ҚР еңбек кодексі

193-бап. Жүктілікке  және босануға байланысты  
                демалыс     

1. Егер Қазақстан Республикасының  заңдарында өзгеше белгіленбесе, әйелдерге жүктілігіне және босануына  байланысты ұзақтығы босануға  дейін күнтізбелік жетпіс күнге  және босанғаннан кейін күнтізбелік  елу алты (қиналып босанған немесе  екі немесе одан да көп бала  туған жағдайда - жетпіс) күнге дейін  демалыс беріледі. 
      2. Демалыстарды есептеу жиынтықтап жүргізіледі және демалыс әйелге босанғанға дейін нақты пайдаланған күндерінің санына және жұмыс берушідегі жұмысының ұзақтығына қарамастан, толық беріледі. 
      Ескерту. 193-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.12.19. N 9(2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.     

194-бап. Жаңа  туған балаларды асырап алған  
                қызметкерлерге берілетін демалыс     

 Жаңа туған баланы (балаларды)  асырап алған қызметкерлерге (ата-ананың  біреуіне) баланы асырап алған  күннен бастап және бала туған  күннен елу алты күн өткенге  дейінгі кезеңге демалыс беріледі. 
      Ескерту. 194-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.12.19. N 9(2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.     

195-бап. Балалардың  күтіміне байланысты жалақы  
                сақталмайтын демалыс     

1. Жұмыс беруші қызметкерге: 
      1) ата-анасының қалауы бойынша - баланың анасына не әкесіне; 
      2) баланы жалғыз тәрбиелеп отырған ата-ананың біреуіне; 
      3) баланы іс жүзінде тәрбиелеп отырған әжесіне, атасына, басқа туысына немесе қамқоршысына; 
      4) жаңа туған баланы (балаларды) асырап алған қызметкерге бала үш жасқа толғанға дейін баланың күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс беруге міндетті. 
      2. Бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс осы баптың 1-тармағында көрсетілген қызметкердің жазбаша өтініші негізінде оның қалауы бойынша толық немесе бөлініп пайдаланылуы мүмкін. 
      3. Бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс уақытында қызметкердің жұмыс орны (лауазымы) сақталады. 
      4. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақысы сақталмайтын демалыс уақыты жалпы еңбек стажына, мамандығы бойынша жұмыс стажына есептеледі.

18-тарау. ҚОСА  АТҚАРАТЫН ЖҰМЫС ІСТЕЙТІН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ  
ЕҢБЕГІН РЕТТЕУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ      

196-бап. Қоса  атқаратын жұмыс туралы еңбек  шарты     

1. Қызметкер өзі еңбек  қатынастарында тұрған бір жұмыс  берушімен (негізгі жұмыс орыны  бойынша), сондай-ақ бірнеше жұмыс  берушімен де қоса атқаратын  жұмыс туралы еңбек шартын  жасасуға құқылы. 
      2. Қоса атқаратын жұмыс туралы еңбек шартында жұмысты қоса атқару жөнінде сілтеме болуы міндетті.     

197-бап. Қоса  атқаратын жұмыс туралы еңбек  шартын  
                жасасуға қажетті қосымша құжаттар     

 Қызметкер басқа жұмыс  берушімен қоса атқаратын жұмыс  туралы еңбек шартын жасасу  үшін осы Кодекстің 31-бабында  көзделген құжаттардан бөлек,  негізгі жұмыс орны бойынша  еңбектің сипаты мен жағдайлары (жұмыс орны, лауазымы, еңбек жағдайлары) туралы анықтама табыс етеді.     

198-бап. Қоса  атқаратын жұмыс кезіндегі жұмыс  уақытының  
                ұзақтығы     

 Негізгі жұмыс орны  бойынша және қоса атқаратын  жұмысы бойынша күнделікті жұмыстың  жиынтық ұзақтығы осы Кодекстің  82-бабында белгіленген күнделікті  жұмыс уақытының нормасынан 4 сағаттан  артық аспауға тиіс.     

199-бап. Қоса  атқаратын жұмыс кезіндегі жыл  сайынғы  
                ақылы еңбек демалысы     

1. Қоса атқаратын жұмыс  туралы еңбек шарты бойынша  жұмыс істейтін қызметкерлерге  жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы  негізгі жұмысы бойынша демалыспен  қатар беріледі. 
      2. Егер қоса атқаратын жұмыс туралы еңбек шарты бойынша жыл сайынғы ақылы еңбек демалысының ұзақтығы басқа жұмыс бойынша демалыстың ұзақтығынан аз болса, жұмыс беруші қоса атқарушы - қызметкердің өтініші бойынша демалыс ұзақтығының айырмасын құрайтын күндерге жалақысы сақталмайтын демалыс береді.     

200-бап. Қоса  атқаратын жұмыс туралы еңбек  шартын  
                жасасуды шектеу     

 Қоса атқаратын жұмыс  туралы еңбек шартын он сегіз  жасқа толмаған қызметкерлермен  және ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары  зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін  қызметкерлермен жасасуға тыйым  салынады.     

201-бап. Қоса  атқаратын жұмыс туралы еңбек  шартын жұмыс  
                берушінің бастамасы бойынша бұзудың қосымша  
                негіздері     

 Қоса атқаратын жұмыс  туралы еңбек шарты, осы Кодекстің  54-бабында көзделген негіздерден  басқа, еңбек шарты осы жұмыс  өзі үшін негізгі болып табылатын  қызметкермен жасалынған жағдайда  жұмыс берушінің бастамасымен  бұзылуы мүмкін.

19-тарау. АУЫР  ЖҰМЫСТАРДА, ЕҢБЕК ЖАҒДАЙЛАРЫ ЗИЯНДЫ (ЕРЕКШЕ  
ЗИЯНДЫ) ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) ҚАУІПТІ ЖҰМЫСТАРДА ІСТЕЙТІН  
ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ ЕҢБЕГІН РЕТТЕУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ     

202-бап. Ауыр  жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды  
                (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті  
                жұмыстарда істейтін қызметкерлердің жұмыс  
                уақытының қысқартылған ұзақтығы      

1. Ауыр жұмыстарда, еңбек  жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстарда  істейтін қызметкерлер үшін жұмыс  уақытының аптасына 36 сағаттан аспайтын  қысқартылған ұзақтығы белгіленеді. 
      2. Жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығына құқық беретін өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізімін, сондай-ақ ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесін еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органмен келісім бойынша айқындайды .     

203-бап. Жыл сайынғы  ақылы қосымша еңбек демалысы      

 Жыл сайынғы ақылы  қосымша еңбек демалыстары қызметкерлерге  өндірістердің, цехтардың, кәсіптер  мен лауазымдардың тізіміне, сондай-ақ  жыл сайынғы ақылы қосымша  еңбек демалысына құқық беретін  ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары  зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесіне  сәйкес беріледі. Демалыстың бұл  түрінің ұзақтығын, сондай-ақ  оны берудің шартын еңбек жөніндегі  уәкілетті мемлекеттік орган  денсаулық сақтау саласындағы  уәкілетті мемлекеттік органмен  келісе отырып айқындайды .     

204-бап. Ауыр  жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды  
                (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті  
                жұмыстарда істейтін қызметкерлердің еңбегіне  
                ақы төлеу     

 Ауыр жұмыстарда, еңбек  жағдайлары зиянды (ерекше зиянды), қауіпті жұмыстарда істейтін  қызметкерлердің еңбегіне ақы  төлеу қалыпты еңбек жағдайлары  бар жұмыстарда істейтін қызметкерлердің  еңбегіне ақы төлеумен салыстырғанда  жоғарылатылған лауазымдық айлықақылар  (ставкалар) немесе қосымша ақылар  белгілеу жолымен жоғарылатылған  мөлшерде, бірақ Қазақстан Республикасының  заңнамасында, салалық келісімдерде  немесе ұжымдық шарттарда еңбекке  ақы төлеудің ең төменгі стандарттарына  негізделіп белгіленгеннен төмен  емес мөлшерде белгіленеді. 
      Өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізімін, сондай-ақ ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесін еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органмен келісе отырып айқындайды . 
      Осы бапта белгіленген еңбекке ақы төлеу шарттары ауыр, зиянды (ерекше зиянды), қауіпті жағдайлардағы еңбегі жұмыс орындарын аттестаттау нәтижелерімен расталған қызметкерлерге қолданылады. 
      Ескерту. Осы Кодекстің 204-бабы 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап  қолданысқаенгізіледі.     

205-бап. Салауатты  және қауіпсіз еңбек жағдайларын  
                қамтамасыз ету     

 Ұйым қызметкерлеріне  еңбек жағдайлары бойынша жұмыс  берушінің қаражаты есебінен  еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік  органдар белгілейтіннен төмен емес нормаларда арнайы киім, арнайы аяқ киім және басқа да дара қорғану құралдары, жуу және зарарсыздандыру материалдары, сүт, емдеу-профилактикалық тағамдары беріледі.

20-тарау. МАУСЫМДЫҚ  ЖҰМЫСТАРДА ІСТЕЙТІН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ  
ЕҢБЕГІН РЕТТЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ      

206-бап. Маусымдық  жұмыстар     

 Климаттық немесе өзге  де табиғи жағдайлары бойынша  белгілі бір, бірақ бір жылдан  аспайтын кезең (маусым) ішінде  орындалатын жұмыстар маусымдық  деп танылады.     

207-бап. Маусымдық  қызметкерлермен еңбек шартын  жасасу  
                ерекшеліктері     

1. Еңбек шартында маусымдық  жұмыстар орындауға арналған  шарт жасасу туралы талап және  жұмыстарды орындаудың айқындалған  кезеңі көрсетілуге тиіс. 
      2. Маусымдық жұмыстарға арналған еңбек шартын жасасу кезінде қызметкердің өзіне тапсырылатын жұмысқа сәйкестігін тексеру мақсатындағы сынақ мерзімі белгіленбейді.      

208-бап. Маусымдық  жұмыстарда істейтін қызметкерлермен  
                еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша  
                бұзудың қосымша негіздері      

 Маусымдық жұмыстарда  істейтін қызметкерлермен еңбек  шарты, осы Кодекстің 54-бабында  көзделген негіздерден басқа: 
      1) жұмыс берушідегі жұмыстар өндірістік сипаттағы себептер бойынша екі аптадан артық мерзімге тоқтатылған; 
      2) қызметкер еңбекке уақытша жарамсыздығы салдарынан қатарынан бір ай бойы жұмысқа шықпаған жағдайларда жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзылуы мүмкін.     

209-бап. Маусымдық  жұмыстарда істейтін қызметкерлермен  
                еңбек шартын бұзу тәртібінің ерекшеліктері     

1. Маусымдық жұмыстарда  істейтін қызметкер, бұл туралы  жұмыс берушіні күнтізбелік жеті  күн бұрын жазбаша түрде ескерте  отырып, еңбек шартын өз бастамасы  бойынша бұзуға құқылы. 
      2. Жұмыс беруші маусымдық жұмыстарда істейтін қызметкерді еңбек шартының осы Кодекстің 54-бабы 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша бұзылатыны туралы күнтізбелік жеті күн бұрын жазбаша ескертуге міндетті. 
      3. Маусымдық жұмыстарда істейтін қызметкермен еңбек шарты бұзылған кезде, жұмыс беруші пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы төлемін жұмыс істелген уақытқа барабар төлейді. 
      4. Маусымдық жұмыста істейтін қызметкермен еңбек шарты ұйымның таратылуына, қызметкерлер санының немесе штатының қысқаруына байланысты тоқтатылған кезде екі апталық орташа жалақы мөлшерінде демалыс жәрдемақысы төленеді.

21-тарау. ВАХТАЛЫҚ  ӘДІСПЕН ЖҰМЫС ІСТЕЙТІН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ  
ЕҢБЕГІН РЕТТЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ      

210-бап. Вахталық  әдіспен жұмыс істеу ерекшеліктері      

1. Вахталық әдіс, қызметкерлердің  тұрақты тұратын жеріне күн  сайын қайтып келуі қамтамасыз  етіле алмайтын кезде, олардың  тұрақты тұратын жерінен тысқары  жерде еңбек процесін жүзеге  асырудың ерекше нысаны болып  табылады. 
      2. Жұмыс беруші вахталық әдіспен жұмыс істейтін қызметкерлер жұмыс өндірісі объектісінде болған кезде оларды тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін тұрғын үймен, жұмыс орнына және одан кері жеткізіп салуды, сондай-ақ жұмыс орындау жағдайларымен және 
ауысымаралық демалыспен қамтамасыз етуге міндетті. 
      Жұмыс беруші қызметкердің жұмыс өндірісі объектісінде болу жағдайларын еңбек шартына, ұжымдық шартқа сәйкес қамтамасыз етеді.     

211-бап. Вахталық  әдіспен жұмыс істеуге қойылатын  
                шектеулер     

 Вахталық әдіспен орындалатын  жұмыстарға он сегіз жасқа  толмаған қызметкерлер, жүкті әйелдер,  бірінші және екінші топтардағы  мүгедектер жіберілмейді. Өзге қызметкерлер, егер мұндай жұмыстар медициналық  қорытынды негізінде олардың  денсаулығына қайшы келмесе, вахталық  әдіспен орындалатын жұмыстарға  тартылуы мүмкін.     

212-бап. Вахтаның  ұзақтығы     

1. Объектіде жұмыс орындау  уақытын және ауысымаралық демалыс  уақытын қамтитын кезең вахта  болып есептеледі. 
      2. Вахтаның ұзақтығы күнтiзбелiк отыз күннен аспауға тиiс. 
      Теңіз кемелері экипаждарының мүшелері үшін қызметкердің келісімімен вахтаның ұзақтығы күнтiзбелiк бір жүз жиырма күнге дейін ұзартылуы мүмкін. 
      Ескерту. 212-бап жаңа редакцияда - ҚР 2010.12.28 N 369-IV(алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.     

213-бап. Вахталық  әдіспен жұмыс істеу кезінде  жұмыс  
                уақытын және тынығу уақытын есепке алу     

1. Жұмыстың вахталық әдісі  кезінде айлық, тоқсандық немесе  өзге де неғұрлым ұзақ, бірақ  бір жылдан аспайтын кезең  ішіндегі жұмыс уақытының жиынтық  есебі белгіленеді. 
      2. Есептік кезең жұмыс уақытын, демалыс уақытын, жұмыс беруші 
орналасқан жерден немесе жиналатын жерден жұмыс орнына дейінгі және одан кері қайту жолының уақытын қамтиды. Бұл ретте, есептік кезеңдегі жұмыс уақытының жалпы ұзақтығы осы Кодексте белгіленген нормалардан аспауға тиіс. 
      3. Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысын вахтааралық тынығу кезеңінде бөліп беруге жол берілмейді. 
      4. Жұмыс беруші вахталық әдіспен жұмыс істейтін әрбір қызметкердің жұмыс уақыты мен тынығу уақытының есебін ай бойынша және барлық есептік кезең бойынша жүргізуге міндетті.