Халықаралық қатынастардың өзекті мәселелері

Халықаралық келіссөздер. Халықаралық келіссөздер  үрдісінің кезеңдері. Халықаралық  келіссөздерді сараптаудың әдістері мен ерекшеліктері.

17. Халықаралық әлемдік тәртіп. «Әлемдік тәртіп» туралы түсінік. Халықаралық қатынастар жүйесіндегі типология мәселесі. Халықаралық тәртіптің негізгі өлшемдері: халықаралық қатынастар акторларының өзара байланысы, күшті және әлсіз акторлар ара қатынасы, функционалдық өлшем, халықаралық жүйелердің тарихи түрлері. Халықаралық қатынастар жүйелерін сраптаудағы әдістемелік мәселелер.

Халықаралық жүйелер эволюциясы. Халықаралық  қатынастардағы Вестфаль жүйесі. Париж  Губертсбургтік жүйе. Вена жүйесі. Саяси  одақтар мен блоктар жүйесінің  қалыптасуы. Халықаралық қатынастардағы Версаль Вашингтон жүйесі. Ялта Подздам  жүйесі. «Қырғи қабақ» соғыс кезіндегі  биполярлық жүйенің қалыптасуы.

 

18. Қазіргі кездегі әлемдік тәртіп. Халықаралық қатынастардағы жаңа жүйенің қалыптасуы. Ғарамдану және оның негізгі көрсеткіштері. Жаңа әлемдік тәртіптің негізі: ортақ экономикалық  организмнің қалыптасуы, ішкі және сыртқы саясат шараларының өзгеруі, халықаралық қатынастардың демократиялануы, іщкі саяси үрдістердің демократиялануы, халықаралық қатынастардағы негізгі акторлардың құрамының өзгеруі, халықаралық бейбітшілік және қауіпсіздікке әсер ететін жаңа қауіптер. Саяси ғаламдану және бұғанн қарсы қозғалыс. Қазіргі халықаралық қатынастардағы саяси құқықтық тәртіп мәселесі. Солтүстік Оңтүстік мәселесіндегі жаңа өлшемдер.

Халықаралық қатынастардағы жаңа әлемдік мәселелердің пайда болуының себептері. Қоршаған орта мәселесі. Халықаралық қылмыстық  топтардың пайда болуы, халықаралық  терроризм, есірткі сату, жеке бастың азаматтық құқы мәселелері. Халықаралық  өатынастардағы мәселелерді реттеудегі халықаралық ұйымдардың ролі.

 

19. Халықаралық қатынастардың этникалық өлшемдері және құқықтық реттелуі Халықаралық құқықтық реттеудің тарихи түрлері мен ерекшеліктері: халықаралық құқықтың негізгі принциптері, халықаралық қатынастардағы субьектілердің теңдігі, тәуелсіздігі, мемлекеттік қақтығыстарды бейбіт жолмен реттеу. Халықаралық құқық принциптерінің даму эволюциясы. Негізгі принциптер: «мемлкеттік мүдде», «саяси тепе теңдік», «табиғи шекаралар», «халықаралық актілер» туралы түсінік. Халықаралық қатынастардағы мораль мен құқық мәселелері. Халықаралық мораль туралы ұғым (императивалар).

 

20.  Қазіргі кездегі ғаламдық саяси тенденциялар. Халықаралық ынтымақтастық пен интеграция үрдісі. Ынтымақтастық пен интеграцияның түрлері. Интеграциялық үрдістердің теоретикалық базасы: функционализм, жаңафункционализм, федерализм. Интеграция мен ынтымақтастықтың аймақтық ерекшеліктері. Әлемнің жаһандық мәселелері бойынша ынтымақтастық.

Халықаралық келіссөздер. Келіссөздер жүргізудің сатылары. Келіссөздердің функциалары. Халықаралық келіссөздерді сараптаудағы модельдермен ұстанымдар. Көпжақты келіссөздедің  саны мен маңыздылығының өсуі.

 

21. Халықаралық қатынастар теориясындағы зерттеудің әдестерімен методологиясы. 

Статистикалық әдістер. Синергетика: негізгі идеялар  мен мәселелер. (И.Пригажин) «Морль»  туралы түсінік. Халықаралық қатынастардағы жағдайлар мен үрдістерді моделдеудің  ерекшеліктері. Математикалық модельдеудің қиындығы мен артықшылығы. Оңай және қиын индикаторларды пайдалана отырып сараптау. Факторлық сараптама. Корреляциялық  срапатама. Регрессия сараптамасы. Тенденция сараптамасы. Экстрополяция.

 

 

22. Философия ғылымындағы теория туралы түсінік. Зерттеудің теориялық және қолданбалы дәрежесі. Зерттеу мәселелерін таңдау. «Теория» туралы түсінік.  Теорияға қажетті негізгі талаптар және теориясы жасаудың лгикасы. Теория компоненттері.

 

 

 «Халықаралық қатынастар және жаһандану үдерісі»  пәні

1. Жаһандану мәселелерінің ұстанымдары. "ЖаҺандану" түсінігі, зерттеудің міндеті мен мазмұны. Жаһандануды зерттеудегі негізгі қағидалар. Аймақтық (аймақ аралық) қарым-қатынастар, интеграция қазіргі әлемдік маңызды тенденциясы ретінде қарастыру,өз-ара қарым-қатынас, жаһандану.

Ұлттар мен  ұлттар араларындағы қарым-қатынас,халықтар мен елдер тараларындағы қарым-қатынас  күрделілігі,экономикалық және әлеуметтік жаһандану үрдісі. Одақтар,елдердің және жалпы адамзаттың негізгі аспектілерінің саяси жақтары.

 

2. Жаһандану үдерісін  зерттеудің теоретико-методологиялық  негізі. Жаһандану үрдісінің мазмұны. Жаһандануды теориялық мәселе жағынан түсіну. Жаһандану қағидасына жан-жақты түсінік (Т.Левитт, Ж-П Аллерге, Дж.Стиглиц, П.Даниелс, Р.Бергер және басқалар). "Жаһандану" түсінігін индустриялық кезеңге дейінгі және модернизмге дейінгі кезеңдермен салыстыру. Жаһандануды зерттеудегі методологиялық тәсіл, олардың болжау мен теориялық негіздерінің мүмкіндіктерін салыстыру.

Р.Робертсонның жаһандану концепциясы. Француз  зертеушісі Б.Бадидің жаһанданудың үш өзгерісі: тарақты тарихи процестің  жүруі, Әлемнің жалпы және жекеленуі, "ұлттық шекаралардың жойылуы".

Жаһандану жалпы экономикалық өсім көрсеткіші ретінде (Р.Дарендоф, Ф.Нушелер, О.Лафонтен, Б.Клинтон, Б. Гейтс). Экономикалық өсім дамудың двигателі ретінде. ХХ ғасырдың соңғы ширегіндегітехнологиялық жаңаландыруды  жүзеге асыру. ғылыми-техникалық дамудың  жаһандану үрдісіне әсері.

Жаһандану жалпы әлемдік қоғам кезеңі ретінде. С.Хантингтонның теориялық концепциясы.Әлемдегі қақтығыстардың жиеленуі кезеңіндегі  жаһандану.

Жана  халықаралық қатынастағы дәстүрлі саяси кеңестіктің бұзылуы. Дәстүрлі саяси биліктің әлсіреп нәтижесінде  үкімет билігінде қуыстың пайда  болуы. У.Бектің «қоғамдық тәуекелделік»  концепциясы.

Жаһандану әдет-ғұрып пен мәдениеттің құртушысы  ретінде. Әлемде вестернизация мен  батыс өркениетін тарату.

 

3. Жаһанданудың басты бағыттары. Жаһандануға жалпы мінездеме. Жаһанданудың басты бағыттары мен негіздері.

Идеологияны, мәдениетті, дінді, әдет-ғұрыпты қозғайтын  Мәдени-идеологиялық жаһандану. Жаһандану  тарақты мәдени аралық пікір таластың және біртіндеп адамзаттың біркелкі мәдениетті таңдауы.

Экономикалық  жаһандану, экономикалық құрылымдар ұйымдарының  бірігуі,Рыноктардың бірігіп жаһандануы (капитал, еңбек қорлары, заттар мен  қызмет түрлері).

Хабарнама-комуникация  жаһандамасы. Адамзат өмірлеріндегі  хабарлама және компьютерлік жаһандану  ұйымдары. Космос кеңестігін қолдану.

Аймақтық  жаһандану- мемлекеттік және мемлекет ті қадағалайтын ұйымдардың бірігуі.

Этникалық жаһандану түрлі этникалық топтардың  өзара ассимиляцияға ұшырауы  және жер шарындағы жалпы халық  санының өсімінің көрсеткіші ретінде. Жалпы қоғамдық құрылымдардағы локальдық  қоғамдардың араласуы

 

4. Жаһандану үрдісі және әлемнің  қазіргі кездегі даму моделі. Қоғамның қазіргі моделінің дағдарысы, жүзеге аспауы және нақты, жүзеге асатын, тиімді даму моделі. Қоғам құрылымын еркін таңдау принціпі, әлемнің өзара байланысты және өзара тәуелді шартындағы үлгіні енгізу және халықаралық аренадағы өз бағыты.

Даму  жолында таңдап алу үшін күресте  тарихи тұлғалар мен таптар, класстар, топтар, әлеуметтік күштер. Қоғамның дамуы  және мәселелерді таңдап алу және олардың соңынан бақылау, алдыңғы, қуып жетуші, оларға ұқсас, дәстүрлі-ұлттық түрлер. Даму құралдары, мақсат, даму мақсатының шекті болуы. «Ағылшындану», «американдану», «вестернизациялау», «урбанизация», «даму», «прогресс». Дамудың бөлінбес бөлігі- индустриализация. Қазіргі кезеңдегі  оны жүзеге асыру тәсілдері.

Жаңаландыру даму теориясының негізгі кезендері, оның типологиялық мәселелері. Социалистік  бағыттағы теория, капиталистік емес даму, демократиялық таңдау. Социализм  кезеңіндегі даму концепциясы. Дамудың  «үшінші жолы». Даму әлемдік саяси  және экономикалық жүеге қосылу факторы  ретінде. Тәелсіздіктің өсуі шекті  және еркін таңдаудың өсімі ретінде.

Даму  жолдарының критериялары мен негізгі  құндылықтар: экономикалық, әлеуметтік, саяси, мәдени, моралдық.

Басқару мәселесі. «Даму жолдарының тиімдісі»  түсінігі. Тұрлі елдердің жетістіктерін  салыстыру және өлшем критериясы. Даму бағыттарын таңдаудағы жетістіктер  мен кемшіліктер: қытай, жапон, түрік, иран, ливия; жаңа индустриалды елдердің тәжірбиесі.

 

5. Интернационализация және экономиканың жаһандануы. Әлемдік экономикалық қатынастардың жаһандануы. Әлемдік рынок және оның коньюктурасы, сыртқы сауданы реттеу. Аймақтық және халықаралық экономикалық қатынастарды ұлғайту және сауда шектеулерінің мәселесі. Техникалық прогресс және жаһандану.

Әлемдік экономикадағы интеграциялық процесс. Интеграцияға ұшыраған ірі экономикалық блоктардың қызметтері. Экономикалық ұйымдар және келісімдер. Финанстық  рыноктарды интернационализациялау. Халықаралық  сауданы реттеуде ГААТ/ВТО ролі.

Инвестициялар және қаржы қозғалысын реттеу. Халықаралық  инвестициялық қарым-қатынас.Қаржылық рыноктар мен сауданы жан-жақты  реттеу. ВТО механизімін реттеу. Әлемдік шаруашылықта қызмет көрсету  үлесін көтеру.Жалпы инвестиция көлемін  және географиялық құрылымдарды түсіну.

Әлемдік экономикаға жаңа қатысушылар. Сыртқы саясат түсінігіне экономикалық компаненттердің  күшеюі. Елдік және аймақтық түсінік. Экономикалық қатынастардың интернационализациялау процессі және әлемдік экономиканың болашағы мен болжамы.

Әлемдік экономикаға ұлт аралық корпорациялардың ықпалы.Корпоративтік интернациональдық  түсінікті ұлғайту мен қатысу. Әлемдік экономиканың ұлтаралық  мәселесі. Глобалдық өсім қарқыны  және ұлтаралық әлемдік экономика  мен сауда мәселесі.

6. Тәуелсіздік мәселесі және жаһандану шартындағы ұлттық ұқсастық. «Ұлттық», «мемлекеттік» түсініктерінің қарым-қатынасы. «ұлттық стратегия», «ұлттық еркіндік», «ұлттық мүде», «ұлттық талаптар» түсініктеріне анықтама. Халықтың қолдауымен, келісімділік, оларды жіктеу, мемлекеттің мақсаты. Халықаралық шеңбердегі ұлттық мүде. Мемлекеттік мүде халықаралық,аймақтық, ұлттық, локалдық.

Халықаралық аренада жалпы азаматтық мүддені  қорғау стратегиясын ойлап табу. Мемлекет басшыларының ел алдында сыртқы саясат, халықаралық аренада азаматтар  мүддесін қамтамасыз ету жауапкершіліктері.

Ұлттық  стратегия және еркін қалыптастыруда әскери күштердің жалпыға бірдей болуы. Жүйенің күшін нығайтужәне  ұлғайту, ұлттық стратегияны қамтамасыздандыру.

Жаһандану шартында мемлекеттің функциясы  мен ролінің өзгерімі. үлттық шекараны жою. Мемлекет аралық шекараларды ащу  және өзара шекаралық қарым-қатынас.

 

7. Жаһандану және әлемдік әлеуметтік даму. Қазіргі әлемдік саясаттағы  «социум» түсінігі.Қазіргі әлеуметтік топтар мен кіші топтардың сипаты мен пішіні. Мемлекеттің әлеуметтік қызметі. Әлемде глобалды процестердің жүзеге асуы және әлеуметтік-экономикалық даму құрылуының әсері. Халықаралық қатынастар жүйесіндегі әлеуметтік шындық. Жаһандану және қазіргі кезеңдегі адамзат дамуы. ПРООН-ның адамзат даму концепциясы. Адамзат даму потенциалының көрсеткіші.

Қоғам қорының негізі ретіндеинтелектуалды күштердің дамуы. Жаһандану процессі, адамзат даму элементтеріне әсер тигізуі.Әлеуметтік өлшемдегі демографиялық  көрсеткіштің қатысуы. үлттық-мәдени ерекшелік. Экономикалық және әлеуметтік дамуды реттеу. Кедейлік және жаһандану. Әлеуметтік даму және әлемдік қаржының қатысуы. Мәдени аумақ және әлеуметтік өлшем.

Жұмыссыздық мәселесі және жаһандану. Әлеуметтік дамудың  заңды негіздері. Әлеуметтік-саяси  мәселе-еңбекке хұқы. Халықтың жалпы  жұмыс жасауы және жұмыссыздық мәселесіндегі  әлемдік қоғамның өзара қатынасы. «Ми трестары». Жаһандану және көші-қон  мәселесі. Жаңа жұмыс орындарын құру процессі және экономикалық өсімдегі жаһанданудың ролі мен қатысуы.

Жаһандану мен білім беру жүйесі. Білім беру аймағындағы интеграция. Мамандандырылған жұмыс күштерін дайындау құрылымын  жаңаландыру. Жаһандану және білім  деңгейі.

Халықтың  араласуы және денсаулық қорғау. Денсаулық  қорғауду қаржыландыру. Медико-санитарлық көмекті реттеу. Жеке және мемлекеттік  қаржының қатысуы. өмір сүру деңгейі  және жаһандану. Жаһандану және әлеуметтік шындық. Гендерлік теңсіздік.

 

8. Жаһандану шартында қазіргі әлемнің даму тенденциясы. Әлем дамуының әлеуметтік-экономикалық пішіні және қазіргі модельі. Жаңа әлемдік жүйе және жаһандану. Қазіргі халақаралық қатынастар жүйесі. Факторлар және тенденциялар. Әлемдік жүйедегі «полярность»мәселесі. «Монополярность», «многополярность»: негізі, бағалануы, қазіргі кездегі анықтамасы. Оўтүстік пен Солтүстік мәселесі.

Қазіргі жаһандану факторы негізінде  әлемдік сауда және экономика. Корпоративті және ұлт аралық компаниялар. Саяси  және заңды аймақ қамтамасыз ету. Жаһандану шартында жаңа экономикалық теория эволюциясы мен  құрылуы.

Жаңа  геосаясат және кеңестік теориясы. Интеграция және дезинтеграция.Көзқарастар  қақтығысы. Әлемдік құндылықтың  құрылуы және өзгерімі. Жаңа халықаралық  қатынастардың өлшем жаһандануы.

Қазіргі әлемдегі қару жараққа бақылау және қорғаныс мәселесі. үлттық және ғаламдық қауіпсіздық. Аймақтық және халықаралық  қауіпсіздық. Жаңа технологияларды  дамыту және қаруланудың жаңа кезені. Ядролық қарулар. Халықаралық келіссөздер  процессі.