Қазақстан Республикасындағы салық саясаты: басымдылықтары және механизмі

     10. Мемлекеттік билік органдарының  қаржылық – экономикаық негізін  қамтамассыз ету мақсатында қажет:

      - мемлекеттік меншік обьектілерін  муниципалды меншікке беру тәртібін  заңмен реттеу;

     -  жергілікті  өзін өзі басқару  органына оларға жеке мемелекеттік өкілеттіліктерді жүзеге асыру үшін қажетті материалдардың және қаржылық құралдарды беру;

     -  мемлекеттік минималды әлеуметтік  стандарттарды жасау және бекіту;

     - республикалық және жергілікті  бюджеттер арасындағы қатынастарды  реттеу;

     - минималды бюджеттік қамсыздандыру нормативтері негізінде жергілікті бюджеттің минималды тепе – теңдігін қамтамассыз ету;

     - жергілікті  өзін өзі басқарудың  қаржылық дербестігінің кепілдемесін  қамтамассыз ету;

     - мемлекеттік билік органдарымен  қабылданған шешімдер нәтижесінде  туындайтын қосымша шығындарды жергілікті  өзін өзі басқаруға өтеп беру;

     - мақсатты мемлекеттік және аймақтық  бағдарламалар арқылы жергілікті  мәндегі тапсырмаларды шешуге  қатысуы.

     11. Біздің жағдайда жергілікті  өзін  өзі басқарудың негізгі деңгейге  келесідей анықтауды ұсынамыз:  

     - республикалық мәндегі қалалардағы  қалалық аудандар;

     - облыстық және аудандық мәндегі  қалалар;

     - поселкілер, ауылдық округтер.

     12. Жергілікті  өзін өзі басқару  жүйесін құрғаннан кейін ҚР-да  үш деңгейлі бюджеттік жүйені  енгізу ұсынылады.

     Алдыңғы екі деңгей қазір әрекет ететін республикалық  бюджет пен жергілікті (облыстық) бюджетке тән. Үшіншісін аймақтық деп атауға болады. Соңғы деңгейге жеоргілікті  қоғамдастықтардың (муниципалды құрылымның) бюджеті тән.

     Үш  деңгейлі бюджеттік жүйені енгізу жергілікті қоғамдастықты қаржылық дербестікпен қамтамасыз ету қажеттілігіне негізделді.

     13. Жергілікті мәселелерді шешу  және халық пен кәсіпорындарға  коммуналды қызмео көрсету муниципалды  мекемелермен және кәсіпорындармен  жүзеге асырылады.  

     Муниципалды мекемелер нысанында білім беру, денсаулық сақтау, өрт қауіпсіздігі және басқадай мекемелер бола алады.

     Муниципалды кәсіпорындар газ,- жылу-  және сумен  қамтамассыз ету, транспорттық қызмет көрсететін және т.б. кәсіпорындармен  көрсетілуі мүмкін.

     Муниципалыд кәсіпорындардың табыстары жергілікті қоғамдастықтың бюджет табысы болып есептелінеді. Сонымен қатар, жергілікті бюджеттің табыстары халық пен  кәсіпорындардан жиналатын салықтар мен алымдардан тұрады.

     Өз  кезегінде,  халық пен кәсіпорын  жергілікті бюджеттен әлеуметтік төлем, субсидия, муниципалды несие және басқаша түрдегі қаржылық құралдар ала алады.

     14. Жергілікті  өзін өзі басқару  мен мемлекеттің өзара байланысуының  әрекет етуші үлгілерін үш  негізгі концепцияда қарастыруға  болады:

     - «партнер үлгісі» жергілікті және орталық билік қатынастарын ортақ мақсатқа ие және халыққа белгіл бір қызмет көрсететін партнер және достар ретінде қарастырылады;

     - «агенттік үлгі» қарым – қатынастың  басқа сипатын көрсетеді. Басты  рольді мемлекет алады, жергілікті  өзін өзі басқару органдары территориялық деңгейдегі  орталық билік агенттері ретінде қарастырылады. Олар мемлекеттік аппарат құрылымының табиғи жалғасы ретінде орын алады, сонымен қатар олар тек мемлекеттік мәселелерді ғана емес, жергілікті мәндегі мәселелрді шешеді;

     - «өзара байланыс концепциясы». Жоғарыда  аталғандардан айырмашылығы бұл  үлгі ммелекеттік билік органдары  мен жергілікті  өзін өзі басқару  органдарының өзара байланысының  сипатын анықтайтын басқа негізгі  жағдайларды ескереді;

     1-ден,  олар бір біріне қатысты белгілі бір дербестік пен тәуелсіздік деңгейімен сипаттайды;

     2-ден,  екі жақтың билік етуші өкілеттіліктерінің  болуымен анықталынатын жергілікті  өзін өзі басқару органдарының  да, мемлекеттік билік органдарының  да қызмет етуінде белгілі  бір өзара байланыс бар. Бұл оларға бір бірімен қарым қатынас жасауын талап етеді.   

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1. Кубаев  К.Е. Формирование принципов и функций местного самоуправления в Республике Казахстан // Транзитная экономика, № 4-5, 2002г. бет 6.
2. Мамонов В.В., Табанов С.А. Конституция  Республики Казахстан. Альбом схем. Алматы, «Жеті жарғы», 2001. бет 6.
3. Шугрина Е.С. Муниципальное право. Изд. «Дело». 1999г. бет 90.
4. Таранов А.А. Муниципальное право РК. Алматы, изд. «Жеті жарғы», 1999г.  бет 5.
5. Универсальный учебник. Экономический словарь. Рекомендовано Академией гуманитарных наук в качестве учебного пособия для школ, лицеев и колледжей. Ростов-на-Дону, изд. «Феникс», 1996 г. б. 223.
6. Совершенствование принципов государственного управления  //Казахстанская правда, 13. 03. 2003 г.
7. Ғали Ә. Қазақстан қоғамын демократияландыру деген не? // Мемлекет,   №15 (2801). 11.04.2003ж. бет 3.
8. Закон Республики Казахстан «О местном самоуправлении в РК» (проект)       // Газета юридической защиты, №36, 21-27 сентябрь 2000г. 
9. Европейская Хартия о местном самоуправлении. Страсбург, 15 октября 1985 года // Материалы Общественного форума «Децентрализация и       местное самоуправление в РК: выбор приоритетов». Стр 63-69.
10. Қазақстан Республикасының Конституциясы, Алматы, 2002ж. 
11. О концепции региональной политики Республики Казахстан на 2001 –       2006 годы: Постановление // Собрание актов Президента и Правительства  РК. 2001г. №45-46, стр 226.
12. Адасбаев Е, Кантарбаева А. Децентрализация государственного управления в Казахстане: проблемы и пути решения //АльПари №3-4, 2000 г. бет 27. 
13. Елубаева Ж. Распределение расходных полномочий: краткий обзор теории и практики на примере италянской республики // Қаржы-Қаражат, №1, 2003 г. бет 39.
14. Белиспаев А.М. Децентрализация власти и развитие местного самоуправления в Республике Казахстан // Саясат, апрель-май, 2000 г. б.      53-54.
15. Кичкин Б. Разграничение компетенций органов местного самоуправления // Проблемы теории и практики управления, №4, 2000г. бет 79-80.
16. Уваров В.Н. Теория государственного управления. Часть 2. Учебное  пособие. Алматы, 2001г. бет 6.
17. Мүсіреп Ғ. Орталықсыздандыру біртіндеп жүзеге асады // Егемен  Қазақстан, 18. 01. 2002 ж. №11 (22914). бет 2. 
18. Децентрализация: эксперименты и реформы. Под редакцией Тамаша М.Хорвата. Органы местного самоуправления в Центральной и Восточной Европы. Том 1. Отпечатано в Будапеште, Венгрия, май, 2000г.
19. Козбаненко. В. Формы и методы государственного управления //Проблемы терии и практики управления, №2, 2000г. бет 46.
20. Кубаев К. Экономическая модель эффективного государства //Транзитная экономика, №4, 2001ж.  Бет 49-50.
21. Чиркин В.Е. Государственное управление. Юристъ, Москва, 2002. б. 75.
22. Государственное регулирование рыночной экономики. Под редакцией В.И. Кушлина. Москва, Экономика, 2000г. бет 238.
23. Концепция разграничения полномочий между уровнями государственного управления и совершенствования межбюджетных отношений. Одобрена постановлением Правительства РК от 10 февраля 2003 года №147 // Собрание актов Президента РК и Правительства РК, №7, 2003.
24. Шайынғазы С. Басқару жүйесін жетілдіру – заман талабы// Егемен Қазақстан, 8.04.2003жыл.
25. Местные самоуправление в зарубежных странах. Под редакцией
26. Қазақстан Республикасының Заңы. 2003 жылға арналған республикалық бюджет туралы // Егемен Қазақстан, 14 желтоқсан 2002жыл.
27. Жанузакова Л.Т. Компетенция местных представительных органов в области бюджета и финансов // Экономика и право Казахстана. №12, 2003г. бет 51-52.
28.   Келімбетов Қ. Өкілеттіктерді айқын ажырату – бүгінгі күннің басты мәселесі // Егемен Қазақстан, №151 (23053) 2.07.2002ж.
29. Назарбаев Н. Билік жүйесі дамудың жаңа деңгейіне сай болсын //

Егемен  Қазақстан, №77-78. 4.04.2003ж. бет 2.

30. Қазақстан Республикасының Статитика  Агенттігі Қазақстан 1991-2002. Бет 502.
31. Баймуратов У.Б. Национальная экономическая система. Алматы,

Ғылым, 2000г.

32. Концепция индустриальной политики Республики Казахстан на период 2010 год.
33. Статистикалық жылнама 1991-2002.
34. Никифорова Н. Предпосылки новой стратегии государственного

управления национальной экономикой // АльПари, №1, 2003.   

35.   Кубаев К. Е. Местное самоуправление. – Алматы: Қазақ университеті, 2003. бет 44.