Прибыль как целевая функция фирмы

 

 

 

 

3-тапсырма. Төмендегі сөздерді І кесте бойынша тәуелдеңіз.

Үлгі:  менің досым  менің жиенім  менің інім   менің анам

сенің досың  сенің жиенің  сенің інің   сенің анаң

сіздің досыңыз сіздің жиеніңіз сіздің ініңіз   сіздің анаңыз

оның досы  оның жиені  оның інісі   оның анасы

Бас, аяқ, бел, кеуде, дәрі, емхана, тұмау.

 

• МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕР

2-тапсырма. Оқыңыз, түсініңіз. Мақал-мәтелдерді жаттаңыз. Дәптерге көшіріп жазыңыз.

• Қайғысыз қара суға семіреді.

• Аурудың алдын ал.

• Ауруын жасырған өледі.

• Ауру кірді – әлек кірді.

• Бас ауырса, жан қорқады.

• Ауру азығымен.

 

• ГЛОССАРИЙ
• асығу – торопиться 
• ауру – болезнь
• аурухана – больница
• ауыру – болеть 
• бал қосқан сүт – молоко с медом
• баспа – ангина 
• дәрі – лекарство
• дәрігер – врач
• дәріхана – аптека
• денсаулық – здоровье
• емделу – лечиться
• емхана – поликлиника 
• жазып алу – вылечить 
• жөтел – кашель
• жөтелу – кашлять
• зор байлық – огромное богатство
• көрсету – показывать 
• қабылдау – принимать
• қалқам – милая 
• қатты – сильно
• қызару – краснеть 
• қызу – температура 
• өлшеу – измерять
• суық тиген – простудился 
• тексеру – проверять 
• төсек – постель
• тұмау – грипп, простуда
• түшкіру – чихать
• үш рет – три раза

 

• ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Алдашев А. Қазақтың халық медицинасының құпиясы. – Алматы, 1992 ж.

2. Аяпбергенова К.Г. Дәрі дайындау факультетінің студенттеріне арналған көмекші оқу құралы. – Алматы, 1993 ж.
3. Аяпбергенова К.Г. Қазақ тілі. – Алматы, 1995 ж.
4. Аяпова Т.Т. Қазақ тілі («Негізгі оқулық», «Мұғалім кітабы»). – Алматы: Ғылым, 1999ж.
5. Беріков Н. Қазақ тілі сабақтары. – Алматы: Ана тілі, 1994 ж.
6. Дәрменқұлова Р.Н. Медициналық мәтіндер жинағы. – Алматы, 2000 ж.
7. Доскеева Б.Ж. Қазақ тілі (Мед. оқу орын. арн.). – Алматы: Қайнар, 2002 ж.
8. Қалиев Б. Өсімдік атауларының орысша-қазақша сөздігі. – Алматы: Ана тілі, 1963 ж.
9. Құлмағамбетова Б. Қазақ тілін үйренушілерге көмек. – Алматы, 1991 ж.
10. Махмудов Х. Қазақша-орысша сөдік. – Алматы, 1992 ж.
11. Момынов Ә.Т., Рақышев А. Медициналық сөздік. – Алматы, 1989 ж.
12. Сарыбаев Ш. Қысқаша орысша-қазақша сөздік. – Алматы: ҚСЭБР, 1989 ж.
13. Түймебаев Ж.Қ. Қазақ тілі.Грамматикалық көрсеткіш. – Алматы, 1991 ж.

 

• СОӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. «СПИД – ғасыр дерті» тықырыбы бойынша реферат жазу.

2. Жаңа сөздерді жаттау.

• СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. «Тәуелдік жалғау» грамматикалық тақырыбын меңгеру.
2. Денсаулық туралы мақал-мәтелдерді жазу.

 

4 АПТА

1 КРЕДИТ САҒАТ

№2 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚ

Лексикалық тақырып: ДЕНЕ МҮШЕЛЕРІ

Грамматикалық тақырып: ТӘУЕЛДІК ЖАЛҒАУ (көпше түрі)

 

• СҰХБАТТАСАЙЫҚ!

1-тапсырма. Сұхбатты оқып, жазып алыңыз, орыс тіліне аударыңыз.

ЕМХАНАДА

• Сәлеметсіз бе, ата. Қай жеріңіз ауырады?
• Барлық жерім ауырады: қолым, аяғым, тізем, кеудем, жүрегім, бүйрегім, бауырым, өкпем, асқазаным, ішім, белім, тамағым, басым, көзім, құлағым.
• Тоқтаңыз, ата, асықпаңыз. Біз сізді тексерейік, содан кейін емделесіз де, жазылып кетесіз. Жөтеліңіз, тұмауыңыз бар ма?
• Әрине, бар. Жөтелемін де, түшкіремін де, тұмауым да бар.
• Кәне, тамағыңызды көрсетіңіз, тексерейін. Тамағыңыз қызарып тұр екен. Шешініңіз, өкпеңізді және жүрегіңізді тыңдайын, қызуыңызды өлшейін. Сізге қатты суық тиген екен.
• Тұмау емес пе?
• Тұмау да бар, баспа ауруы да бар. Қазір сізге рецепт жазып беремін. Дәріні дәріханадан алып, күніне үш рет ішесіз. Төсекте жатып емделіңіз, бал қосқан сүт ішіңіз. Енді емханаға жұма күні келіңіз.
• Басқа жерімді тексермейсің бе?
• Тексереміз. Әуелі мына ауруыңызды жазып алайық. Емделіңіз, жазылыңыз, ауырмаңыз. Өзіңіз білесіз, денсаулық – зор байлық.
• Рақмет, қалқам. Сау бол.
• Сау болыңыз.

ЖАҒДАЯТТЫҚ  ТАПСЫРМАЛАР:

1. Сіз ауырып қалдыңыз, жедел көмек дәрігерін шақырыңыз, дәрі-дәрмек туралы сөйлесіңіз.
2. Дәрігерден тамағыңызды үйде қалай емдеуге болатынын сұраңыз.
3. Дәрігеріңізге телефон соғып, тұмауға қарсы қандай жаңа, жақсы дәрі бар екенін сұраңыз.

 

• МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕР

2-тапсырма. Оқыңыз, түсініңіз. Мақал-мәтелдерді жаттаңыз.Дәптерге көшіріп жазыңыз.

• Тазалық – саулық негізі,

Саулық – байлық негізі.

• Ауруды елемеген өледі,

Дауды елемеген төлейді.

• Жан ауырса – тән азады,

Қайғы басса  –жан азады.

 

• Бірінші байлық – денсаулық,

Екінші байлық – он саулық,

Үшінші байлық – ақ жаулық.

 

• ГРАММАТИКАМЕН ТАНЫСАЙЫҚ!

ЕСКЕРТУ: Біздің, сіздің деген ілік жалғаулы сөздерден кейін келетін сөздердің тәуелдік жалғауы түсіріліп те айтылуы мүмкін. Мысалы: біздің үй, біздің ел, біздің бала, біздің ауыл, сіздің мектеп, сіздің ауыл.

ІІ-КЕСТЕ 

Көпше	Соңғы дыбыс
	Дауысты		Дауыссыз
	Жуан	Жіңішке	Жуан	Жіңішке
І Біздің (наш, наша, наше, наши; у нас)	-мыз	-міз	-ымыз	-іміз
	бала-мыз	әке-міз	қыз-ымыз	келін-іміз
ІІ Сендердің (ваш, ваша, ваше, ваши; у вас)	-ң	-ң	-ың	-ің
	бала-ң	әке-ң	қыз-ың	келін-ің
ІІ Сіздердің (ваш, ваша, ваше, ваши; у вас)	-ңыз	-ңіз	-ыңыз	-іңіз
	бала-ңыз	әке-ңіз	қыз-ыңыз	келін-іңіз
ІІІ Олардың (их; у них)	-сы	-сі	-ы	-і
	бала-сы	әке-сі	қыз-ы	келін-і

 

3-тапсырма. Төмендегі  сөздерді ІІ кесте бойынша тәуелдеңіз.

Үлгі:  біздің досымыз біздің жиеніміз  біздің ініміз   біздің анамыз

сендердің досың сендердің жиенің сендердің інің  сендердің анаң

сіздердің досыңыз сіздердің жиеніңіз сіздердің ініңіз  сіздердің анаңыз

олардың досы олардың жиені олардың інісі   олардың анасы

Қол, көз, құлақ, жүрек, дәріхана, баспа.

 

4-тапсырма. Мәтіннен  тәуелдік жалғаулы сөздерді оқып, қай жақтың тәуелдік жалғауымен  қолданылғанын айтыңыз. Дәптерге  көшіріп жазыңыз.

 

• ГЛОССАРИЙ
• алақан – ладонь
• асқазақ – желудок
• ауыз – рот
• аяқ – нога
• бас – голова
• бауыр – печень
• бел – поясница, талия
• бет, жүз – лицо
• бүйрек – почки
• ерін – губы
• жүрек – сердце
• иек – подбородок
• иық –плечо
• кеуде – грудь
• көз – глаза
• қас – бровь
• қол – рука
• құлақ – уши
• маңдай – лоб
• мойын – шея
• мұрын – нос
• өкпе – легкие
• саусақ – палец
• тамақ – горло
• тізе – колено
• тіл – язык
• тіс – зуб
• шаш – волосы
• шынтақ – локоть
• іш, қарын – живот 
• ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Алдашев А. Қазақтың халық медицинасының құпиясы. – Алматы, 1992 ж.

2. Аяпбергенова К.Г. Дәрі дайындау факультетінің студенттеріне арналған көмекші оқу құралы. – Алматы, 1993 ж.
3. Аяпбергенова К.Г. Қазақ тілі. – Алматы, 1995 ж.
4. Аяпова Т.Т. Қазақ тілі («Негізгі оқулық», «Мұғалім кітабы»). – Алматы: Ғылым, 1999ж.
5. Беріков Н. Қазақ тілі сабақтары. – Алматы: Ана тілі, 1994 ж.
6. Дәрменқұлова Р.Н. Медициналық мәтіндер жинағы. – Алматы, 2000 ж.
7. Доскеева Б.Ж. Қазақ тілі (Мед. оқу орын. арн.). – Алматы: Қайнар, 2002 ж.
8. Қалиев Б. Өсімдік атауларының орысша-қазақша сөздігі. – Алматы: Ана тілі, 1963 ж.
9. Құлмағамбетова Б. Қазақ тілін үйренушілерге көмек. – Алматы, 1991 ж.
10. Махмудов Х. Қазақша-орысша сөдік. – Алматы, 1992 ж.
11. Момынов Ә.Т., Рақышев А. Медициналық сөздік. – Алматы, 1989 ж.
12. Сарыбаев Ш. Қысқаша орысша-қазақша сөздік. – Алматы: ҚСЭБР, 1989 ж.
13. Түймебаев Ж.Қ. Қазақ тілі.Грамматикалық көрсеткіш. – Алматы, 1991 ж.

 

• СОӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. «Дәріханада» тақырыбы бойынша сұхбат құрастыру.

2. «Дене мүшелері» тақырыбына глоссарий жасау.

 

• СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ

1. «Қазақтың ұлттық тағамдары» тықырыбы бойынша реферат жазу.

2. «Тәуелдік жалғау» грамматикалық тақырыбын меңгеру.

 

4 АПТА

1 КРЕДИТ САҒАТ

№3 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚ

Лексикалық тақырып: САЛАУАТТЫ ӨМІР САЛТЫ

Грамматикалық тақырып: ТӘУЕЛДІК ЖАЛҒАУ (қайталау)

 

• МӘТІНМЕН ТАНЫСАЙЫҚ!

1-тапсырма. Мәтінді  оқып, аударыңыз.

САЛАУАТТЫ ӨМІР САЛТЫ – ДЕНСАУЛЫҚ КЕПІЛІ

Әрбір адамның өзін-өзі күтіп, денсаулығын сақтай білуінің маңызы зор. Денсаулық адамның жан-жақты  дамып, еңбек етуіне, тұрмыс жағдайын жақсартып, көңіл күйінің көтеріңкі  болуына мүмкіндік береді. Медицина ауырғандарды емдеп сауықтыруға, аурудың асқынбауына, жұқпалы індеттердің таралмауына көмектеседі.

Түрлі аурулардың алдын қалай алу  керек, қалай тамақтанған жөн, зиянды әдеттерден аулақ болуды т.б. насихаттауда дәрігердің орны ерекше.

Қазіргі уақытта адамдардың көпшілігі  шылым шегеді, арақ ішеді, жөнсіз тамақтанудан денелерін май басып жатады. Осылардың әсерінен адамның көңіл күйі өзгеріп, сана сезімі төмендейді, зат алмасу процесі, бауыр мен бүйрек қызметі бұзылады.

Соңғы жылдары елімізде көбейіп, халықтың денсаулығы күннен-күнге нашарлап, өмір сүру ұзақтығы кеміп барады.

Денсаулықты сақтауды кеңінен насихаттауда медицинаның бір саласы валеологияның  қызметі зор.

Валеология латынның «VALEO» –  дені сау және гректің «LOGOS» –  ғылым деген сөздерінен құралған. Сонда валеология дені сау адамдардың денсаулығын сақтау жөніндегі ғылым дегенді білдіреді. Оны ғылымға XX ғасырдың 60-жылдардың аяғында проф.М.И.Брехман енгізген. Валеология арқылы халық гигиенаны және салауатты өмір салтын қалыптастырудың негіздерін, денсаулықты сақтау мен нығайтудың тәсілдерін үйренеді.

МӘТІНМЕН ЖҰМЫС:

1. Мәтінді бөлімдерге бөліп, қарапайым жоспар құраңыз.
2. Жоспар бойынша мәтінді әңгімелеңіз.
3. Мәтінді әңгімелеуге қажетті сөздер мен сөз тіркестерін жазыңыз.
4. Мәтіндегі жаңа сөздерді меңгеріңіз.
5. Мәтінді пікірлесімге айналдырыңыз.