Шпаргалка по "Маркетингу"

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5.Тауарларды тарату арналары, түрлері, деңгейлері.

Тауарды өткізу арналарын дұрыс таңдау жұмысы маркетингте күрделі шешімдерді қабылдауды талап етеді, өйткені ол маркетинг тұжырымдамасын тиімді жүзеге асыру үшін тікелей әсер етеді.

Тарату арналары дегеніміз-ол өндірушіден тұтынушыға дейін тауарды жылжыту үдерісінде қатысатын фирмалар мен жеке тұлғалар жиынтығы.Тарату арналарының жұмысы өзінің атқаратын қызметтерімен сипатталады. Маркетингте тарату арналары көптеген қызметтер атқарады:

1.өндірілген өнімді тарату және өткізу қызметін.

2.өндіріс үдерісінде қажет шикізат және материалдар сатып алу қызметін.

3.маркетингті зерттеулер жүргізу жұмысын.

4. тұтынушылармен және түпкі сатып алушылармен байланыс құру келіссөз жүргізу жұмыстарын.

5. сауда келісімдерін дайындау және жасау, олардың сапалы орындалуын бақылау жұмыстарын.

6. тауарды тұтынушыға қарай тезірек және тиімді жылжыту

Тарату арналарын оны құрастыратын деңгеймен сипаттауға болады.

Арна деңгейі тауарды иеленеген түпкі тұтынушыға жеткізу жұмысына қатысқан деледардар санымен анықталады. Арна ұзындығы арадағы деңгей санымен анықталады. Тарату арналарын түрлері:

Нөл деңгейлі арна-тауарды тікелей тұтынушыға сататын өндірушіден құрылады.

Бір деңгейлі арна-өндіруші мен тұтынушы арасында бір ғана делдал қызмет жасайды. Тұтыну арналары рыногынде ол әдетте бөлшек саудамен айналысады, ал өнеркәсіп тауарлары рыногынде брокер не агент ретінде қызмет көрсетеді.

Қос деңгейлі арнада екі делдал әрекет жасайды. Тұтыну тауарлары рыногынде олар көтерме және бөлшек саудамен шұғылданады, ал өнеркәсіп тауарлары рыногынде дистрибьютор және дилер ретінде қызмет көрсетеді.

Үш деңгейлі арнада үш делдал әрекет етеді. Бұл жағдайда көтерме және бөлшек саудалар арасында ірі көтерем саудадан тауарды сатып алып делдалдар ұсақ көтерме саудасын жүргізеді.

Маркетинг тұжырымдамасын тиімді жүзеге асыратын компаниялардың алдында туындайтын күрделі мәселесі-ол осы арналардың өзіне тиімді деңгейін таңдап алу болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.Бөлшек сауда және оның түрлері.бөлшек сауда – ол дег\з, дара  тұтыну үшін түпкі   тұтынушыларға  тауарды сату мен қызмет көрсету жөн\і іс әрекет. Б.сауда өнімді тұтынушыға жеткізу процесін аяқ\ы. Тұтынушыларға тауар жылжыту үрдісінде шаруашылықтық байланысты тұйықтырушы буын бөлшек сауда болып саналады.

      Бөлшек сауда бірнеше функциялар атқарады:

• тауарлы рынокта конъюнктураны зерттейді;

• нақты тауарларға сұраныс және ұсынысты анықтайды;

• ассортимент құруда тауарларды талдап және анықтайды, оларды сұрыптайды;

• тауарларды қабылдау, сақтау, маркировкалау операцияларын өткізеді және оларға баға бекітеді.

Жабдықтаушыларға, тұтынушыларға көлік-экспедиторлық, пікір берушілік, жарнамалық, ақпараттық және т.б. қызметтер көрсетіледі.

Қызметтеу деңгейі бойынша бөлшек дүкендер:

• өзін-өзі қызметтеуші;
• тауарларды тәуелсіз таңдаушы;
• қызметтеу циклы шектеулі;
• қызметтеу циклы толық болып ажыратылады.

Бөлшек сауда тұтынушыларды қызметтеудің ерекшеліктеріне сәйкес мына түрлерге бөлінеді: стационарлы, жылжымалы және арнайы салып беруші. Бөлшек сауда кәсіпорындары: ұсынылатын тауар ассортименті, сату бағасы, сауда қызметтеу сипаты, сауда кәсіпорынның иелігі, оларды шоғырландыру принципі бойынша жіктеледі. Бөлшек саудада маркетингтік шешімдер көбінесе бөлшек кәсіпорынның өзіне тартып тұруын көтеру мақсатында қабылданады. Кәсіпорынды құрудың алғашқы кезеңінде-ақ маркетингтік сратегияларды дайындаған жөн. Тұрғызу орнын таңдау барысында сол ауданның мәртебелілігін, оның әлеуметтік келбетін, сатып алу қабілетін бәсекелес дүкендер барын бағалау қажет. Потенциалды сатып алушыларды бағалағанда олардың осы дүкенге аяқ басу ықтималдығын және жиілігін, сатып алуының орташа мөлшерін ескеру абзал. Бөлшек саудадағы маркетингтік зерттеулердің басты бағыты – сатып алушылардың мінез-құлқын зерделеу; оларды қанағаттандыру деңгейі; сауда залындағы сатып алушының мінез-құлқы; оның нақты тауар, қызметтеу деңгейі туралы пікірі, тұрақты сатып алушылардың үлесін анықтау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7.коммуникацияның мәні мен түрлері.коммуникация дегеніміз тауарлар,кызметтер туралы хабарландыру,оларға деген тұтынушының сенімін күшейту үшіе колданылатын әдіс тәсілдер. Тұтынушыларға тиімді әсер ету үшін коммуникацияның келесі әдістерін пайдалануға болады:жарнама,арнайы сату,өтімді ынталандыру және коғаммен байланыс.Коммуникацияның әр элементіне сәйкес ерекше тәсілдер мен әдістер колданылады.коммуникация элементтерін дұрыс колдану аркылы рынокта тауарды ұтымды жылжытуға болады.тек кана төменде аталған шарттарды сактау нәтижесінде коммуникация жүйесініің әсерлі нәтижесіне жетуге болады:көзделген шаралар жүйелі түрде орындалуы тиіс;коммуникация кешенін құру кезінде тауардың ерекшеліктері және оның өміршеңдік кезеңдері есепке алынуы тиіс. Коммуникация түрлері - Коммун\я дег\з, ол маркетинг\к кешен\ң ең соңғы элементі б\п таб\ы. Марк\к коммун\я, ол тұтын\а ықпал ету мақсатында тауарлар мен қызметтерге сұраныстықалыптастыру мен ынталандыруға бағ\н әрекет жиынтығы. Маркетингтік коммуникациялар – бұл жарнама, өткізуді ынталандыру, насихаттау, тікелей сату| паблик рилейшнз. Жарнама – бұл белгілі спонсордың атынан қаржыландыру көздерін көрсете, тауарларды жылжытудың қандайда болмасын ақылы түрі. Өткізуді ынталандыру – тауарды (қызметі) сатып алуды немесе сатуды қолдаудың қысқа мерзімдік ынталандыру шаралары. Насихаттау – тауарларға сұранысты олар туралы коммерциялық маңызды деректерді ақпараттық басылымды құралдарында немесе радио, теледидар, сахнада жағымды көрсетімдер арқылы жарнамалай және ақысыз ынталандыру  Тікелей сату – тауарды сату мақсатында бір немесе бірнеше сатып алушылармен жүздесу барысында ауызша ұсыну. Паблик рилейшнз - фирманың жағымды бейнесін (имиджін) қалыптастыруды қамтамасыз етеді.

 

 

 

 

 

 

 

8.тауар таңбасы,оның мәні және аткаратын кызметтері. Тауар –бұл  қажеттіктерді қанағаттандыра алатынның  және  рынокқа назар аударту, алу, пайдалану немесе тұтыну үшін ұсынылатындардың барлығы (физикалық нысандар, қызметтер, тұлғалар, ұйымдар, идеялар).Тауар таң\ы дег\з, ол басқа тауарлардан он айыру үшін, қабылданған тәртіпке сәйкес тіркелген тауарға берілген белгі. Ол сурет, біріккен әріптер н\е цифрлар түрінде болуы мүмкін.Таңба\қ ат дег\з, ол атаулы тауардың таңбасы, таңба\қ белгі дег\з, суреттеп белг\н тауар таңба\ң бөлімін айт\ы. Тауар таңбасын белгілеудіің 4түрі бар:1.фирмалык атау.ол –соз,әріп, сөздер немесе әріптер тобы.2.фирмалык белгі-символ,сурет,ерекшеленетін түс немесе белгілеу.3.сауда бейнесі-дербестендірілген тауар таңбасы.4.сауда белгісі-фирмалык атау,фирмалык белгі,тауар бейнесі. фирма тағбалык белгілеудің 3әдісін колдануы мүмкін.1.өндірушінің маркасы немесе жалпы ұлттық марканы колдану.2.фирма тауарын өз таңбасын коятын делдал-ддистрибьютер немесе дилерлерге сату.3.өндіруші өнімінің жартысын өзінің таңбасымен,ал калғанын делдал таңбасымен сату.

Тауар белгісі 1883 жылы Париж конвент\а бекіт\н өндірістік меншік\ң түрі деп қар\ы. 1981 жылы Мадрид конвен\а тауар белг\ң тіркеу\е өзегр\р енг\н бол\н. «Тауар белг\і, белг\ң қыз\т көрсет\і, тауар өнд\ң аты» деген ҚР заңында да бар.Тауар белгі бар өнім, бел\і жоқ өн\е қар\а артық бағ\ы. М\ы: Соса-cola ком\ң тау\қ белгісі 3 млн.долларға бағ\н бол\н. Атқаратын орны ерекшеб\п таб\ы.Лиц\н тауар белг\і шеңбер іш\е S әріпімен белг\і.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9.маркетинг жүйесіндегі баға түсінігі,оның рөлі және аткаратын қызметі. Баға бұл, тауар құн\ң ақшалай көрінісі. Сонымен қатар көп шығынды талап етпейтін марк\к кеш\ң икемді ж\е маңызды эл\і б\п таб\ы. Баға белгілеу, ол маркетинг қызметінің өте жауапты кезеңі б\п таб\ы. Өйткені кәсіпорын іс әрекет\ң көрсет\е тікелей әсер ет\і. Атқ\н қызметтері:  есеп жүргізу, ынталан\у қыз\і, бөлу қыз\і, сұр\с пен ұс\ы теңес\у қыз\і, өнд\і орн\у қыз\і. Сонымен қатар көп шығынды талап етпейтін марк\к кеш\ң икемді ж\е маңызды эл\і б\п таб\ы. Баға белгілеу, ол маркетинг қызметінің өте жауапты кезеңі б\п таб\ы. Өйткені кәсіпорын іс әрекет\ң көрсет\е тікелей әсер ет\і.

Бағаның аттқаратын қызметтері:  есеп жүргізу-белгңлң кажеттілікті тауардың канағаттандыруы коғамға канша шығынды крекк ететінін көрсетеді. ынталан\у қыз\і-әр түрлі тауарларды өндіруге және тұтынуға бағаның тигізетін әсерімен аныкталады.өндірушінің табыска жету әрекеті баға аркылы ынталандырылады. бөлу қыз\і, сұр\с пен ұс\ы теңес\у қыз\і-тұтыну және өндіру,ұсыныс пен сұраныс араларындағы аракатынасына баға күшті ыкпал тигізеді. өнд\і орн\у қыз\і-баға механизмі аркылы экономиканың салалар арасындағы капиталдың құйылуы жүргізіледі,өйткені әрбір салалар өнімдерінің бағасы мен пайдасы әркалай болғандыктан,капитал пайдасы жоғары салаға барынша куйылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10. бағаны белгілеуде әсер ететін факторлар.

Бағаға ісер ететін негізгі факторлар:шығындар,тұтынушылар,тауар козғалысына катынасушылар,бәсекелестер және мемлекет.Фирма баға стратегиясын таңдау үшін оған кандай фактор әсер ететінің біле отырып,оларды талдау керек.

Шығындар:түпкі бағаға аса катты әсер етеді.Шығындар көлемі шикізат сатып алуға,жұмысшылардың жалакысын төлеуге,транспортка,коршаған ортаны корғауға кеткен каражатка байланысты.

Тұтынушы-баға және сату көлемініің өзара тәуелділігін екі себеппен түсіндіруге болады:бағаны кабылдау және тауарды сатып алу бағытына карай тұтынушыларды 4топка бөлеміз:үнемдеп сатып алушы,дербестелінген сатып алушы,этикалык сатып алушы,көңілсіз сатып алушы.

Тауа қозғалысына катынасушылар-бағаны белгілеуде маңызды роль аткарады.

Бәсекелестер-

Мемлекет-кәсіпорынның бағаны белгілеудің еркіндігін мемлекет шектейді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11. Баға белгілеудің негізгі әдістері

Баға – құнның ақшалай көрінісі. Баға шығындарды талап етпейтін, пайда алып келетін маркетинг кешенінің ең икемді құрамдас бөлігі. Баға белгілеу әдістері:

1. Шығынға үстеме қосу әдісі өнімінің өзіндік құнына стандартты үстеме қосылады.
2. Пайда алуға негізделген баға белгілеу фирманы шығынға ұшыратпайтындай және белгілі бір пайда мөлшерін алатындай баға анықталады.
3. Сұранысқа негізделген баға белгілеу:

• Қаймақ қалқып алу стратегиясы жаңа тауарды жоғары бағамен сатып алуды көздейді.
• Престижді бағалар стратегиясы тауарлады жоғары бағамен сатуды көздейді. Ол тауардың сапасына, ерекшелігіне, маркасына және беделіне көңіл аударатын нарық.
• Психологиялық тұрғыда баға белгілеу.
• Ассортименттік баға белгілеу
• Бағалар дифференциациясы:

• Номиналдан жоғары  –  негізгі тауарға жоғары баға, бірін бірі алмастыратын тауарға төмен баға белгіленеді.
• Имидж стратегиясы  –  тауардың үлгісіне жоғары баға, басқа түрлеріне төмен.
• Кешенді баға белгілеу стратегиясы

4. Бәсекелеске қарап баға белгілеу:

• Нарыққа ену стратегиясы
• Нарықтық лидерге қарап баға белгілеу
• Бәсекелеске қарағанда жоғары баға белгілеу

5. Географиялық баға белгілеу:

• ФОБ(кеме), ФОР(рельс), СИФ(құн, сақтандыру) бағалары
• Зоналық бағалар

 

 

 

 

 

12. Тауарға баға белгілеуде қолданылатын стратегиялар

• Қаймақ қалқып алу стр.сы. Жаңа тауарларды жоғары бағамен сатуды көздейді. Тауар жаңа болғандықтан, оған деген сұраныс икемді емес. Жоғары баға жарнама және тауар бейнесін қалыптастыруға жұмсалатын шығындарға байланысты белгіленеді. Икемділігі жоғары сегменттер үшін бағалар біртіндеп төмендей бастайды. Қаймақ қалқып алу стратегиясын қолданған кезде тауардың өмірлік циклі қысқа болуы мүмкін немесе бәсекелестер де оны қайталауы мүмкін.
• Престижді бағалар стр.сы. тауарларды жоғары бағамен сатуды көздейді, ол тауардың сапасына, ерекшелігіне, маркасына және беделіне көңіл аударатын нарық сегменттеріне арналған. Бұл стр.ны бизнес әлемінде жоғары беделге ие фирмалар қолданады. Беделді тауар үшін тұтынушылар бағаны асыра төлеуге әзір. Мыс, Мерседес Бенс
• Психологиялық тұрғыда баға тағайындау(марк.к немесе дөңгелектенбеген бағалар) бағаны психологиялық тұрғыдан қабылдауға негізделген. Бұл стр.я көбіне тұтынушы тауарлар нарығында қолданылады. Психологиялық баға дөңгелектенген бағадан сәл төмен бағамен белгіленеді.
• Ассортименттік баға белгілеу стр.сы. Бұл стр.я көбінесе сұранысы бірқалыпты емес, бірін бірі толықтыратын және ауыстыратын тауарларға қолданылады.
• Бағалар дифференциациясы. Ф. Котлер мұндай бағаларды дискриминациялық деп те атайды. Баға өзгерісін сегменттер әр түрлі қабылдаған кезде, нарықты тік және көлденең бөлгенде қолданылады. Егер сатушы өз бизнесінің мақсатына орай, бір бірімен байланысы жоқ, сұранысының даму деңгейі әр түрлі аймақтық және ұлттық нарықтардың бірнешеуін анықтаса, бағаларды тік дифферециациялау қолдалады.

• Бәсекелеске қарап баға белгілеу:
• Нарыққа ену стратегиясы
• Нарықтық лидерге қарап баға белгілеу
• Бәсекелеске қарағанда жоғары баға белгілеу