, алдағы уакытта Отанымыздыћ оркендеуіне оз њлесімізді к< >самыз.

   Њйге  тапсырма беру.

   «Меніћ  бактағы, бакшадағы, саябақтағы ећбегім» такыры- (м.іна мђтін књрастырып, сурет салып келу.

8-САБАҚ.  Сеніћ ећбегіћ

   Сабактыћ  мақсаты: окушылардыћ ећбек туралы алған тњсі- піктерін кећейту; ећбектіћ адам оміріндегі маћызын тњсіндіру; гћбексњйгіштікке баулу, адам ећбегін сыйлауға тљрбиелеу.

   Сабақтыћ  барысы:

   Психологиялык дайындық.

1. Қ. Мырза Љлидіћ «Љзіћ пісірген ас тђтті» олећі окылады.
2. Љлећніћ мазмњны талданады.

   Жаћа  материалмен жњмыс.

   1. Љћгіме жњргізу.

• Акын Қ. Мырза Ђлидіћ љлећі жалпы нені насихаттап отыр?
• Њйдегі ећбек. Біз де њйде анамызға кемектесеміз: ыдыс жуамыз, њй жђне есік алдын сыпырамыз, тљсек жинаймыз. 1'Іћбек адамды шыћдайды.
• Адам жастайынан ећбек етуге њйренуі тиіс. Жалкаулык пдамды аздырады.
3. Мљтінмен жњмыс.

   Окулыктағы  мђтін окылады. Окушылар мђтінніћ мазмњнын талдап, «Адам ећбектіћ аркасында табиғаттыћ байлығын игеріп, доулетке кенеледі» деген корытынды жасайды.

4. «Ећбек не береді?» сызбасын књрастырады.

   5. Оқулықтағы суретпен жұмыс.

   Мамандыктар туралы љћгіме жњргізіледі.

   Жаћа  сабақты бекіту.

   Окушылар  њйде атқаратын жњмыстары туралы, яғни ата- аналарына, ересектерге қалай кљмек кљрсететіндерін айтады.

   Сабақты қорытындылау.

• Љрбір адам неге ећбектену керек?

   Њйге  тапсырма беру.

• Болашакта кандай мамандық иесі болғыћ келеді? Сол мамандык туралы оқып, біліп келіћдер.

9-10-11-12-САБАҚТАР. Кљісжиек. Кљкжиектіћ  негізгі жђне аралық  тњстары. Жергілікті  жерді бағдарлау.

Қњбылнама. Топсеруен (практикалық  жњмыс).

Жергілікті  белгілер бойынша бағытты аиықтау

   Сабақтыћ  мацсаты: окушыларды тњсбағдарды колдана білуге, жергілікті белгілер бойынша бағытты аныктай білуге њйрету, байкампаздық пен љуескойлыктарын дамыту.

   Сабақтыћ  кљрнекілігі: тњсбағдар, альбом, карындаштар.

   Сабақтыћ  барысы:

   Мњғалімге бњл сабактарды табиғат аясында  љткізген тиім- ді болады. Мњғалім окушыларды алдын ала топсеруенніћ міндеттерімен жљне бағытымен таныстырады, жол бойы кор- гендерін бақылауға тапсырма береді.

   Мњғалім оқушылардыћ коршаған табиғаттыћ кећістігі  туралы алған білімдерін толықтырады. Кокжиек, кокжиек сызығы туралы тњсіндіреді.

• Адамкайжердежњрседе, оныкећістіккоршаптњрады. Біз оныћ жартысын ғана кореміз. Біздіћ айналамыздағы кљз жететін кећістік кокжиек деп аталады. Кљкжиек - аспан мен жердіћ коз жететіндей тњйіскен жері. Адам тљбеге карай котерілген сайын, кокжиек кећейе тњседі.

   Қњбылнама жљне оныћ қњрылысымен таныстырады. Ћњ- былнама терістікті корсетіп тњратын магнитті тілі бар, жер жағдайын корсететін аспап екені тњсіндіріледі.

   Практикалык жњмыс жњргізіледі. Окушылар кокжиектіћ негізгі торт тњсын ажыратады. Торт негізгі тњс: солтњстік - С,

• щтњстік  - О, батыс - Б, шығыс - Ш. Негізгілердіћ арасында орналасқан кљкжиектіћ терт аралык тњстары: солтњстік-батыс ((!Іэ), солтњстік-шығыс (СШ), оћтњстік-батыс (ОБ), оћтњстік- іііі.іғыс (ОШ).

   Содан кейін балалар жергілікті жердіћ кекжиегін анық- пійды, суретін салады, альбом мен дљптерлеріне белгілейді.

   Мњғалім сыныпқа келген соћ оқушылардыц топсеруеннен илған білімдерін бекітеді. Њйге тапсырма береді.

   Топсеруенніћ  екінші сабағында алдыћғы сабақта  алған ылімдері пысьщталады.

• Кећістіктіћ кезге керінетін белігі калай аталады?
• Корінетін болігінен керінбейтін беліктіћ кандай айыр- машылығы бар?
• Кекжиек сызығы дегеніміз не?
• Кокжиектіћ негізгі жљне аралык тњстарын ата.

   Мњғалім окушылардыћ білімдерін бағалап, жаћа сабактыћ

тл  қырыбымен таныстырады. Окушыларға бњл сабакта ездігінше і иі қылағандарын талдап, корытынды жасауға  тапсырма бері- леді.

   Љћгіме  барысында окушылар адам езініћ тњрған жерін књнге қарап, тњнде жњлдыздарға карап, жергілікті жердіћ белгілеріне карап, кекжиектіћ торт тњсын бағдарлай білу керек деген корытындыға келеді.

   Сабақтыћ  келесі кезећінде мынадай езекті сњрак қоюға (юлады:

• Књн бњлтты болып, ал тњнде Поляр жњлдызы керінбесе, ішкжиек тњстарын калай табуға болады?
• Қњбылнаманыћ кемегімен.

   Мњғалім књбылнама жљне оньщ књрылысымен  таныстырады.

   Практикалық жњмыс барысында оқушыларға тњсбағдардыћ жанында темір заттар болмауын ескерткен жен.

   Тоғай, орман ішіне кіргенде књбылнаманыћ калпын таныс і іунктке бағытты  белгілеп кою керек. Бњл қайтарда кері бағытты дњрыс табу њшін керек болады.

   Егер  адам езіне таныс пунктініћ бағытын  білмесе, онда оған- књбылнаманы да кемектесе алмайды.

   Қњбылнаманы пайдалана білу дағдылары сыныпка  келіп, (іқулыкпен жњмыс істеу барысында бекітіледі.

   Бақылау књнделігімен жњмыс.

   Њшінші  сабақ та табиғат аясында етеді. Бњл сабакта окушылар табиғи «књбылнамамен» танысады. Окушылар ағашта љскен мњк пен қына, књмырсканыћ илеуі, кайыћ, карағайдыћ діћдері жљне т.б. арқылы кљкжиектіћ торт тњсын аныктайды (жергілікті жердіћ ерекшелігіне карай).