Халықаралық қатынастардың өзекті мәселелері

Қазіргі әлемдегі қақтығыстар. Реттеу мәселесін  табу және тәсілдер. ұжымдық және жан-жақты  саясат. Процесстегі дипломатияның  рольі.

Мәдениет  және әлеуметтік аспектісі. Экология және демография мәселесі. Әлемдік саясаттағы мораль және құқық. Қоғамдық көзқарас және жаһандану. Қазіргі әлемдік  жүйе қалыптастыру және қамтамасыз ету  тенденциясы және жаһандану процессінің  дамуы.

 

9. Жаһандық қауіпсіздікті  қамтамасыз ету мәселелері. Жаһандық қауіпсіздіктің жаңа мәселелері. Аймақтық және халықаралық қауіпсіздік. Ұлттық және ғаламдық қауіпсіздік. Халықаралық қауіпсіздік мәселелерін шешудегі жаңа интегрированный ұстаным. Даму мен қауіпсіздікті кең ауқымда түсіндіретін концепциялардың пайда болуы. Қауіпсіздік жүйесінің эволюциясы. Бөлінбес халықаралық қауіпсіздік. Қауіпсіздіктің дәстүрлі және жаңа парадигмалары. Экономикалық даму мәселелері және ұлттық қауіпсіздік. Экономикалық қауіпсіздік факторлары. Қаржы қауіпсіздігі. Тамақ қауіпсіздігі. Инвестициялық қауіпсіздік. Әлеуметтік қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері. Экологиялық, энергетикалық, діни қауіпсіздіктердің сипаты.

 

10. Жаһандану шартындағы  БҰҰ ролі. Халықаралық ұйымдардың қызмет ету мәселелері. Халықаралық қатынастар жүйесін реттеудің ерекше табылмас механизмі ретінде. БҰҰның жаңаруы. БҰҰ ның жаңа бюджеттік саясаты. БҰҰның әлеуметтік саладағы қызметі.

 

11. Жаһандану шартындағы  халықаралық қатынастардың эволюциясы  мәселелері. Халықаралық қатынастардың жаһандануы және болашақ эволюциясы.

 

12. Экономикалық және  саяси интеграцияның халықаралық  тәжірибелері. Жаһандану және интеграция. Экономиканың аймақтануы. Интеграцианың дәстүрлі және жаңа концепциялары. Аймақтық интеграция және ынтымақтастық.  Жаһандану жағдайындағы мемлекетаралық және ұлттық институттардың ара-қатынасы. Халықаралық валюта қорының, Әлемдік Банк, Бүкіләлемдік сауда ұйымының қызметі. Әлемдік экономикадағы интеграциялық процесс. Интеграцияға ұшыраған ірі экономикалық блоктардың қызметтері. Экономикалық ұйымдар және келісімдер. Финанстық рыноктарды интернационализациялау. Халықаралық сауданы реттеуде ГААТ/ВТО ролі.

Интеграциялық үдерістің сәтті тәжірибесі ретіндегі  Еуропалық интеграция. Жаһандану және интеграция. Дәстүрлі интеграция және жаңа концепциялар. Жаһандану шартындағы ұлтаралық институттар мен мемлекетаралық қатынастар. Аймақтық интеграциялық бірігулердің құрылу процессіне жаһанданудың ықпалы.

Қазіргі интеграциялық процестердің моделі. Интеграциялық процестердің жемісі ретінде европалық интеграция. «Жалпы рынок» және «евроаймақтарының» дамуы  және құрылу эволюциясы. Қазіргі европа интеграциясының процессі. Европалық  Одақ қауіпсіздік саясаты және жалпы  сыртқы институт саясаты мен оның халықаралық-саяси мағынасы.ұлттық институттармен ЕО компетенциясының бөліну тәжірбиесі.

Қазіргі кезеңдегі жер шарының батыс  бөлігіндегі интеграциялық процесстер. Солтүстік америка экономикалық интеграциясы моделі. Солтүстік америка  еркін сауда аймағы. Канада және Мексика экономикасындағы АҚШ-тың  алдыңғы орынды иемденуі.

Азия-тынықмұхит аймақтық интеграциясы. Оўтүстік-Шығыс  Азия Ассоциациясы (АСЕАН). АТЭҚ- Азия-тынықмұхит экономикалық қауымдастық елдерінің  ұйымы.

үлттық-мемлекеттік  билік формасының құлдырауы. Халықаралық  масштабтың ұлттық құрылымға айналуының алғы шарттары. Халықаралық бақталастықтың күшеюі және елдің әлеуметтік-экономикалық күшінің шоғырлануы. Интеграциялық  процесстер және әлемдік жаңа ақша жүйесінің қалыптасуы.Интеграциялық  және дезинтеграциялық процесстердің  өзара қатынасы.

 

 

13. Экологиялық мәселелердің ғаламдануы. Жер шары тарихындағы экологиялық дағдарыстар. Қазіргі экологиялық жағдайдың күрделілігі. «Экологиялық қауіпсіздік» түсінігі. Тұрақты шегінін шығу шартындағы адамзат. Жалпы планеталық дағдарыстың шынайы қауіпі. Глобалды экологиялық өзгерістердің себебтері. Қоршаған ортаға адамзаттың антропогендік өндіргіш факторы.Ауа райы өзгерісінің ғаламдық мәселесі. Жер шарындағы ауа райының ғаламдық жылып кетуі төңірегіндегі пікір талас. Әлемде халық санының тез өсу нәтижесінің экологиясы. Азық-түлік және энергия жағдайының нашарлауы.

Барлық  елдерде экология саясатын жүзеге асыру  және құрылуы. Экологиялық саясаттың  әлемдік реттелуі. Рио-де-Жанейро 1992 ж. Конференция шешімдері. Қоршаған ортаны қорғау мәселесі бойынша Бұұ  форумы және арнайы конференция. Әлемдік  экологиялық форум және тұрақты  даму конференциясы. Эколгия жағынан  келісімдер мен конвенциялар.

Қазақстан Республикасындағы экологиялық  мәселелер. Ядролық қалдықтарды  көму мәселелері.

 

14. Мәдени ғаламдануы. Мәдени ғаламдану мәселесі және қазіргі түсінік. Әлемдік мәдениетті бағалау және тәсілдері. Жаһандану мен әлемдік мәдениетке ықпалы. Қазіргі кездегі адамзат пен қоғамға мәдениеттің орны мен маңыздылығы.

Мәдениеттің ноосферасы: дамуы және түсінігі. Ой аймағы мен жаһандану. Жаңа этиканың қалыптасуы. Жаңа уаыт кеңестігіндегі әлемдік мәдениеттің анықтамасы.

Қазіргі халықаралық қатынастар жүйесіне мәдениеттің  ықпалы. Мәдениет пен ғылым салаларындағы  келісімдер мен үкімет аралық шарттар. Қазіргі заманғы мәдени қатынастар мен жаһандану процесіне жаңа көзқарастар.

Жаһандану шартында жалпыға бірдей мәдениетті тарату және информациялық кеңестік: позитивті және негативті тенденциялар. үлттық-мәдени даму мәселесі және мәдениеттердің өзара қатынасы.

 

15. Әлемдік саяси факторы және қазіргі кезеңдегі әлемдік жүйе. Қазіргі кезеңдегі халықаралық саяси жүйе кезеңдері және заңдылығы. Мемлекеттің сыртқы саясаты мен ұлттық-мемлекеттік мүдде. Қазіргі кезеңдегі әлемдік мәселелер мен оларды шешу жолдары. Жаһандану үрдісінің бірдей болмауы. Әлемдік бейбітшілік жүйесін орнату үшін халықаралық қатынастар жүйесіндегі саяси және мәдени қатынастар.

Жаңа  халықаралық жүйенің орнауы. Жаһандану, оның көрсеткіштері мен сындары. Әлемдік жаңа жүйенің негізгі  мінездемесі: тұтас экономикалық организмнің  құрылуы; сыртқы және ішкі саясат араларындағы шекараны жою; ішкі саяси және халықаралық  қатынастарды демократизациялау; қауыпсыздық  ұғымын ұлғайтып әлемдік бейбітшілікке  қауыпты өзгерту.

ұлы державалар және олардың критериялары. Қазіргі халықаралық қатынастардағы саяси-құқықтық режим. «Оңтүстік-солтүстік» қарым-қатынасындағы өзгерістер.

Жалпы әлемдік мәселелер, олардың шығуы  және халықаралық қатынастыарға  олардың әсері. Қоршаған орта мәселесі, адам және табиғат қорлары. Жаңа үндеулер: ұлтаралық қылмыстар, халықаралық  ланкестік, наркотикалық заттардың  заңсыз айналымдары, қылмыстар, Азаматтың  жеке тұлғасына зиян келтіру. Халықаралық  ұйымдар қазіргі кезеңдегі халықаралық  қатынастарды реттеуші ретінде.

 

16. Жаһандану шартында ақпараттық кеңестіктің қалыптасуы. Жаһандану шартында ақпараттық қоғам ықпалының түсінігі мен заты. Жаһандану үрдісі мен қазіргі ақпараттық кеңестіктің субьектісімен обьектісі.

Ақпараттық  кеңестіктің дамуы мен саяси  рынок факторы және шарты. Саяси  және әлеуметтік өлшем. Ақпаратты қоғам  дамуына инвестициялық құйылымдар және қаржының әсері.

Ғаламдық  процесс шеңберінде жалпы ақпарат  құралдарының дамуы. Ақпарат беру процессі және қоғамдық көзқарастың қалыптасуына жеке немесе мемлекеттің қатысуы. Ақпарат  ағымын қамтамасыз етуде бақталастық  және бірігу.

Әлемдік телекомуникация индустриясы. Уақыт-кеңестік жан-жақтылығы. Пікір таластың өрістеуі. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды  жаңаландыру және дамыту. Кабельді және спутникалық байланыс. ғаламдық даму процессі және жаңа техникалық өлшем.

Ақпараттық  саясат шеңберінде мемлекет аралық келісімдер мен келісім шарттар.

Ақпаратты жеткізудің жаңа технологиялары. Әлемдік  жүйе (Интернет). Әлемдік жүйе қауыпсыздығын  қамтамасыз ету және ақпаратты бақылау  мәселесі.

 

17. Әлемдік экономиканың жаһандануы мен ТНК. Әлемдік экономиканың глобалды даму рольі мен ТНК қызметі. ТНК Әлемдік экономиканың жаһандану процессінің жаңа формасы ретінде.Экономикалық даму мен ұлттық қауіпсіздік мәселесі. ұлттық корпорациялардың пішіні мен қызметі.

Бапқталастық  және жаһанданудың ықпалы. Қаржының және экспорттың кірісінің ұлғаю мәселесі. Маркетинг және басқару тәсілдерінің жаңаландыру шарттары. Жаңа технологиялар  ағымы және жаһандану. Халық кірісінің  өсімі және жергілікті несие беру мен халықаралық компанияларда  қатысу жаһандану мәселесі.

Жоғары  білікті жұмыс күштері мен  шетел қаржыларын тарту. Жаһандану  мен жаңаландыру қызметі. Мемлекеттік  қолдауды енгізу және қатыстыру.  Постиндустриальды  экономикасы елдер тәсілдерімен (Европа елдер Одағы, АҚШ, Жапония) және салыстырмалы түрде өндіруші күштерді талдау.

ТНК қызметі және экологиялық бірқалыптылық. ТНК және қабылдаушы елдердің өзара  қарым-қатынасындағы әлімдік тәжірбие. ТНК қызметіне нақты бақылау  тәсілдерін қарастыру. ТНК-ның мүлкін алуға шек қою. ТНК-ның валюталық  қаржысын пайдалану және валюта қаржысын реттеу мәселесі.

ТНК қызметін реттеу формасы және салық  жүйесі.ТНК-ның жаңашыл күштерін қолдану механизмдерін жақсарту. Біріктірілген жаңашыл механизмдер. Халықаралық бақталас күресінде  ұлттық компанияларды қолдау.

 

 

18. Адамзат дамуының  концепциясы ПРООН.  Даму саласындағы қызметтің координациясы. ЭКОСОтың ролі. БҰҰ дамуының онжылдығы. Экономикалық және әлеуметтік даму саласындағы БҰҰ аймақтық комиссиялары. ПРООНның ролі, дамушы елдердегі өкілдіктері,. МБРР, МАР, МФВ қызметтері. ЮНКТАД – сауда, қаржы, технологиялармен тұрақты даму салаларындағы мәселелерді шешудегі шешуші ролі. ЮНКТАДтың мақсаттары мен міндеттері. «Тұрақты даму» концепциясы, 21 ғасыр күн тақырыбы.

 

19. Бейресми факторлардың  шешім қабылдау процессіне әсері.  «Бейресми фактор» түсінігі, оның отандық және шетелдік әдебиеттердегі анықтамасы. ППВР әсер ету топтары: кәсіпкерлер ұйымдары, жеке институционалдық акторлар (фирмалар, банктер, ТНК және т.б.), профсоюздер, этникалық және діни топтар, феминистік, пацифистік, экологиялық, жастар, құқық қоғаушы және т.б. ұйымдар мен альтернативті қозғалыстар. БАҚ және билік- қазіргі кездегі ықпалдастықтың негізгі параметрлері. Электронды БАҚ көздерінің ерекше орны. Қоғамдық пікірге әсер етуші фактор ретіндегі БАҚ.

 

20. Жаһанданудың негізгі теоретикалық  концепциялары. Жаһанданудың жалпы сипаты. Жаһанданудың қайнар көздері мен негізгі бағыттары. Тарихи процесс ретіндегі жаһандані үдерісі. Жаһанданудың даму динамикасы.

Жаһанданудың  аспектілері. Жаһанданудың төрт ағымы: адамдар, тауарлар, қызмет, қаржы, информация, коммуникация. Жаһанданудың қарама-қайшылық сипаты. Жаһанданудың кері, деструктивтік  аспектілері. Жаһанданудың жаңа либералдық моделі.

 

21. «Тұрақты дау» түсінігі  және оның құрамы мен ерекшеліктері. «Тұрақты дау», «саяси даму» түсініктері. Саяси дамудың осалдығы. Қоғамның даму сатылары және соған сәйкес саяси институттар. Капитализмнің дамуымен байланысты саяси дамудың ерекшеленуі.

 

22. Жаһандану үрдісі  кезіндегі халықаралық үкіметаралық  ұйымдардың ролі. Экономикалық ұйымдар мен топтар. Әлемдік экномикалық нарық және халықаралық экономикалық ұйымдар, олардың ерекшеліктері. Аймақтану мәселелері. Халықаралық үкіметаралық және үкіметтік емес экономикалық ұйымадр. БҰҰ ның жаңаруы. ОБСЕ нің жаңа қызметі. Қауіпсіздіктің еуроатлантикалық моделі. Интерпол және Еуропол.

 

23. Қауіпсіздіктің дәстүрлі  және жаңа парадигмалары.  Анықтамасы. Геостратегиялық жағдай. Мақсаты мен міндеттері. Ұлттық мүдделер. Мүдделер шкаласы. Ұлттық қауіпсіздіктің қауіптері. «Ұлттық» және «әскери» қауіпсіздік ара-қатынасы. Ұлттық мүдделер мен қауіпсіздік концепциялары және оның сыртық саясат жүргізудегі маңызы.

 

24. Халықаралық қатынастарды  реттейтін механизм ретіндегі  халықаралық ұйымдар. Халықаралық ұйымдардың ролі. БҰҰ, ОБСЕ, НАТО, ТМД, ВТО. Басқада аймақтық ұйымдар.

 

 

 

5. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі 

 

Негізгі әдебиет:

1. История международных отношений и внешней политики: Учеб. пособие Под общ. ред. Ж. У. Ибрашева.- Алматы: Қазақ ун-ті, 1998.

2. Внешняя политика Республики Казахстан: учеб. для вузов / под ред. К. И. Байзаковой.- Алматы: Қазақ ун-ті, 2006

3. История международных отношений и внешней политики: Учеб. пособие Под общ. ред. Ж. У. Ибрашева.- Алматы: Қазақ ун-ті, 2009

4. Цыганков, П.А.  Теория международных отношений.- М., 2003.

5. Черных, И.А.  Теории международных отношений.- Алматы: Қазақ ун-ті, 2009.

6. Мировая политика и международные отношения: учеб. пособие / под ред. С. А. Ланцова, В. А. Ачкасова.- СПб.: Питер, 2008.-

7. Елемесова, Ж.С. Церемониал, протокол, этикет.- Алматы: Print S, 2005

8. Борунков, А.Ф. Дипломатический протокол в России.- М.: Междунар. отношения, 2007

9. Кузьмин, Э.Л. Дипломатическое и деловое общение - М.: Норма, 2005

10. Колосов, В.А.  Геополитика и политическая география - М.: Аспект Пресс, 2002

11. Дергачев, В.А. Геополитика - М., 2004

12. Арыстанбекова, А.Х. Проблемы разоружения и международной безопасности: учеб. пособие - Алматы: Қазақ ун-ті, 2008

13. Биекенов, М.А. Национальная и международная безопасность: реалии и вызовы: учеб. Пособие. Астана: Акад. гос. упр. при Президенте РК, 2008.