Қазақстан Республикасы прокуратура туралы заң

 

4 ТАРАУ  
Адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының, заңды  
тұлғалардың және мемлекеттiң мүдделерiнiң сақталуын қадағалау     

 

28-бап. Қадағалаудың мiндеттерi      

1. Қадағалаудың мiндеттерi:     

1) адамның және азаматтың құқықтары  мен бостандықтарын, органдардың,  ұйымдардың, лауазымды адамдар мен  азаматтардың құқықтық актiлерi  мен iс-әрекеттерiнiң заңға сәйкес келуiн қамтамасыз ету;     

2) заңдылықтың кез келген бұзылуын, осындай заң бұзушылыққа ықпал еткен себептер мен жағдайларды анықтап, жою, бұзылған құқықтарды қалпына келтiру шараларын қолдану болып табылады.     

2. Прокуратура басқа мемлекеттiк органдарды алмастырмайды және ұйымдардың қызметi мен азаматтардың жеке өмiрiне араласпайды.     

  

29-бап. Прокурордың өкiлеттiгi      

1. Қадағалауды жүзеге асыру  кезiнде прокурор: 
      1) жүргiзiлетiн тексерiс мәселелерi бойынша азаматтар мен лауазымды адамдарды шақыруға және олардан айғақтар алуға; 
      2) қызметтiк куәлiгiн көрсетiп, мемлекеттiк органдардың, сондай-ақ меншiктiң барлық нысанындағы ұйымдардың аумағы мен үй-жайларына кедергiсiз кiруге; 
      2-1) жүргiзiлетiн тексерiс мәселелерi жөнiнде банктерден жеке және заңды тұлғалардың операциялары мен шоттары бойынша коммерциялық, банктiк және заңмен қорғалатын өзге де құпия болып саналатын мәлiметтердiң жариялануға болмайтын талаптарын сақтай отырып, мәлiметтер алуға; 
      2-2) жасырын қылмыстарды анықтау мақсатында құзыреттi органдардан жедел-iздестiру шараларын жүзеге асырып, олардың нәтижелерi туралы хабар берiп отыруды талап етуге; 
      3) басшылардан және басқа да лауазымды адамдардан заңдылықтың жай-күйi және оны қамтамасыз ету жөнiндегi қажеттi құжаттарды, материалдарды, статистикалық ақпаратты алуға; 
      4) тексерiске қатысу және қорытынды беруi үшiн мамандарды тартуға; 
      5) прокуратураға түскен материалдарға, арыздарға өзiнiң құзыретiне сәйкес тексерiс жүргiзудi талап етуге және бұлардың нәтижелерi туралы хабарлауды мiндеттеуге; 
      6) қауiпсiздiктi және қадағалау қызметiн қамтамасыз ету үшiн тексерiстi жүзеге асыруға басқа да құқық қорғау органдарының қызметкерлерiн тартуға; 
      6-1) сараптамалар тағайындауға; 
      7) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа да тексерiс әрекеттерiн жасауға құқылы. 
      2. Тексерiс нәтижелерi бойынша прокурор: 
      1) наразылық енгiзедi; 
      2) заң бұзушылықты болдырмау жөнiнде ұйғарым бередi; 
      3) қылмысты iс қозғау, тәртiптiк iс жүргiзу немесе әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс жүргiзу, прокурордың талабын мәжбүрлеп орындау, жеткiзу (күштеп әкелу) жөнiнде қаулы шығарады, материалдық залалдың өтелу шараларын қолданады; 
      4) адамның және азаматтың, заңды тұлғалар мен мемлекеттiң құқықтары мен заңды мүдделерi бұзылған жағдайда заңдардан басқа заңсыз актiнiң күшiн тоқтата тұрады; 
      5) мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдары енгiзген тыйым салу-шектеу сипатындағы шаралардың күшiн жояды немесе алып тастайды; 
      6) мемлекеттiң, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен олардың заңмен қорғалатын мүдделерiн сақтауды соттан өтiнедi; 
      7) органға немесе лауазымды адамға заңдылықты бұзуды болдырмау туралы ұсыныс енгiзедi. 

5 ТАРАУ  
Сотта мемлекеттiң мүддесiн бiлдiру 

     

30-бап. Прокурордың сотта  iс қараудағы құзыретi     

1. Қылмыстық, азаматтық немесе  өзге де сот iсiн жүргiзу барысында  сотта мемлекет мүддесiн бiлдiре  отырып, прокурор осы Заңға, сондай-ақ  Республиканың қылмыстық iстер  жүргiзу , азаматтық iстер жүргiзу және өзге де заңдарына сәйкес шағым және қадағалау тәртiбiмен өз өкiлеттiгiн жүзеге асырады.      

2. Соттың (судьяның) iс бойынша шешiмiмен,  үкiмiмен немесе өзге қаулысымен  оның заңға сәйкессiздiгi немесе  негiзсiздiгi себептi келiспеген жағдайда, прокурор iстi қайта қарау немесе  құқықтық актiнiң күшiн жою не  өзгерту туралы жоғары тұрған сотқа наразылық беруге хақылы.  
 
      

 

31-бап. Соттың заңды күшiне енбеген қаулыларына наразылық жасау      

 Прокурор өзiнiң iстiң сотта  қаралуына қатысу-қатыспауына қарамастан, соттың (судьяның) заңды күшiне енбеген заңға сәйкес келмейтiн немесе негiзсiз шешiмiне, үкiмi мен өзге де қаулысына жоғары тұрған сотқа наразылық беруге хақылы .    

  

32-бап. Соттың заңды күшiне енген қаулыларына наразылық жасау     

1. Прокурор соттың заңды күшiне енген шешiмдерi, үкiмдерi және өзге қаулылары бойынша iстердi өз құзыретiнiң шегiнде соттан талап етiп алдыруға хақылы.     

2. Соттың заңды күшiне енген шешiмi, үкiмi мен өзге қаулысы заңға сәйкес келмейтiн немесе негiзсiз болған жағдайда, прокурор қадағалау тәртiбiмен наразылық жасайды. Егер наразылық жасау оның құзыретiнiң шегiнен асып кететiн болса, онда тиiстi прокурор наразылық жасау жөнiнде жоғары тұрған прокурорға ұсыныс айтып, өтiнiш жасайды.     

3. Прокурордың соттың заңды күшiне енген шешiмiне, үкiмi мен өзге де қаулыларына наразылық жасау және орындалуын тоқтата тұру жөнiндегi өкiлеттiгi заңмен айқындалады.      

 

33-бап. Республика Жоғарғы  Сотының нормативтiк қаулысына наразылық жасау      

 Республиканың Бас Прокуроры  Республика Жоғарғы Сотының нормативтiк  қаулысының Конституцияға және заңдарға сәйкес келмеу негiздерi бойынша Республика Жоғарғы Сотының жалпы отырысына наразылық енгiзедi. 
 
 

6 ТАРАУ  
Жедел-iздестiру қызметiне қадағалау  

 

 

     

34-бап. Қадағалаудың мазмұны  мен мәнi     

 Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге  асыру, жедел-iздестiру шараларын  жүргiзу барысында адамның және  азаматтың құқықтары мен бостандықтарының  сақталуы, сондай-ақ жедел-iздестiру  қызметiн жүзеге асыруға өкiлеттi органдар мен лауазымды адамдардың  актiлерi мен iс-әрекеттерiнiң заңдылығы қадағалаудың мәнi болып табылады. 

 

35-бап. Прокурордың жедел-iздестiру қызметiнде  заңдылықты қамтамасыз ету жөнiндегi өкiлеттiгi     

 Жедел-iздестiру қызметiне қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурор: 
      1) жедел-iздестiру қызметiнiң тоқтатылған немесе жүргiзiлiп жатқан iстерiн, жедел-iздестiру қызметiнiң барысы туралы материалдарды, құжаттар мен басқа да қажеттi мәлiметтердi алады, бұған жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдарда жасырын негiзде қызмет ететiн немесе қызмет еткен азаматтардың жеке басы туралы мәлiметтер қосылмайды; 
      2) арнаулы жедел-iздестiру iс-шараларын, оның iшiнде байланыс желiсiнде жүзеге асырудың заңдылығын тексерудi жүргiзедi; 
      3) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдардың лауазымды адамдарының iс-әрекеттерi мен шешiмдерiне жасалған шағымдар мен өтiнiштердi қарайды;  
      4) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдар шығарған жедел-iздестiру шараларын ұйымдастыру мен өткiзу тактикасын реттейтiн, Конституцияға, заңдарға және Республика Президентiнiң актiлерiне қайшы келетiн нормативтiк құқықтық актiлерге наразылық жасайды;  
      5) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырған кезде заңның, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының бұзылғаны анықталған жағдайда өзiнiң қаулысымен жедел-iздестiру шараларын тоқтатады;  
      6) жедел-iздестiру шараларын жүзеге асырған кезде құқыққа қарсы әрекеттерге жол берген қызметкерлер жөнiнде қылмыстық және тәртiптiк iс қозғау туралы қаулы шығарады;  
      7) жедел-iздестiру қызметiнiң заңдылығына қадағалауды жүзеге асырған кезде заңды бұзудың анықталған фактiлерi бойынша прокурорлық қадағалаудың осы Заңда көзделген өзге де актiлерiн шығарады;  
      8) заңсыз ұсталған адамдарды босатады;  
      9) қажет болған кезде жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдар басшыларынан заң бұзушылықты жою мақсатында өздерiне бағынысты органдарда тексерiс жүргiзудi талап етедi;  
      10) заңдарда белгiленген жағдайларда жедел-iздестiру шараларын жүргiзуге санкция бередi.  
 
      

 

36-бап. Жедел-iздестiру қызметiнiң заңдылығына  қадағалауды жүзеге асыратын прокурорлар      

 Жедел-iздестiру қызметiнiң заңдылығына қадағалауды Республиканың Бас Прокуроры және өзге прокурорлар заңдарда белгiленген құзыретi шегiнде жүзеге асырады. 

 

7 ТАРАУ  
Тергеу мен анықтама заңдылығына қадағалау     

 

37-бап. Қадағалаудың мазмұны  мен мәнi     

 Прокурор анықтама мен тергеу  органдарының актiлерi мен қызметiнiң  заңға сәйкестiгiне, жасалған қылмыстар және тергеу жүргiзу туралы өтiнiштер мен хабарларды шешудiң заңдарда белгiленген тәртiбiнiң сақталуына қадағалауды жүзеге асырады.    

  

38-бап. Прокурордың анықтама  мен тергеу заңдылығын қамтамасыз ету жөнiндегi өкiлеттiгi     

1. Анықтама мен тергеудiң заңдылығына қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурор:     

1) анықтама мен тергеу органдарынан  тексерiс үшiн қылмыстық iстердi, жасалған қылмыстар, жедел-iздестiру қызметiнiң, анықтаманың, тергеудiң барысы туралы құжаттарды, материалдар мен өзге мәлiметтердi алады;     

2) жасалған немесе әзiрленiп жатқан қылмыстар туралы өтiнiштер мен хабарларды қабылдағанда, тiркегенде, шешкенде заңдылықтың сақталуын тексередi;     

3) қылмыстық қудалау органының  айыпталушыны, сезiктiнi қамауға алуға және күзетпен ұстауға немесе үйде қамауда ұстауға санкция беру туралы өтiнiшiн қолдайды не қолдаудан бас тартады;     

4) қажет болған жағдайларда  қылмыстық iс қозғайды, қылмысты iстерге тергеу жүргiзу жөнiнде жазбаша нұсқаулар бередi;     

5) тергеушiлер мен анықтама жүргiзушi адамдардың заңсыз қаулыларының күшiн жояды;     

6) егер анықтама мен тергеу  барысында процеске қатысушылар  мен басқа да азаматтардың құқықтарының бұзылуына, тергеудiң заңсыз әдiстерiне жол берiлсе, кiнәлi адамдардың жауапкершiлiгi туралы мәселе қояды;     

7) тергеу мен анықтама толық  болмаған, сондай-ақ тергеу мен  анықтама барысында заңдылықтың  бұзылуына жол берiлгенi белгiлi болған жағдайларда, қылмыстық iстердi қосымша тергеуге қайтарады немесе оны толық көлемiнде не нақтылы адамдарға қатысты тоқтатады;      

8) анықтама мен тергеу органдарынан  келiп түскен қылмыстық iстердi  түптеп қарау үшiн сотқа жiбередi;      

9) қажет болған жағдайларда  тергеу бөлiмшелерi мен анықтама  органдары басшыларынан оларға  бағынысты органдарда заңды бұзушылықты жою, қылмыстардың толық ашылуын қамтамасыз ету мақсатында тексерiс жүргiзудi талап етедi;     

10) анықтама жүргiзушi адамның,  тергеушiнiң анықтама мен тергеу  органдары басшыларының iс-әрекеттерi мен шешiмдерiне жасалған шағымдарды қарайды;      

11) бұлтартпау шарасы ретiнде қамауға алуға шешiм жасалған адамдарды қамауда ұстаудың заңдарда белгiленген тәртiбi мен шартының сақталуын тексередi;     

11-1) Қазақстан Республикасының  аумағында қылмыс жасаған және тергеуден жасырынып жүрген адамға қатысты халықаралық iздестiру жариялауға санкция бередi;     

12) заңмен белгiленген өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.     

2. Прокурордың өз құзыретi шегiндегi нұсқаулары жазбаша нысанда берiледi  және ол анықтама мен тергеу жүргiзетiн адам үшiн мiндеттi. ( V032147; V032165)      

 

39-бап. Қамауға санкция  беру Ескерту. 39-бап алынып тасталды - ҚР 2008.07.05 N 65-IV 

 

8 ТАРАУ 
Әкiмшiлiк iсжүргiзудiңзаңдылығынқадағалау  

 

40-бап. Қадағалаудың мазмұны  мен мәнi     

 Әкiмшiлiк iс жүргiзудiң заңдылығына қадағалауды прокуратура:     

1) әкiмшiлiк құқық бұзушылық жөнiнде,  сондай-ақ iстердi қарау мен әкiмшiлiк  құқық бұзушылық жасағаны үшiн  жазалау шараларын белгiлеген  кезде заңдардың дәл әрi бiрыңғай қолданылуын қамтамасыз ету;     

2) әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы  заңдарды қолданған кезде адамның  және азаматтың, лауазымды адамдар  мен ұйымдардың бұзылған құқықтары  мен заңды мүдделерiн қалпына келтiру;      

3) азаматтардың әкiмшiлiк құқық бұзушылық жөнiнде жүргiзiлген iстерге байланысты кез келген актiге шағымдану құқығын қамтамасыз ету;     

4) әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы заңдарды қолданған кезде заңдарды бұзуға кiнәлi адамдарға шара қолдану мақсатында жүзеге асырады.     

 

41-бап. Прокурордың әкiмшiлiк iс жүргiзу заңдылығын қамтамасыз ету жөнiндегi өкiлеттiгi     

 Әкiмшiлiк iс жүргiзудiң заңдылығына қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурор:      

1) уәкiлдi лауазымды адамдар мен органдардан әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы мәлiметтердi, құжаттар мен iстердi талап етуге;     

2) құзыретiне әкiмшiлiк құқық  бұзушылық туралы iстердi қарау  мен жаза қолдану кiретiн лауазымды  адамдар мен органдардың iс-әрекеттерi мен шешiмдерiне берiлген шағымдарды қарауға;      

3) азаматтарды әкiмшiлiк ұстау мен қамаудың заңдылығын, сондай-ақ әкiмшiлiк құқық бұзушылыққа ықпал етудiң өзге де шараларының негiздiлiгiн тексеруге;     

4) әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстердi қарауға қатысуға, өтiнiштер  жасауға, iстi қарау кезiнде туындаған  мәселелер бойыншақорытындылар  беруге ;     

5) әкiмшiлiк жаза қолдану туралы қаулылардың орындалуын тексеруге;     

6) азаматтардың құқықтары мен  бостандықтарын, заңды тұлғалар мен мемлекеттiң заңды мүдделерiн бұзуға жол берген лауазымды адамдарды жауапкершiлiкке тарту жөнiнде шаралар қолдануға;     

7) әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстер жөнiнде iс жүргiзудi қозғауға;      

8) заңда көзделген басқа да iс-әрекеттердi жасауға хақылы.  
 
      

42-бап. Прокурордың әкiмшiлiк iс жүргiзуде заңдылықты  
              қамтамасыз ету жөнiндегi актiлерi