Кәсіпорындағы маркетингтің мәні, міндеттері және дамыту жолдары

    Маркетинг ортасы дегеніміз -  ол фирманың маркетинг бөлімінің мақсатты клиенттерімен тиімді  байланыс орнатып, оны үзбей  сақта

мүмкіндіктеріне әсер ететін белсенді субьектіледің және күштердің жиындығы.  Маркетинг ортасы ішкі орта және сыртқы орта деп екіге бөлінеді. Ішкі орта         дегеніміз –  кәсіпорынның  өндірістік

процесін  ұйымдастыруға қажетті барлық  әсер ететін факторлар.

   

    Тұтынушыларды сұрау процесінде  “Рахат”АҚ тағамдарына кондитер өнімдеріне сұраным айқындалады. Сұраудың осы бағытының нәтижелері  (4-үлгіде көрсетілген).

(4-үлгі)     

“Рахат” АҚ ассортиментіне жоқ тауарларға тұтынушылардың қалаулары

         

    Жоғардағы кестеден тұтынушылардың  ең тілеулі тағамдары шоколад  батончиктері мен пастасы және  толтырушы бар шоколад осы  тауарлар кондитер нарығында  бұрыннан бар жеке тұрақты ұдайы сұранымға ие, қалған тауарлар жөнде нарықта жаңа тауарлар болумен, сұранымвы қалыптаспаған деп айтуға болады.

    Тұтынушылардан сұрау барысында  тауардың жеке топтары бойынша  сатып алушылардың қалаулары  анықталады. Атап,айтқанда

плиткалық  шоколадқа  сұранысты оқу  нәтижелері  германия  және

ресейде  өндірілген тағамдардың әйгілігін  көрсетті . Сонымен қатар сұрау  процесінде шоколадтың әр түрлеріне  сұраным айқындалады.

• Қосындылары бар сүтті шоколадты - 50% атады;
• Қосындылары жоқ сүтті шоколад - 42% атады;
• Қосындылары бар қара түсті - 53% атады;
• Қосындысыз қара түсті - 57% атады;
• Қосындылармен ақ шоколад - 15 % атады;
• Қосындылары жоқ ақ шоколад - 36% атады;
• Толтырушымен - 45% атады;

Шоколадтың  ең қалаулы түрлеріне қарай түсті және толтырушымен бар шоколад жатқызылады.

     Шоколадқа қосынды сапасында  ірі жаңғақ , мейіз, жеміс- жидек пайдалану  тұтынушылардың ең үлкен ықыласын  тапты. Сатып алушылардың қараеміл  менүгітілген кокос сияқты қосындыларға  қатынасы бей тарап .Ал ұнтақталған  жаңғақ пен үгітілген вафли сияқты шоколадқа қосындылар сұраным таппайды. Жүргізілген зерттеудің мақсаттарының формасы жөндегі тұтынушылардың қалауларын анықтау болады.

     Алматы қаласынарығын зерттеу  кондитер тағамдарын сататын  сауда орындарына ирис көбнесе  “Рахат”өнімдерін ұсынға. Ол үшін тұтынушылармен үздіксіз өзара әрекет негізінде кәсіпорынның кондитер тағамдары мен қызметтеріне тән жетістігін қолдау мен күшейтуге бағытталған маркетинг стратегиясын құрады. 

   “Рахат” Акционерлік  Қоғамның  тауарлық  саясатын   жетілдіру,

мақсатында  тұтынушылар арасында сұрау жүргізілді  оларға Алматы кондитер фабрикасы  тағамдарының сипаттамаларын бағалау  үшін ұсынды. 

  (5-үлгі)

“Рахат” АҚ тауар саясатының тұтынушылар берген сипаттамасы

    

   Бұл кестеден табыстың іскерлігі  қазыргітауар коммуникациялық саясатты құруға көп көңіл бөлгендіктен , кондитерлік тағамдар нарығына өз өнімдерін жылжыту  барысында  көп  табысқа  жеткен.

Сонымен  бірге бағаның тұтынушыларға  қолайлығын, дәмі, орауы халықтың  көңілінен шығып,оған жоғары баға  берген. Олар тауарды өткізу,сату, жеткізу барысындатұтынушыларға қызмет көрсету сапасы, тауар беделінің де тұтынушыларға қанық ,сондықтан тұтынушылар жоғары сипаттама беріп отыр.  
 
 
 

(6-үлгі)

“ Рахат” АҚ өлшеп буылған өнімдері

     Кестеде көррсетілгендей, кәсіпорында  тауарды орау аумағында көптеген  проблемаларды шешу керек. Сапалы  түрде карамель конфеттер ,ирис сияқты кондитерлік тағамдар орау қағазына дара оралып, одан кейін 8-12 килограмдық гофроқорапқа, Ал ұндық  кондитерлік    тағамдар    буылмаған   түрд   гофроқорапқа   салынғн  қорапша мен қораптағы өнімдер айтарлықтай емес үлес салмақтары: ( шоколад, вафли, ирис, карамель) құрылып, нарық талабына сәйкес неғұрлым ашық түстегі дизайынмен орамдар жасалынады. Осыдан басқа шоколад тағамдары үшін жаңа қораптар түрі құрылған кәсіпорында өндіріс технологиясымен жетілдіру мен жоғарғы сапалы өнім    шығаруда   шектелмей,   тағамдардың   сыртын   көркемдеуде  назарларын жинақтаған кезде, тұтынушыларғақарай маңызды  қадам жасалынады. Сатып алушылардың назарын тартып, орам материялдарынның жаңа түрлерін қолдану , шығарылатын өнімдердң дизайнын айтарлықтай жақсартып, оларды ашық түсті, әдемі әрі тартымды қолдану.

     Соңғы жылы “Рахат” АҚ шығаратын өнімді көркемдеу жағыннан ынталана жұмыс істеп жатыр. Кондитер тағамдардың барлығы тәжірибие жүзінде ауыстырылады. Драже, вафли, печенье үшін өлшеп буылған орам қолданылады. қораптардағы өнімдердің дизайын мен әшекейленуі өзгеріп отырады. қазыргі кезде дайын конфеттері ғана емес, көтерме және бөлшек сауда технологияларын бойынша бәсекеге қабілетті өнім өндірісі тәжірибие жүзінде жетілген.  

     Сыртқы орта дегеніміз  - кәсіпорынның қызметтке тура және жанама әсер ететін сыртқы орта факторларын айтамыз. Ал сыртқы орта Микроорта және Макроорта деп екіге бөлінеді. Микроорта кәсіпорынға және клиентеріне, қызымет көрсету мүмкіндіктеріне тікелей қатынасы бар күштермен белгіленеді. Олар мыналар: тұтынушылар, жабдықтаушылар, бәсекелестер, маркетинг делдалдары, байланыс ауди ториялар (3 - үлгі )

      Тұтынушышылар дегеніміз - кәсіпорынның өнімдерін біркелгі сатып алушылар сегіменті.

      Жабдықтаушылар  дегеніміз – бұл кәсіпорындағы кейбір нақты тауарлар және көрсетілетін қызыметтерді қәжетті материялдық ресурстармен қамтамасыз ететіп отыратын іскер кәсіпорындар мен жеке тұлғалар.

     Бәсекелестер дегеніміз -кәсіпорынның бір типті тауарларды рынокта ұсынатын өзара бәсекеге түскен кәсіпорындар көрсетіледі.

    Маркетинг делдалдары дегеніміз –    Кәсіпорынның    тауарларын

клиентерге  қарай    жылжытуға,  оларға   өткізуге   және    таратуға

көмектесетін  әдетте арнайы копаниялар мамандары.

    Байланыс аудиториялары  дегеніміз – кәсіпорынның алға қойған мақсаттарына жетулеріне ықпал ететін немесе ұйымдастыру ұмсытарында немесе мейлінше мүделі кез-келген топ.

     Макроорта кәсіпорындардың әрекетіне  жалпы бірыңғай жағдай жасайды. Макроортаның топтасқан факторлары  құрамы болады: оны Демографиялық факторлар, Экономикалық факторлар, Саяси-құқық факторлар, ғылыми-техникалық факторлар,  Табиғи факторлар,  Мәдени  факторлар  деп бөлінеді.

      Демографиялық факторлар кәсіпорында көлемін талдау барысында маңызды орын алады. Мұнда маркетинг халықтың өсім құрылымы және білім деңгейіне де ықпалын тигізеді. Соның негізінде тауар өндіруші кімге, қанша және қандй тауар өндіретінін  біледі.

     Экономикалық факторлар  кәсіпорынның әлуетті тұтынушыларын білумен бірге, олардың қанша тауар сатып ала алатынын анықтау ісі маңызды орын алады. әсіресе қазыргі жағыдайда осы факторларды қолану ерекше орын алып отыр.

     Саяси-құқық факторлары кәсіпорынның жұмысын шектейтін заңдылықтарды білу арқылы рынок әрекеттерін бағыттауға болады. Мысалы, Қазақстанда баға, бәсеке, тауар таңбасы, тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы, басқа кәсіпорындармен байланысын жақсарту үшін де маңызды рол атқарады.

     Ғылыми-техникалық  факторлары  кәсіпорын жұмысын талдау барысында жаңа тауар өндіруге, тауарды және технологияны жаңартуға, оны іске қосу жолдарын жасауға пайдалы. Соған байлансты ғылыми-техникалық жетістіктерді пайдалану нәтижесінде кәсіпорынның қызмет атқаратын ортасы да айтарлықтай өзгереді.

    Табиғи факторлар  қоршаған  ортаның         тазалығын   сақтау

мүмкіндігін талдап отырады. 
 
 

(7-үлгі)

      “Рахат”Акционерлік Қоғамының өндіріс саласы кеңіннен тараған. Ол осы өнімдерін тарату барысында ,қазақстанда ғана емес басқа  шетелдерге  экспорт және импорт етеді. Осы тауады тұтынушыларға жеткізіп беру үшін тауарды таратыу каналдарын қолданады. Тауарды тарату коналдары дегеніміз – кәсіпорынның өндірген өнімдерін тұтынушыға тауарды жылжыту барысында қатысатын фирмалар мен жеке тұлғалардың жиындығы .