Казфосфат ЖШС ЖФ «Минералды тыңайтқыш»

 

Берілген  кестедегі мәліметтерге қарасақ, зауыт жұмысшыларын білімі бойынша талдағанда зауыттағы жұмысшылардың басым көптігі орта білімді екенін байқаймыз. Бірақта олар әр жыл сайын 2006 жылмен салыстырғанда 2006 жылы – 2 адамға, 2007-2006 жылмен салыстырғанда 1 адамға кеміген. Орта техникалық және арнайы орта білімді жұмыскерлер саныны 2007-2006 жылмен салыстырғанда 17 адамға  төмендесе ал, 2008-2007 жылмен салыстырғанда 8 адамға кемігенін көреміз. Тағы бір көрсететініміз жоғары білімді қызметкердің көп бөлігі жұмыс орнын тастап кеткен немесе басқа салаларға кетуіне байланысты қысқарған.  
 

         3.5  ЖФ  «Минералды тыңайтқыш»  кәсіпорынның

еңбек ақы қорын талдау

      Кез келген кәсіпорында еңбек ресурстарымен, еңбек өнімділігімен ғана шектелмей  сонымен қатар еңбек ақы қорына да талдау жасалады.

 Еңбек  өнімділігі өндіріс тиімділігін  арттырудың және құрылыстың өзіндік  құнын кемітудің аса маңызды  факторы болып табылады.

 Еңбек  өнімділігін арттыру жөніндегі  тапсырманың орындалуы бір жұмысшыға  шаққандағы іс жүзіндегі жұмыс өнімділігін жоспармен салыстыру арқылы анықталады. Еңбек өнімділігінің көрсеткіштеріне ықпал жасаған факторларды неғұрлым егжей-тегжейлі талдау еңбек өнімділігін арттыру резервтерін табуға жәрдемдесуге тиіс.

          Сонымен, есептерден көріп отырғанымыздай, жұмысшылардың нақты орташа разряды атқарылған жұмыс мөлшерінің орташа разрядынан сәл жоғары. Бұл жұмысшылардың білікті деңгейі, металлқұрылысының монтажы және құрылысы бойынша атқарылған жұмыстың бір-бірімен үйлесуі туралы айтылады.

         Әр түрлі еңбек тиімділігінің дәрежесін өндіріс үдерісінің нәтижесі арқылы алуға болады. Еңбек тиімділігінің шаралары өндіріс үдерісінде еңбек өндірімділігі атағын алды. Еңбек өнімділігі оның нәтижелілігі немесе адамның қабілеттілігі анықталған өнім көлемі мен төлемдерді уақыт бірлігінде өндіру болып табылады. Кез келген көлемді көрсеткіштер, бір ғана орта тізімді жұмысшыларға өнім өндіруді есептеу үшін қабылданған, құнды есептеуде бағаланған, осындай факторлардың өзгеруіне әсер туғызатын өнімдерді шығару кезінде структуралы қозғалыс сияқты уақыттарының дұрыс пайдаланылмауы, техникалық процесс факторларының өзгеруі өндіру деңгейінде қарастырылатын шешуші әсерлердің барлығы еңбек өнімділігі арқылы іске асырылады. Мекеменің маңызды шығынын құрайтын жалақының қорына әсер ететін еңбек өнімділігі мен еңбек тиімділігі болып табылады.  Жалақының есебі табельдік есепте жүргізіледі.

       Жалақы дегеніміз – бұл жұмыс ақысын төлеу, жұмысшылардың көлем сәйкестігін, белгіленген еңбек шартын және лауазымдық нұсқаулықты атқаруы. Еңбек тиімділігінің артуының әр түрлі ынталандырмасы сыйақылар, үстемелер, төлем кепілдігі болып табылады. Тараз филиалы «Минералды тыңайтқыш»  кәсіпорынның бастапқы техникалық-экономикалық көрсеткіштері қызметкерлер құрамының санын, жұмысшылардың еңбекақысын төлеуді сипаттайды.

Тараз филиалы «Минералды тыңайтқыш»  кәсіпорынның жалпы өндірістік-өнеркәсіптік персоналдардың еңбек ақы қоры келесі кестеде көрсетілген.

                                                                        

Кесте 24­ЖФ «Минеральды тыңайтқыш» өндірістік- өнеркәсіптік персоналдардың еңбек ақы қоры көрсеткіштері

№	Көрсеткіштер	өлшем бірлік	2007г	2008г	Ауытқуы
					2008\2007 +, -	2008\2007 %
1	Жұмыс істеушілердің  орта тізім саны,ӨӨП – оның ішінде жұмысшылар барлығы	адам    адам	882      522	787      496	-95      -26	89,2      95,0
2	Еңбек ақы қоры - ӨӨП ППП –  барлығы	Мың тенге	276639,6	271525,6	-5114	98,1
3	Бір жұм-ң айлық  еңбек ақысы	тенге	26342	29399	3057	111,6

 

Бұл кестеде  өндірістік - өнеркәсәптәк персоналдардың еңбек ақысы 2008 жылмен 2007 жылды салыстырғанда кісіпорында жұмыс істеушілердің орта тізім саны 89,2 пайызға оныі ішінде жұмысшылардың саны 95,0 пайызға қысқарған. Өндірістік - өнеркәсіптік персоналдардың еңбек ақы қоры 98,1 кеміген. Ал бір жұмысшының еңбек ақысыс мәліметтерге қарап мынадай қорытындыға келуге болады. Еңбек ақысы 111,6 өскен. Жұмысшылардың еңбек ақысын төлеуге көрсетілген заң бойынша тиісті бөлімі өз тәртібімен беріліп отырады. Онда тек қана еңбек ақы ғана төленіп қана қоймай, сонымен қатар еңбек ақыға қосымша төлемдер де төленіп отырады. Бұл төлемдер пайдаға байланысты еңбек ақы қорынан төленіп отырады.  
 

    Кесте 25­Жұмыс істеушілердің разряды бойынша мәліметтер

Жұмысшылар  мен жұмыстың разряды	Тарифтік коэффициенттер	Жұмыстың еңбек  сиымдылығы,  2008 год	Жұмысшылар  саны
I	1, 00		-
II	1, 30	384500	141
III	1, 69	265400	108
IV	1, 96	185339	92
V	2, 27	123600	80
VI	2, 63	90400	75
Барлығы:		1049239	496

 

          Жұмысшылар мен жұмыстың  квалификациялық деңгейін бағалайу үшін төмендегі көрсеткіштермен есептейміз:

  Жұмыстың орташа тарифтік коэффициенті мына формуламен анықталады:

 

   

Мұндағы j – индекс соответствующего разряда

Kj – Жұмыстың тарифтік  коэффициенті  j – лік разряды  

Tjr –  жұмыстың еңбек сиымдылығы 

Мұнда жұмыстың орташа тарифтік коэффициенті тең:

 

Жұмысшылардың орташа тарифтік коэффициенті тең: 

 

Жұмысшылардың орташа тарифтік разряды құрайды:

Рм – Орташа тарифтік коэффициентің мәнінде орналасқан екі араласқан  төмен көлемдегі разряды:  
 

Км – Екі түрлі күрделі разрядтың төмен көлемдегі тарифтік коэффициенті;

Кб – Екі түрлі араласқан разрядтың жоғарғы көлемдегі тарифтік коэффициенті;

Жұмыстың  орташа разряды тең:

Кәсіпорынның  жұмыс күшімен қамтамасыздығын  талдау барысындағы басты кезең  болып олардың қозғалысын зерттеу, талқылау табылады. Кадрлар қозғалысы  мұқият талқылануы тиіс, себебі бос жұмыс орнын алмастыру арқылы өндірістің қажеттілігін тепе—теңдікте ұстауға болады.

Жұмыс күшінің қозғалысын талдауға келтірілген  келесі кестедегі мәліметтер форма  №1-Т “Отчет по труду” негізінде  құрылған. (IV бөлім). 
 

 Кесте 26­Жұмыс күшінің қозғалысы туралы көрсеткіштер

№	Көрсеткіштер	2007 ж	2008 ж
1	2	3	4
1	Кәсіпорынға қабылданғаны, адам	10	7
2	Кәсіпорыннан  шыққандар, адам	182	87
3	Жұмыс істеушілердің  орта тізім саны, адам	787	700
4	Айналым коэфиценттері:  қабылдау  бойынша=қабылданғандар саны орта  тізім саны  шығу  бойынша=шыққандар саны орта  тізім саны	0,02 (2%)  0,064 (6,4%)	0,161 (16%)  0,118 (11,8%)
5	Жалпы айналым  коэф-і=қабыл + шыққан орта  тізім саны	0,086 (8,6%)	0,279 (27,9%)

          

      Кесте мәліметтеріне қарасақ қабылдау және шығу бойынша айналым коэфиценттері 2007 жылға қарағанда 2008 жылы маңыздырақ. Кәсіпорынннан шыққан адамдар саны 2008 жылды 2007 жылмен салыстырғанда 95 адам, яғни 47,8 пайызды құрады, жұмыс істеушілердің орта тізім саны 87 адамға азайып, 88,9 пайызды құрады. Есепті жылы жалпы айналым коэфиценті 0,279 немесе 27,9% құраған, ал 2006 жылы ол небәрі 0,86 немесе 8,6% болған. Айналым коэфиценттерінің қатынасы мынадай, 2008 жылы қабылдау бойынша айналым коэфиценті шығу бойынша айналым коэфицентінен жоғары, ал 2007 жылы ол керісінше, яғни бұл жылы шығу бойынша айналым коэфицент жоғары болған.

Шаруашылық  қызмет үрдісі бойынша кәсіпорында  жұмысшыларды жұмыстан босату және жұмысқа  қабылдау, жұмыстан жұмысқа ауысу  бойынша қызметкерлер құрамының  саны өзгеріп отырады. Адам құрамының есебін кадр бөлімшесі жүргізеді (кадрлар бойынша инспектор, немесе т.б., басшыларға өкілдік беру) сонымен қатар берілген мәліметтер бойынша кәсіпорындағы қызметкерлер құрамының санын алу, оның құрылымдық бөлімшесі, оның өзгерістерінің себебі, жынысы бойынша қызметкерлер құрамы, жасы, санаты, кәсібі, қызметі, мамандығы, біліктілігі, жұмыс өтілі, білімі және т.б. себептер бойынша қамтамасыз етеді. Жұмыс уақытын пайдалануды талдау және есептеу, сонымен қатар жұмысшылардың және қызметкерлердің берілген жұмыс уақытындағы барлық категорияларды, яғни жұмыс тәртіптемесін 

         3.6 ЖФ  «Минералды тыңайтқыш» кәсіпорынның  басқару тиімділігін арттыру бойынша іс-шаралар

         Үкімет басшысының К.Масимовтың  жұмыс сапары «Қазфосфат» ЖШС  Жамбыл минералдық тыңайтқыштар зауытының жұмысымен танысты. Онда жылына 650 мың тонна өнім шығаратын күкірт қышқылы цехінің құрылысы таныстырылды. Бұл жоба «Казфосфат» ЖШС-ның Тараз қаласындағы Минералды тыңайтқыштар зауытында жүзеге асырылмақ. Құрылыс салатын алаң белгіленіп қойған. Инженерлік-іздестіру жұмыстары жүргізіліп, топырақтың физикалық-механикалық құрамы зерттелді, геологиялық-литологиялық, гидрогеологиялық құрылысы орнатылды.

Кадрлармен  тиімді басқару жөніңдегі мұндай саясат мекеменің кадрлық қызметімен басшылығы көмегімен жүргізіледі және талданады. Кадрлық саясаттың магистральді мақсаты мекеменің талап етілген сапасы. Мұнда кәсіпорын функциясын тиімді басқаруды қамтамасыз етуге бағытталғаны және кәсіпорын стратегиясының құзырында қызметкерлер біліктілігі мен саны, жалдамалы қызметкерлердің қажеттіліктері арасындағы үздіксіз тепе-теңдік және тиімді басқару көрсетілген.

      Еңбек саласында экономиканы дамыту жағдайындағы негізгі тапсырмалар еңбек ресурстарын  көбірек тиесілі пайдалану болып  табылады. Ол үшін іске асыралатын жұмыс уақытының көлемін арттыру, бүкіләлемдік еңбекті үнемдеу мен жылдың барысында оны қолдану теңдігі, сонымен қатар жұмысшыларды басқару тиімділігі қамтамасыз етілуі қажет, мекемені басқарушы құрамның мақсаты басқару әрекеті түрінде, сонымен қатар жүйелер бөлімдерінің мамандары мен жетекшілері азаматтарымен әдістері және кадрлық саясат стратегиясымен концепцияны талдауды іске асыратын жұмысшылармен басқарылады.

  Мекемені азаматтармен тиімді басқару – жұмысшылар мотивациясын өзгертуге бағытталған жағдайда олардан максимальді қайтарымды алу үшін, мекеменің іс-әрекетінде жоғарғы ең сонғы нәтижені қамтамасыз етуді ұсынады.