Курс лекций по "Земельному праву"

2. Егер осы Кодексте  және Қазақстан Республикасының  заң актiлерiнде өзгеше белгiленбесе,  жер учаскелерiнiң меншiк иелерi  немесе жер пайдаланушылар өздерiне  тиесiлi жер учаскелерiне құқықтарын  өз қалауынша жүзеге асырады.

Жер учаскелерiне меншiк иелерiнiң  және жер пайдаланушылардың жерге  құқықтары осы Кодексте және Қазақстан  Республикасының өзге де заң актiлерiнде  белгiленген негiздер бойынша шектелуi мүмкiн.

2007.09.01. №  213-III ҚР Заңымен   3- тармақпен толықтырылды 

3. Жер учаскелеріне меншік  иелері немесе жер пайдаланушылар  қоршаған ортаға эмиссияларды  жүзеге асыру кезінде Қазақстан  Республикасының Экологиялық кодексіне  сәйкес экологиялық рұқсат алуға  міндетті. 

 

2009.10.07 №  180-IV ҚР Заңымен 43-бап өзгертілді (бұр.ред.қара)

43-бап. Жер учаскесiне құқықты табыстау тәртiбi

1. Мемлекеттiк меншiктегi жерден жер учаскесiне құқықты  табыстау мынадай ретпен жүргiзiледi:

1) жер учаскесiне тиiстi құқық табыстау туралы өтiнiм  жасау;

2) мәлiмделген өтiнiмдi қанағаттандыру  мүмкiндiгiн анықтау (жер учаскесiн  алдын ала таңдау);

3) жерге орналастыру жобасын  әзiрлеу және бекiту;

ҚР 2006.10.01. № 116-III (бұр. ред. қара) (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді); 2007.06.07. № 275-III (бұр.ред.қара) Заңдарымен 4) тармақша өзгертілді

4) жер учаскесiне құқық  табыстау туралы облыстың (республикалық  маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар  қаланың) жергілікті атқарушы  органының, аудандық маңызы бар  қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық)  округ әкімінің, ал арнайы экономикалық аймақ аумағында арнайы экономикалық аймақ әкімшілігінің шешiм қабылдауы;

5) белгiлi бiр жердегi жер  учаскесiнiң шекарасын белгiлеу;

2007.26.07. № 311-III ҚР Заңымен 6) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)

6) жер учаскесiне сәйкестендіру құжаттарын дайындау және беру;

2008.10.12. №  101-IV ҚР Заңымен 1-тармақ 6-1) тармақшамен толықтырылды (2009 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді)

6-1) уақытша өтеулі жер  пайдалану туралы шарт жасасу;

7) жер учаскесiне құқықты  мемлекеттiк тiркеу.

2006.10.01. № 116-III ; (бұр. ред. қара)  (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді); 2007.06.07. № 275-III (бұр.ред.қара) Заңдарымен 2-тармақ өзгертілді  

2. Жер учаскелерін меншікке  немесе жер пайдалануға беруді  облыстардың (республикалық маңызы  бар қаланың, астананың), аудандардың  (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары, аудандық маңызы бар қалалардың, кенттердің, ауылдардың (селолардың), ауылдық (селолық) округтердің әкімдері осы Кодексте белгіленген өз құзыреті шегінде жүзеге асырады.

Арнайы экономикалық аймақтың аумағында жер учаскелерін уақытша  өтеулі жер пайдалануға (жалға) беруді арнайы экономикалық аймақтың әкімшілігі Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзінің құзыреті шегінде  жүзеге асырады.

Жер учаскесін беру немесе жер учаскесін беруден бас тарту туралы шешім облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органдары жергілікті өкілді орган депутаттарының, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) уәкілетті органы, сондай-ақ тиісті әкімдіктердің сәулет және қала құрылысы істері жөніндегі құрылымдық бөлімшелері және жергілікті өзін-өзі басқару органдары (олар бар болса) өкілдерінің арасынан құратын комиссияның қорытындысы негізінде қабылданады.

Облыстар (республикалық  маңызы бар қала, астана) деңгейінде құрылатын комиссиялардың құрамына қоршаған ортаны қорғау, ауыл және орман  шаруашылығы, су қорын пайдалану  және қорғау, жер ресурстарын басқару  саласындағы уәкілетті органдардың тиісті аумақтық бөлімшелерінің өкілдері де міндетті түрде енгізіледі. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының қалауы бойынша комиссияның құрамына басқа да адамдар енгізілуі мүмкін.

Аудандық маңызы бар қалалар, кенттер, ауылдар (селолар), ауылдық (селолық) округтер әкімдерінің жер учаскесін беру немесе жер учаскесін беруден бас тарту туралы шешімі ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органдары құратын комиссиялардың қорытындылары негізінде қабылданады.

Арнайы экономикалық аймақ  аумағында жер учаскесін беру туралы мәселені шешу кезінде осы  тармақта көзделген комиссия құрылмайды.

2006.10.01. № 116-III   ҚР Заңымен (бұр. ред. қара)  (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді); 2006.31.01. № 125-III  ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2007.06.07. № 275-III  ҚР Заңымен  (бұр.ред.қара)  ; 2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен     (бұр. ред. қара )  3-тармақ өзгертілді

3. Жер учаскелерiне меншiк  және (немесе) жер пайдалану құқығының  табысталуына мүдделi жеке және  заңды тұлғалар жер учаскесi  орналасқан жердегi  облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органына, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкіміне, ал арнайы экономикалық аймақ аумағында арнайы экономикалық аймақ әкімшілігіне өтiнiш бередi.

Өтiнiште: жер учаскесiн  пайдаланудың мақсаты; оның болжамды мөлшерi; орналасқан жерi; сұралатын пайдалану  құқығы, басқа жер учаскесiнiң (осы  Кодекстiң 50-бабының 2-тармағында аталған жер учаскелерi бойынша) болуы (болмауы) көрсетiлуге тиiс. Пайдалы қазбалар шығарылатын жағдайда өтiнiмге жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiмшарттың көшiрмесi қоса берiледi.

Жер учаскесіне құқық беру туралы өтініш түскен кезінен бастап екі айға дейінгі мерзімде қаралады, ал шағын кәсіпкерлік субъектілеріне жер учаскесіне құқық беру туралы өтініш үш апталық мерзімде қаралады.

Аталған мерзімге осы Кодекстің 44-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленетін  жерге орналастыру жобасын жасау  кезеңі кірмейді. 

 

2006.10.01. № 116-III ҚР Заңымен (бұр. ред. қара)  (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді)  ; 2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен     (бұр. ред. қара )  4-тармақ өзгертілді

4. Жер учаскесі орналасқан жердегі облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) уәкілетті органдары (елдi мекендерде сәулет және қала құрылысы органдарымен бiрлесе отырып) сұралып отырған жер учаскесiн аумақтық аймақтарға бөлуге сәйкес мәлiмделген нысаналы мақсаты бойынша пайдалану мүмкiндiгiн айқындайды.

Сұралып отырған жер учаскесін  аумақтық аймақтарға бөлуге сәйкес мәлімделген нысаналы мақсаты бойынша пайдалану мүмкіндігі туралы ұсыныстар әзірлеу және комиссияның осы мәселе жөніндегі қорытындысын әзірлеу мерзімі өтініш келіп түскен кезден бастап бір айға дейінгі, ал шағын кәсіпкерлік субъектілеріне жер учаскесіне құқық беру кезінде екі аптаға дейінгі мерзімді құрайды.

5. Нысаналы мақсатына  қарай жер учаскелерiн беру  ерекшелiктерi осы Кодекстiң 44 және 45-баптарына сәйкес айқындалады. 

 

2006.10.01. № 116-III  ҚР Заңымен  (бұр. ред. қара)  (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді); 2007.06.07. № 275-III (бұр.ред.қара) ҚР Заңымен; 2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен     (бұр. ред. қара )  6-тармақ өзгертілді

6. Осы Кодекстiң 84-бабына сәйкес жер учаскелерін алып қою, соның ішінде мемлекет мұқтажы үшін алып қою жағдайларын қоспағанда, жер учаскесiне құқық табыстаудан бас тарту облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің шешiмiмен, ал арнайы экономикалық аймақ аумағында арнайы экономикалық аймақ әкімшілігінің шешімімен есiмделедi, оның дәлелді себептерi көрсетiлуге, ал көшiрмесi өтiнiш берушiге шешiм қабылданғаннан кейiн жетi күн мерзiмде тапсырылуға тиiс.

Облыстың (республикалық  маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының, аудандық маңызы бар  қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің жер учаскесіне құқық  беруден бас тарту туралы шешімі комиссияның тиісті қорытындысы  келіп түскен кезден бастап жеті күнге  дейінгі мерзімде қабылданады. 

 

2006.10.01. № 116-III  Заңымен (бұр. ред. қара)  (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді); 2007.06.07. № 275-III Заңымен  (бұр.ред.қара) ҚР Заңымен; 2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен   (бұр. ред. қара); 2008.10.12. № 101-IV (2009 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара) 7-тармақ өзгертілді

7. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің, ал арнайы экономикалық аймақ аумағында арнайы экономикалық аймақ әкімшілігінің ер учаскелерiне тиiстi құқықтар табыстау туралы шешiмi жерге орналастыру жобасы негiзiнде қабылданып, өтiнiш берушiге шешiм қабылданған кезден бастап жетi күн мерзiмде жер учаскесiне меншiк құқығын немесе жер пайдалану құқығын табыстау туралы шешiмнiң көшiрмесi тапсырылады.

Уақытша өтеулі жер пайдалану (жалдау) туралы шарт жер учаскесін  пайдалану құқығын беру туралы шешімнің қабылданған күнінен бастап күнтізбелік 15 күннен кешіктірілмей жасалады.

Жер учаскелерiн беру жоғары тұрған атқарушы органның құзыретiне кiретiн  жағдайларда, облыстың (республикалық  маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органы, аудандық маңызы бар  қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі  жерге орналастыру iсiн өз шешiмiмен бiрге жоғары тұрған органға түпкілікті шешім қабылдау үшін  жiбередi.

Облыстың (республикалық  маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының, аудандық маңызы бар  қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің жер учаскесіне құқық  беру туралы шешімі облыстың (республикалық  маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тиісті уәкілетті органы бекіткен жерге орналастыру жобасы келіп түскен кезден бастап бір айға дейінгі мерзімде, ал шағын кәсіпкерлік субъектілеріне жер учаскесіне құқық беру кезінде жеті күнге дейінгі мерзімде қабылданады.

Жеке тұрғын үй құрылысына бөліп берілетін алаңда жер учаскелерін  жайластырудың жерге орналастыру жобасы болған жағдайда әрбір жер учаскесі үшін жерге орналастыру жобасын жасау талап етілмейді.

2006.10.01. № 116-III ҚР Заңымен 8 -тармақ өзгертілді  (бұр. ред. қара)  (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді) ; 2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен     (бұр. ред. қара )  8-тармақ  жаңа редакцияда

8. Мемлекеттік меншіктегі  жер учаскелері және сол жер  учаскелерін жалдау құқығы осы  Кодекстің 48-бабында белгіленген ережелер ескеріле отырып, сауда-саттықта (конкурстарда, аукциондарда) сату объектілері болуы мүмкін. 

 

2006.10.01. № 116-III (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара); 2007.26.07. № 311-III (бұр.ред.қара) ҚР Заңдарымен 9-тармақ өзгертілді  

9. Облыстардың (республикалық  маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы  бар қалалардың) уәкілетті органдары  беретiн мынадай құжаттар:

жер учаскесiне жеке меншiк  кезiнде - жер учаскесiне жеке меншiк  құқығы актici;

тұрақты жер пайдалану  кезiнде - тұрақты жер пайдалану  құқығы актiсi;

уақытша өтеулi жер пайдалану  кезiнде - уақытша өтеулi (ұзақ мерзiмдi, қысқа мерзiмдi) жер пайдалану (жалдау) құқығы актiсi;

уақытша өтеусiз жер пайдалану  кезiнде - уақытша өтеусiз жер пайдалану  құқығы актiсi жер учаскесiне сәйкестендіру құжаттары болып табылады.

Жер учаскесіне құқықтар ауысқан  кезде сәйкестендіру құжаты сатып  алушыға немесе өзге құқық иеленушіге беріледі. Жер учаскесінің сәйкестендіру  сипаттамаларының өзгерістері болмаған жағдайда, мемлекеттік жер кадастрын  жүргізуді жүзеге асыратын орган  жаңа сәйкестендіру құжатын бермейді, құқық иеленуші туралы жазба енгізеді.

10. 2006.10.01. № 116-III ҚР Заңымен алып тасталды  (бұр. ред. қара)  (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді) 

 

2007.06.07   № 279-ІІІ (бұр. ред. қара ); 2007.26.07. № 311-III (бұр.ред.қара) ҚР Заңдарымен 11-тармақ  өзгертілді

11. Егер облыстың (республикалық  маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының,  аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің жер учаскесін беру туралы шешімінде өзгеше көзделмесе, жер учаскесінің нақтылы (белгілі бір жердегі) шекарасы белгіленгенге дейін және құқық белгілейтін құжаттарды берілгенге дейін жер учаскесін пайдалануға жол берілмейді. Осы норманы сақтамау жер учаскесiн өз бетiнше иеленiп алу деп танылады және Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы заңдарына сәйкес әкiмшiлiк жауапкершiлiктi көздейдi.

Құқық белгілейтін құжаттары ресiмделмеген жер учаскелерiне қатысты мәмiлелер жасасуға жол берiлмейдi.

12. Жер учаскелерiн Қазақстан  Республикасының азаматтық заңдарына  сәйкес мұрагерлiк тәртiбiмен алған  кәмелетке толмаған адамдарға  жер учаскелерiне құқықты ресiмдеу  жағдайларын қоспағанда, жер учаскелерiне  құқық кәмелетке толған адамдарға  табысталады. Кәмелетке толмағандардың  заңды өкiлдерi бұл жер учаскелерiн  мұрагерлер кәмелетке толғанға  дейiн жалға беруге құқылы.

2006.05.07. №  158-III ҚР Заңымен 13-тармақпен толықтырылды